Η λευκή πλαστική καρέκλα στα σημαντικότερα έπιπλα του αιώνα

Είναι άσχημη, άχαρη και σχεδόν κανείς δεν θα την χαρακτηρίσει δείγμα υψηλής αισθητικής. Κι όμως, η λευκή πλαστική καρέκλα, το πιθανότερο να έχει πρωταγωνίστησει στις πιο αυθεντικές στιγμές της ζωής όσων καταγόμαστε από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Μπορεί να βολευτήκαμε πάνω της σε ένα πανηγύρι στο χωριό τρώγοντας γουρνοπούλα ή και να βουλιάξαμε τα πόδια στην άμμο γέρνοντας στην «πλάτη της» σε μια παραλία, απολαμβάνοντας τη θερινή ραστώνη. Ενδεχομένως να κοσμεί την αυλή της γιαγιάς μας, σετ με το αντίστοιχο λευκό πλαστικό τραπέζι, και όλο και σε κάποια καρότσα αγροτικού να την έχει πάρει το μάτι μας σε στοίβα, η μία πάνω στην άλλη. Η δύναμη που έχουν οι αναμνήσεις μας ίσως έπαιξε τον δικό της ρόλο κι έτσι η χαρακτηριστική λευκή πλαστική καρέκλα, ή monobloc όπως χαρακτηρίζεται διεθνώς, αναδείχθηκε από το T Magazine, το περιοδικό στιλ των New York Times, ως ένα από τα 25 καθοριστικότερα έπιπλα των τελευταίων 100 ετών.

Λευκή πλαστική καρέκλα: Στα σημαντικότερα έπιπλα του 21ου αιώνα

Έξι ειδικοί, ανάμεσά τους αρχιτέκτονες και σχεδιαστές εσωτερικών χώρων, όπως οι Rafael de Cárdenas και Daniel Romualdez, η ανώτερη επιμελήτρια αρχιτεκτονικής και σχεδιασμού του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης, Paola Antonelli, η ηθοποιός και συλλέκτρια επίπλων Julianne Moore, η καλλιτέχνις και γλύπτρια Katie Stout και ο διευθυντής σχεδιασμού και εσωτερικών χώρων του T Μagazine, Tom Delavan, επί τρεις ώρες συζητούσαν, μετά από «πρόσκληση» των New York Times, προκειμένου να δημιουργήσουν με ακρίβεια μια λίστα αποτελούμενη από καρέκλες, καναπέδες και άλλα οικιακά αντικείμενα, με την μεγαλύτερη επιρροή των τελευταίων 100 ετών.

«Το μονομπλόκ είναι σημαντικό» λέει η Paola Antonelli και συμπληρώνει, «Μας επιτρέπει να μιλάμε για ιστορία. Μας επιτρέπει να μιλάμε για αντίγραφα. Μας επιτρέπει να μιλάμε για αποτύπωμα. Μας επιτρέπει να μιλήσουμε για την ιστορία των πλαστικών».

«Κατασκευασμένο από ένα μόνο κομμάτι λευκού πλαστικού, το μονομπλόκ είναι ίσως η πιο πανταχού παρούσα καρέκλα στον κόσμο. Εμφανίζεται τόσο στα εστιατόρια Biloxi όσο και στα μπαρ δίπλα στον δρόμο στα περίχωρα της Τζακάρτα. Με μηδενικά στολίδια, εκτός από τα φουσκωμένα πόδια και τη ράχη που μοιάζει με κοχύλι, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί όμορφη παρόλο που είναι οικεία, και για μερικούς ανθρώπους, αυτό μπορεί να έχει το ίδιο ευχάριστο αποτέλεσμα» επισημαίνεται στο περιοδικό.

Από τις πλατείες στις ψησταριές κι από τις βεράντες στα πεζοδρόμια, καταλαβαίνουμε πως η λευκή καρέκλα κρίθηκε με βάση την αισθητική της προοπτική, τη λειτουργικότητάς της, τη συμβολή της στην καθημερινότητα και την προσβασιμότητα σε ένα ευρύ κοινό, χωρίς να χρειάζεται στρατηγικές marketing και branding, συμβολίζοντας έναν θρίαμβο στο δημοκρατικό design. 

Γιατί είναι αμφιλεγόμενη η λευκή πλαστική καρέκλα

Γιατί όμως λατρεύουμε να μισούμε την πιο κοινή καρέκλα στον κόσμο; Oι περισσότεροι σήμερα την θεωρούν ένα μίζερο αντικείμενο για να τοποθετήσουν στα σπίτια τους, ενώ μάλιστα απαγορεύτηκε στους δημόσιους χώρους στην πόλη της Βασιλείας της Ελβετίας από το 2008 έως το 2017 για να διατηρηθεί η ομορφιά του αστικού τοπίου. Το υλικό της θεωρείται τουλάχιστον αντιπεριβαλλοντικό κι όμως είναι διαχρονικά ανίκητη σε πωλήσεις. Σχεδόν ένα δισεκατομμύριο Monobloc έχουν πουληθεί μόνο στην Ευρώπη, με έναν Ιταλό κατασκευαστή να παράγει πάνω από δέκα εκατομμύρια ετησίως το 2004. Οι καρέκλες κόστισαν περίπου 3,50 δολάρια για την παραγωγή τους το 2011, καθιστώντας τες τόσο προσιτές όσο και πανταχού παρούσες σε όλο τον κόσμο. Παράγεται κυρίως στις χώρες με τα φθηνότερα εργατικά χέρια αλλά υπάρχουν και ελληνικά εργοστάσια όπως η Miltoplast που από το 1984 δραστηριοποιείται στην παραγωγή πλαστικών επίπλων για κήπους, ανάμεσά τους και αυτή.

Ο ακαδημαϊκός Ethan Zuckerman, έχει περιγράψει την καρέκλα αυτή ως μια παγκόσμια πολιτιστική παρουσία. Κάποιοι την συνδέουν με τα αρνητικά της παγκοσμιοποίησης και της μαζικότητας, άλλοι την θεωρούν ένα από τα πιο πρακτικά αντικείμενα στον κόσμο. Το μικρό βάρος και ο σχεδιασμός της να μπορεί να στιβάζεται, διευκολύνει την αποθήκευση και τη μεταφορά της και το χαμηλό κόστος την αντικατάστασή της, ενώ παράλληλα καθαρίζεται εύκολα, στεγνώνει άμεσα και το σώμα αναπνέει από τις σχισμές της. 

Η ιστορία της λευκής πλαστικής καρέκλας

Αποτελείται από πολυπροπυλένιο και το όνομα monobloc, προέρχεται από το μονο- (ένα) και το μπλοκ (μπλοκ), που σημαίνει αντικείμενο σφυρηλατημένο σε ενιαίο κομμάτι. Πιο συγκεκριμένα, είναι χυτευμένη με έγχυση από θερμοπλαστικό ως ένα κομμάτι αντί να συναρμολογείται από πολλά.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα του περιοδικού, κανείς δεν γνωρίζει ποιος πρωτοσχεδίασε την ταπεινή λευκή καρέκλα. Παραλλαγές της λέγεται πως σχεδίασε ο Καναδός D.C. Simpson το 1946 και κυκλοφόρησαν με την Allibert Group και την Grosfillex Group τη δεκαετία του 1970. Άλλες πηγές αναφέρουν τον Γάλλο μηχανικό Henry Massonnet από το Nurieux-Volognat με το «Fauteuil 300» του 1972 ως το εφευρέτης του monobloc. Εμπνεύστηκαν από το σχέδιο Chair Universal 4867 του Joe Colombo το 1965, αλλά δεν κατατέθηκαν πατέντες για σχέδιο καρέκλας monobloc. Από τότε, εκατομμύρια έχουν κατασκευαστεί σε όλο τον κόσμο.

Τα 25 σημαντικότερα έπιπλα του αιώνα

1. Piero Gatti, Cesare Paolini and Franco Teodoro, Sacco Chair, 1968
2. Le Corbusier, LC14 Tabouret Cabanon, 1952
3. Le Corbusier, Pierre Jeanneret and Charlotte Perriand; Chaise Longue à Réglage Continu; 1928
4. George Nakashima, Slab I Coffee Table, Circa 1950
5. Bill Stumpf, Ergon Chair, 1976
6. Gae Aulenti, Table With Wheels, 1980
7. Dieter Rams, 606 Universal Shelving System, 1960
8. Faye Toogood, Roly-Poly Chair, 2014
9. Unknown, but Possibly Jean-Michel Frank; Parsons Table; Circa 1930
10. Ettore Sottsass, Ultrafragola Illuminated Mirror, 1970
11. Billy Baldwin, Slipper Chair, 1950s
12. Philippe Starck, Louis Ghost Chair, 2002
13. Margarete “Grete” Schütte-Lihotzky; Frankfurt Kitchen, from the Ginnheim-Höhenblick housing estate; 1926-27
14. Ayse Birsel and Bibi Seck, Madame Dakar Sofa, 2009
15. Unknown, Monobloc Chair, 20th Century
16. Verner Panton, Vilbert Chair, 1992
17. Clara Porset, Butaque Chair, Possibly 1930s
18. Hella Jongerius, Polder Sofa, 2005
19. Piero Lissoni, Extrasoft Sofa, 2008
20. Charles and Ray Eames, Side Chair, 1952
21. Yayoi Kusama, “Accumulation No. 1,” 1962
22. Gary Panter and Ric Heitzman; Chairry, From “Pee-wee’s Playhouse”; 1986
23. Nanda Vigo, Due Più Chair, 1971
24. Alvar Aalto, Stool 60, 1933
25. Shiro Kuramata, Feather Stool, 1990