Η ζωή, οι σκέψεις, οι ηθοποιοί και οι συνεργάτες με το πενάκι του Φεντερίκο Φελίνι. Πριν γοητευτεί από τον κινηματογράφο, ο σπουδαίος δημιουργός είχε εκφραστεί μέσα από το μολύβι και το πινέλο. Έμεινε πιστός σε αυτό το χούι μέχρι την τελευταία του πνοή.
Τι δείχνουν τα σχέδια του Φεντερίκο Φελίνι για την εργογραφία του και τι αποκαλύπτουν για τον ίδιο; Ο μεγάλος εικονοποιός του 20ού αιώνα εκτός από τα κινηματογραφικά καρέ, επιδόθηκε με αγάπη και εμμονή στο σκίτσο.
Γεννημένος στις 20 Ιανουαρίου το 1920 στο Ρίμινι, ο Φεντερίκο Φελίνι το έσκασε από το σπίτι του σε ηλικία 12 ετών για να ακολουθήσει ένα τσίρκο. Μια λεπτομέρεια που εξηγεί αρκετά τις πολυάριθμες αναφορές σε κλόουν στα έργα του.
«Από τότε που συνάντησα κλόουν σε τσίρκο, πήρα την απόφαση να γίνω σαν αυτόν. Κατά βάθος τα κατάφερα», δήλωσε σε μία από τις τελευταίες συνεντεύξεις του.
Μια από τις πρώτες του σχεδιαστικές δουλειές έγινε πραγματικότητα, όταν ο διευθυντής του σινεμά «Fulgor» στο Ρίμινι του ζήτησε να φιλοτεχνήσει καρικατούρες διάσημων ηθοποιών για να διακοσμήσει την αίθουσα.
Εγκατέλειψε οριστικά την ιταλική επαρχία στα 17 του, καταφτάνοντας στη Ρώμη. Θα συνεργαστεί ως σκιτσογράφος με διάφορα έντυπα, θα επιμεληθεί παρλάτες και σκετς για κομφερανσιέ, δεν θα πάρει ποτέ πτυχίο από τη Νομική σχολή στην οποία είχε γραφτεί.
Πήρε τέσσερις φορές, το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας. Το 1956 για το «Λα Στράντα», το 1957 για το «Οι νύχτες της Καμπίρια», το 1963 για το «8 ½» και το 1974 για το «Θυμάμαι».
Προτάθηκε τέσσερις φορές για Όσκαρ Σκηνοθεσίας για τις ταινίες «Γλυκιά ζωή» το 1961, «8 ½» το 1963, «Σατυρικόν» το 1970 και «Θυμάμαι» το 1975. Το 1993 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του.
Το 1943, σε ηλικία 23 ετών, παντρεύτηκε την ηθοποιό Τζουλιέτα Μασίνα με την οποία έζησε και συνεργάστηκε 50 χρόνια, μέχρι το θάνατο του. Ένα από τα ντεσού του έρωτά του, ήταν πως η γυναίκα του μιμούνταν τέλεια τους κλόουν. Μήνες μετά το γάμο τους, η αγαπημένη του θα χάσει το παιδί που κυοφορούσε, πέφτοντας από μια σκάλα. Ο γιος που θα αποκτήσουν το 1944, θα πεθάνει, τρεις μήνες μετά τη γέννησή του, από εγκεφαλίτιδα.
Μεγαλούργησε κινηματογραφικά, γνώρισε τη λαϊκή αποδοχή, προκάλεσε την εκκλησιαστική μήνη, υπερασπίστηκε τις ιδέες του και απασχόλησε την πολιτική επικαιρότητα της χώρας του.
Στο Φελινικό σύμπαν τίποτε δεν είναι παράξενο. Για περισσότερα από 30 χρόνια, κατέγραφε κάθε πρωί τα όνειρά του στο χαρτί, σχεδιάζοντας έπειτα από τον πρωινό του περίπατο. Καθοριστική θεωρείται η γνωριμία του με τον ψυχαναλυτή Ερνστ Μπέρνχαρντ το 1960, ο οποίος τον παρότρυνε να αποτυπώνει τα όνειρά του με λέξεις αλλά και με σχέδια.
«Με λίγα λόγια, αυτό το συνονθύλευμα από σκίτσα, επεκτατικό, χωρίς όρια, η χαρά κάθε ψυχιάτρου, πιθανώς ένα είδους ίχνους, ενός νήματος, που στην άκρη βρίσκομαι με αναμμένους τους προβολείς, στο πλατό, την πρώτη μέρα του γυρίσματος» είχε εξομολογηθεί, σκιαγραφώντας τα συναισθήματά του.
Φιγούρες, φαντασιώσεις, εμμονές. Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, Ανίτα Έκμπεργκ, Νίνο Ρότα, Ρομπέρτο Ροσελίνι είναι μερικές από τις αναγνωρίσιμες προσωπικότητες που μπορεί να διακρίνει κανείς στα σχέδια του Φεντερίκο Φελίνι που έχουν διασωθεί.
Ερωτικά, αυτοβιογραφικά, χιουμοριστικά και καυστικά, τα σκίτσα του έχουν τη δική τους ιδιαίτερη αξία, «συνομιλώντας», όπως αρέσκονται να γράφουν οι τεχνοκριτικοί, σε πολλές περιπτώσεις με τη φιλμογραφία του.
«Νομίζω πως αν δεν ήμουν σκηνοθέτης, κανένας δεν θα είχε ασχοληθεί με τα σχέδια μου» είχε πει ο ίδιος. Έφυγε από τη ζωή στις 31 Οκτωβρίου του 1993 στη Ρώμη, έχοντας αφήσει την ανεξίτηλη καλλιτεχνική του υπογραφή. Η κινηματογραφική του κληρονομιά μετρά 25 κινηματογραφικά έργα ως σκηνοθέτης και 51 ταινίες ως σεναριογράφος.
Διασημα «βικιφθέγματα»; «Tι είναι μια ταινία αρχικά; Μια υποψία, μια υπόθεση αφήγησης, σκιές ιδεών, ακαθόριστα συναισθήματα. Και όμως, σε εκείνο το πρώτο ανεπαίσθητο άγγιγμα, η ταινία μοιάζει ήδη να είναι ο εαυτός της, ολοκληρωμένη ζωτική, πάναγνη. O πειρασμός να την αφήσεις έτσι, σε αυτήν την άσπιλη διάσταση είναι πολύ μεγάλος. Όλα θα ήταν πιο απλά, και ποιος ξέρει, ίσως και πιο σωστά. Όμως όχι, η φιλοδοξία, η ανία, η κλίση, οι συμφωνίες, οι ρήτρες των συμβολαίων, σε υποχρεώνουν να τη γυρίσεις. Και να λοιπόν, η τελετουργία αρχίζει» πίστευε.
«Δεν είναι η δική μου μνήμη που κυριαρχεί στις ταινίες μου. Tο να πει κανείς ότι οι ταινίες μου είναι αυτοβιογραφικές, είναι μια αβασάνιστη κρίση, μια βιαστική ταξινόμηση. Έχω επινοήσει σχεδόν τα πάντα: παιδική ηλικία, προσωπικότητα, νοσταλγίες, όνειρα, αναμνήσεις, για την καθαρή απόλαυση του να μπορέσω να τις αφηγηθώ. Mε την έννοια του ανέκδοτου, της πραγματικής βιογραφίας, στις ταινίες μου δεν υπάρχει τίποτα. Aυτό που ξέρω είναι ότι επιθυμώ να αφηγηθώ. Πραγματικά, η αφήγηση είναι το μόνο παιχνίδι με το οποίο αξίζει να παίζει κανείς. Eίναι ένα παιχνίδι, που για μένα, για την φαντασία μου, για την φύση μου, έχει την δική του αναγκαιότητα» είχε εξομολογηθεί.
«Νομίζω πως η τηλεόραση έχει προδώσει το νόημα του δημοκρατικού λόγου, προσθέτοντας εικονικό χάος στη σύγχυση φωνών. Τι ρόλο έχει η σιωπή σε όλο αυτό το θόρυβο;» είχε διερωτηθεί.
Ένα φημισμένο απόσπασμα από συνέντευξή του στον Κοστάντσο Κοσταντίνι. «Ο κινηματογράφος είναι μια αυτόνομη Τέχνη. Η μόνη Τέχνη με την οποία μοιάζει είναι η ζωγραφική, εξαιτίας του φωτός. Το φως είναι, τόσο για τον κινηματογράφο ότι και για τη ζωγραφική, η καρδιά των πάντων.
Στον κινηματογράφο το φως είναι πιο σημαντικό από το θέμα, το μύθο, τα πρόσωπα. Tο φως είναι εκείνο που εκφράζει αυτό που ο σκηνοθέτης θέλει να πει. Ένας κριτικός έγραψε κάποτε, με μειωτική πρόθεση, ότι είμαι σκηνοθέτης “εικαστικός”, μα τι πιο κολακευτικό μπορούσε να πει για μένα;
Δεν είναι τυχαίο γεγονός η βαθύτατη αγάπη που έχω για τον καλλιτέχνη που λέγεται ζωγράφος, η ζήλια μου για αυτόν. Ο ζωγράφος είναι ευτυχής, γαλήνιος, με σίγουρη μακροζωία, πιο τυχερός από τον ποιητή. Οι γυναίκες και οι φίλοι του τον σέβονται, αν τον σέβονταν και οι εφοριακοί λιγάκι παραπάνω, δεν θα υπήρχε τυχερότερος άνθρωπος».
Πες μου το καλοκαιρινό σου στέκι, να σου πω έργα ποιων καλλιτεχνών θα δεις. Και φέτος, στα ελληνικά νησιά υπάρχουν εκθεσιακά ραντεβού για κάθε φιλότεχνη διάθεση
140 έργα από 55 δημιουργούς ανιχνεύουν τις καλλιτεχνικές πρακτικές που γεννήθηκαν μέσα από τον αγώνα για ελευθερία σε Ελλάδα, Ισπανία, Πορτογαλία τις δεκαετίες 1960-1970
Μια έκθεση στο Χίμαιρα art & craft για την πρώτη Πανδώρα και για όλες τις Πανδώρες του κόσμου που βιώνουν την αδικία, τον σεξισμό, τις διακρίσεις και τις προκαταλήψεις
Όσα ετοιμάζουν οι Φίλιππος Τσιτσόπουλος, Μπάμπης Βενετόπουλος, Χριστίνα Μήτρεντσε, Πάνος Χαραλάμπους και Lily Consuelo Saporta Tagiuri στο τριήμερο δράσεων που ενορχηστρώνει ο Νίκος Διαμαντής
Ο Μανώλης Δασκαλάκης-Λεμός στη νέα CAN Gallery, «Τόπος υπερκόσμιων συρράξεων» στον Συνοικισμό Χαλανδρίου, Νίκος Κόνιαρης στην Genesis και άλλες εκθέσεις που ξεκινούν αυτή την εβδομάδα
28°
