και πριν αναστενάξει με ανακούφιση ο μουτζαχεντίν αντικαπνιστής, ας κοιτάξει τη στυγνή πραγματικότητα: ζούμε σ’ ένα τεράστιο, βρόμικο τασάκι. Που λέγεται Αθήνα και κοντεύει να βουλιάξει από την αδέσποτη γόπα.
Elementary, dear Watson: όταν απαγορεύεται το κάπνισμα μέσα στο εστιατόριο, βγαίνεις με το κρασί σου στην πόρτα και καπνίζεις ένα ή πέντε τσιγάρα έξω. Το ίδιο κάνεις και στην καφετέρια, το μπαρ, το κλαμπ, το «μαγαζί». Καπνίζεις, ενώ γίνεσαι κασσάτος έξω στη δροσιά, και μετά πετάς το καταραμένο (τσιγάρο) στο πεζοδρόμιο, να κάνει παρέα σε άλλα 1.500 αδερφάκια του γοπάκια. Σκέφτεσαι ότι θα βρέξει, ή θα ρίξει κάποιος καλός άνθρωπος έναν κουβά νερό το πρωί, ή θα περάσει κάποιος άλλος ακόμα καλύτερος άνθρωπος να σκουπίσει. Δηλαδή, σόρι, δεν φταις εσύ – αν υπήρχε τασάκι, δεν θα δίσταζες ούτε λεπτό. Απλώς δεν υπάρχει. Άρα, το πετάς κάτω. Όπως όλος ο κόσμος…
Δεδομένου ότι οι Ελληνες είμαστε πρωταθλητές του καπνίσματος στην Ευρώπη, το νταβαντούρι που μεταφέρεται από το εσωτερικό των μαγαζιών στην είσοδό τους, στο «υπαίθριο καπνιστήριο», είναι ένα σόου που δεν σταματάει ποτέ. Όλη μέρα κι όλη νύχτα, από 5 έως 50 νοματαίοι στέκονται έξω από κάθε είδους μαγαζί και καπνίζουν συζητώντας, μαλώνοντας, φλερτάροντας ή κοπανώντας μύγες. Και είναι κάπως ρουστίκ να διαμαρτυρηθεί κανείς ότι «δεν υπάρχει η υποδομή», εννοώντας ότι δεν έχει προνοήσει το κράτος, οι δήμοι, ο Θεός κ.λπ. να στήσουν σταχτοδοχεία-μπανιέρες σε δημόσιους χώρους. Ως τώρα, «υποδομή» ήταν η επιμέλεια με την οποία ο μαγαζάτορας αντικαθιστούσε τα ραγισμένα/ή/και κλεμμένα σταχτοδοχεία του με φρέσκα. Η Αθήνα δεν ήταν φτιαγμένη για ανθρώπους που καπνίζουν έξω από τα μαγαζιά, αλλά για ανθρώπους που καπνίζουν μέσα σ’ αυτά…
Στις βόρειες χώρες, όπου το κάπνισμα σε κλειστό χώρο απαγορεύεται εδώ και χρόνια, υπάρχουν ωραία σταχτοδοχεία «υπαίθρου». Οι εγγλέζικες παμπ βάζουν μπρούντζινα χωνιά-μανιτάρια γεμισμένα με άμμο στην είσοδο. Τα κλαμπ στο Λονδίνο έχουν στην πόρτα τους από βαρελάκια και πήλινα σκεύη, μέχρι κατσαρόλες και γλάστρες. Στην Κοπεγχάγη βάζουν περίεργα γλυπτά «τασάκια» από μπετόν ή μέταλλο. Τα σταχτοδοχεία υπαίθρου ενσωματώνονται στις μεγάλες πόλεις και αποτελούν στοιχεία της «διακόσμησης» των δρόμων. Κομμάτι του αστικού τοπίου. Στην Ελλάδα το βουναλάκι (από) γόπες στα πεζοδρόμια και τις πλατείες είναι κομμάτι του αστικού τοπίου…
Πριν 10 χρόνια είχαμε πάει σε κάποια μη-τουριστική πόλη στα βάθη της Τουρκίας. Μας είχε κάνει μεγάλη εντύπωση που οι πλατείες, κατά τα άλλα χαριτωμένες μ’ έναν τουρκομπαρόκ τρόπο, ήταν σκεπασμένες με πηχτό στρώμα πασατέμπου και αποτσίγαρων: περπατούσες και τα πόδια σου έκαναν «σουρ-φουρ-σουρ» καθώς βούλιαζαν στα μπατιροσπορόφλουδα και τις γόπες. Η διασκέδαση των ντόπιων ήταν το κάπνισμα κι ο πασατέμπος στα παγκάκια της κάθε πλατείας, ή οι βόλτες με κάπνισμα και πασατέμπο, πάντως ο κόσμος πηγαινοερχόταν «στο ’να χέρι το τσιγάρο» και στ’ άλλο ο πασατέμπος. (Μη νομίζετε ότι είναι εύκολο να καθαρίζεις σπόρια ενώ καπνίζεις. Χωρίς εκπαίδευση κινδυνεύεις να καπνίσεις τα σπόρια και να φας το τσιγάρο. Που βέβαια σε γλιτώνει από τις γόπες-στο-πεζοδρόμιο μια κι έξω…)
Τέλος πάντων, μας είχε φανεί τρομερά ντεμοντέ και βρομιάρικο σύστημα το να πετάνε ΟΛΟΙ τα τσιγάρα τους στο δρόμο. Δεν ξέρω αν τότε, στη συγκεκριμένη πόλη, απαγορευόταν ήδη το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους ή αν κάπνιζαν όλοι έξω επειδή ήταν άνοιξη π.χ., ή επειδή έτσι τους κάπνισε. Πάντως φαινόταν αναχρονιστικό το σύστημα και μας είχε δώσει την ευκαιρία να κάνουμε «τσςςς» και «πφφφ», και να δείξουμε μάνι-μάνι πιο πολιτισμένοι.
Ορίστε, λοιπόν, που 10 χρόνια μετά η Αθήνα μοιάζει με πόλη στα βάθη της Τουρκίας. Που έδειχνε παλιακιά τότε, όπως δείχνει σήμερα η Αθήνα… Ωραία, και; Τι προτείνουμε; Να γίνει διαγωνισμός για ωραία υπαίθρια σταχτοδοχεία; Να σχεδιάσει ο κάθε καλλιτέχνης από ένα τασάκι-γίγα; Να κάνουν προτάσεις οι γκαλερί; Οι γλύπτες; Οι αλκοολικοί; Οι χορεύτριες; Όλοι εμείς που ζούμε στην Αθήνα, καπνίζουμε-δεν καπνίζουμε; Κάτι απ’ όλ’ αυτά θα πιάσει: χρειαζόμαστε σταχτοδοχεία έξω, τώρα – και τα θέλουμε όμορφα, ίσως ελληνοπρεπή σαν καπνισμένα κιονόκρανα, ίσως απλά σαν δωρικά αγάλματα, ίσως γοητευτικά σαν Καρυάτιδες… πάντως τα θέλουμε να χωράνε πράμα. Και ει δυνατόν, μια που βάζουμε την παραγγελία μας, τα θέλουμε και αυτοκαθαριζόμενα.
Μιλήσαμε με τους επικεφαλής του παγκοσμίου φήμης βραβευμένου αρχιτεκτονικού γραφείου, Νατάσα Λιανού και Ερμή Χαλβατζή. Έχουν σχεδιάσει το νέο κτίριο της COSMΟTE TV και το The Orbit
8°
