Τι είδαμε στην παρουσίαση για το νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Διαβαίνοντας το πεζοδρόμιο της Πατησίων, από τις τζαμαρίες στην πρόσοψη της επέκτασης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου θα μπορείς να ρίξεις ματιές προς τους νέους εκθεσιακούς χώρους, να χαζέψεις εκθέματα και τις προθήκες του πωλητηρίου πριν καν διαβείς την πόρτα του. Στο σύγχρονο, πήλινο κουκούλι των νέων υπόγειων αιθουσών του θ’ αντικρύζεις τους θησαυρούς της κιβωτού του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού λουσμένους και στο φυσικό φως που θα εισβάλλει από ανοίγματα στην οροφή αλλά και από διαγώνιες οπτικές διαφυγές. Κι όταν, βγαίνοντας στην εσωτερική, υποβαθµισµένη αυλή με το μικρό υδάτινο κανάλι και τα κυπαρίσσια, αποφασίσεις ν’ ανηφορίσεις τη μνημειακή κλίμακα προς το γνώριμο ιστορικό κτίριό του, τα φυτεμένα δώματα της υπόγειας επέκτασης θα σε προσκαλούν να κάνεις ένα δροσερό διάλειμμα κάτω από πεύκα, πανύψηλες κουκουναριές και αειθαλείς αριές.

«Πώς μπορούμε να παρουσιάσουμε αυτή την αξιοσημείωτη συλλογή καλύτερα; Και πώς μπορεί το ίδιο το μουσείο να εδραιώσει έναν ισχυρότερο δεσμό με την πόλη; Το υπάρχον κτίριο, ένα υπέροχο δείγμα αρχιτεκτονικής και τυπικό δείγμα μουσείου του 19^ου αιώνα, σαν ένα είδος ναού, δεν έχει την εγγύτητα και τη σχέση με την πόλη που θα θέλαμε σ’ ένα σύγχρονο μουσείο. Δεν προσπαθούμε να δημιουργήσουμε ένα εντελώς καινούργιο έργο, προσπαθούμε να ενδυναμώσουμε αυτό που υπάρχει ήδη. Να ενισχύσουμε το κτίριο και να χρησιμοποιήσουμε αυτή την ευκαιρία για να επανεξετάσουμε το πώς παρουσιάζονται οι συλλογές» διευκρίνισε ο διάσημος αρχιτέκτονας David Chipperfield τα αιτήματα και τους στόχους της μελέτης που κατέθεσε το γραφείο του μαζί με αυτό του Αλέξανδρου Τομπάζη για την αναβάθμιση και επέκταση του πρώτου μουσείου της χώρας.

Τετάρτη βράδυ κατά την παρουσίαση της επιλεγείσας πρότασης στην αίθουσα του βωμού, τα φωτορεαλιστικά και οι αρχιτεκτονικές κατόψεις και τομές μας δίνουν μια πρώτη γεύση από τα πλάνα για τη μελλοντική εικόνα του νέου Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου. Μια πρόταση που, σύμφωνα με τους μελετητές, «δεν φιλοδοξεί να ανταγωνιστεί την υφιστάµενη αρχιτεκτονική, αλλά να δηµιουργήσει ένα αρµονικό σύνολο χώρων που θα ισορροπεί µεταξύ του παλιού και του νέου». Εμπνευσμένη από τον αρχικό σχεδιασµό του Λούντβιχ Λάνγκε –µια ροµαντική ιδέα, επηρεασµένη από τον φιλελληνισµό του 19^ου αιώνα, για ένα αστικό τοπίο µε εκτενείς ανοικτούς χώρους µέσα στον πυκνό αστικό ιστό–, «χρησιµοποίησε το εµβληµατικό κτήριο ως αφετηρία για το σχεδιασµό, πλαισιώνοντάς το µε έναν ροµαντικών αναφορών κήπο».

Πώς θα είναι το νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Υιοθετώντας ένα λιτό αρχιτεκτονικό λεξιλόγιο καθαρών όγκων, η επέκταση που θα χαρίσει στο μουσείο επιπλέον 20.000 τ.μ. επιφάνειας σε δύο υπόσκαφα επίπεδα, θα μας υποδέχεται από το επίπεδο του δρόμου, στην πλευρά της Πατησίων. Εδώ θα φιλοξενούνται, οργανωμένες συμμετρικά, οι βασικές δημόσιες λειτουργίες του –τα εκδοτήρια εισιτηρίων, στα αριστερά το εστιατόριο, στα δεξιά, απέναντι από το Ακροπόλ, το πωλητήριο–, αίθουσες για μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις και το νέο αμφιθέατρο. Η βιβλιοθήκη, οι χώροι έρευνας, οι αποθήκες και τα γραφεία της διοίκησης θα στεγάζονται στο αρχικό νεοκλασικό των Λάνγκε και Τσίλλερ, που χρονολογείται από το 1866-1874 και απέκτησε διάφορες προσθήκες στα χρόνια που ακολούθησαν. Κι ανάμεσα στα δυο κτίρια, υπερυψωμένος σε σχέση µε την δραστηριότητα της πόλης, ο περιβάλλων χώρος που µελετήθηκε από το γραφείο των Βέλγων αρχιτεκτόνων τοπίου Wirtz International με αναφορές στα πάρκα του 19^ου αιώνα –πλατώµατα και µονοπάτια στρωµένα µε χαλίκι, εκτάσεις µε γρασίδι, μορφοποιημένους θάμνους, µεσογειακά και ανθεκτικά στην ξηρασία φυτά.

Σχεδιασμός με άξονα τη βιωσιμότητα

Η αειφορία βρίσκεται στο επίκεντρο της αρχιτεκτονικής πρότασης, αναφέρθηκε κατά την παρουσίαση, μέσα από σχεδιασμούς που προκρίνουν τη λειτουργία χαμηλής ενέργειας στο νέο κτίριο και την ήπια ενεργειακή αναβάθμιση στο ιστορικό, ενώ ο κήπος µε τη νέα βλάστηση αναμένεται να ενισχύσει τη φυσική ψύξη στην ευρύτερη περιοχή. Το συμπιεσμένο χώμα (πηλός) από το οποίο κατασκευάζονται οι τοίχοι στην επέκταση έχει το πρόσθετο πλεονέκτηµα του φυσικού ελέγχου της υγρασίας στους εκθεσιακούς χώρους, ενώ για το υπάρχον κτίριο προκρίνεται µια στρατηγική υβριδικού αερισµού που συνδυάζει µηχανικό και φυσικό αερισµό, ανάλογα µε τις καιρικές συνθήκες. Μάλιστα, τα µηχανικά συστήµατα θα αντλούν ενέργεια από ένα εναλλακτικό ηλεκτρικό σύστηµα και ανανεώσιµων πηγών.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Λίνα Μενδώνη για το νέο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο

Για την πραγματοποίηση ενός προσωπικού του ονείρου, την μετατροπή του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου σε ένα τοπόσημο της Αθήνας, έκανε λόγο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στο κλείσιμο της εκδήλωσης θεωρώντας πως η επιλεγείσα πρόταση πληροί τις βασικές προϋποθέσεις που είχαν τεθεί από τον διαγωνισμό: «πώς θα δημιουργήσουμε περισσότερο χώρο για να εκθέσουμε τα σπουδαία εκθέματα μιας από τις σημαντικότερες συλλογές παγκοσμίως, καθώς σήμερα εκθέτουμε λιγότερο του 10% αυτών που έχουμε στις αποθήκες μας. Πώς, ταυτόχρονα, θα φέρουμε το Μουσείο πιο κοντά στην Πατησίων, πιο κοντά στην πόλη». Δήλωσε δε την πρόθεση όλες οι μελέτες να χρηματοδοτηθούν από ιδιωτικές δωρεές και η κατασκευή του έργου από εθνικούς και από ευρωπαϊκούς πόρους.

«Η πρόταση των γραφείων David Chipperfield και Αλέξανδρου Ν. Τομπάζη εικονοποιεί το όραμα. Δημιουργεί ένα μοναδικό τοπόσημο στον αστικό ιστό. Είναι βαθιά ανθρωποκεντρική. Η επέκταση συμβάλλει ουσιαστικά στην αναγέννηση της ευρύτερης περιοχής του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Προβάλλει την εθνική διάσταση του Μουσείου, το οποίο συνδέει με το παγκόσμιο πολιτιστικό γίγνεσθαι. Δημιουργούμε ένα Μουσείο εξωστρεφές, ανοιχτό στην πόλη, σε διαρκή διάλογο με την κοινωνία, με δυναμική ματιά προς το μέλλον» υπογράμμισε η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

Συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από το μουσείο

Η παρουσίαση της επιλεγείσας αρχιτεκτονικής πρότασης για την επέκταση και αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου συνέπεσε με την ημέρα δημοσίευσης του νόμου βάσει του οποίου πέντε μεγάλα μουσεία της χώρας (ανάμεσά τους και το ΕΑΜ) μετασχηματίζονται διοικητικά σε νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Από τις 5 το απόγευμα, έξω από το μουσείο, στον άξονα της Πατησίων, αρχαιολόγοι και καλλιτέχνες διαδήλωναν ενάντια στον συγκεκριμένο νόμο και την κυβερνητική πολιτική για τον πολιτισμό.