Αυτοί που ξανασχεδιάζουν την Αθήνα

Πέρα από τον Τσίλερ και τον Πικιώνη, τον Παρθενώνα και τις δαφνοσκεπείς ιστορίες αρχαίου ή προπολεμικού και μεταπολεμικού αστικού κλέους, οι νέοι αρχιτέκτονες της Αθήνας ονειρεύονται, δρουν, παρεμβαίνουν και σχεδιάζουν μια σύγχρονη πόλη-μητρόπολη. Παρόν και μέλλον, φουτουριστικά όνειρα και λειτουργικότητα, συμβιώνουν και εξελίσσονται με την υπογραφή τους.

Kois Architecture

Με τα μάτια στραμμένα στο μέλλον

Από τον Άθω, στη Ρώμη, στην Οζάκα, στην Αθήνα. Με κατοικίες, καταστήματα (παγκόσμια διάκριση για το ζαχαροπλαστείο Sweet Alchemy του Στέλιου Παρλιάρου στην Κηφισιά), μουσεία (τελευταίο project το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα), ο αρχιτέκτονας Στέλιος Κόης ανήκει στη νέα γενιά δυναμικών και εξωστρεφών αρχιτεκτόνων.

Ο Στέλιος Κόης μας είπε:

«Η Αθήνα του μέλλοντος, κατά τη γνώμη, μου θα είναι μια πόλη αρκετά οικεία αλλά πολύ διαφορετική ταυτόχρονα. Θεωρώ πως η πόλη μας διαθέτει κάποια χαρακτηριστικά όπως η γεωγραφική της θέση, η ιδιόμορφη τοπογραφία της, τα επακόλουθα βιοκλιματικά χαρακτηριστικά, η ετερο-τοπική κοινωνική της σύνθεση και η ιστορία της, που της δίνουν τη μοναδική της ταυτότητα. Αυτά δεν θα αλλάξουν. Η πόλη όμως αλλάζει με έναν άλλο τρόπο κάθε μέρα. Νέα κτίρια, νέες κατασκευές μεγάλης κλίμακας εισάγονται στο αθηναϊκό τοπίο, όπως το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, η Στέγη, το Ίδρυμα Νιάρχου, που θα επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στο πολιτισμικό τοπίο της πόλης και την κοινωνική δραστηριότητα.

Αυτά τα γεγονότα θα επηρεάσουν τις ζωές όλων μας. Ένας άλλος παράγοντας αναπόφευκτης επιρροής είναι και η ωρίμανση των συσκευών και μέσων διαδραστικότητας με τον ψηφιακό κόσμο, καθώς και η αφομοίωση της ανθρώπινης αντίληψης σε πολυδιάστατα δίκτυα εικονικών περιβαλλόντων που θα οδηγήσει στη δημιουργία ενός αποκεντρωτικού δυναμικού. Αυτό θα οφείλεται στη δυνατότητα ολοένα και περισσότερων ανθρώπων να εργάζονται χωρίς να απαιτείται η φυσική τους παρουσία σε ένα χώρο εργασίας, κάτι που θα δώσει την ευκαιρία σε πολλούς να μετοικήσουν στα προάστια, στις παρυφές τις πόλης και ίσως σε μεγαλύτερη απόσταση. Η αποκέντρωση ανθρώπων, αλλά και χρήσεων, όπως για παράδειγμα δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων και οργανισμών, θα αφήσει περισσότερο ελεύθερο χώρο για εναλλακτικές χρήσεις που, θέλω να πιστεύω, θα προσανατολίζονται σε τομείς κοινωνικής και πολιτισμικής δραστηριότητας. Σε αυτό το και όχι τόσο μακρινό μέλλον ο ρόλος της αρχιτεκτονικής δεν θα αποδυναμωθεί, πιστεύω. Συζητώντας το ρόλο αυτό μου έρχονται στο μυαλό τα λόγια του αρχιτέκτονα Άρη Κωνσταντινίδη που λέει πως “τα κτίρια είναι δοχεία ζωής”. Αυτά τα “δοχεία ζωής” θα γίνουν πιο αναγκαία καθώς η παρατεταμένη παραμονή σε εικονικά περιβάλλοντα και η συνεχής έκθεση στα πολύμορφα δίκτυα σημάτων και πληροφοριών θα ενδυναμώσουν την ανάγκη να έρθουμε σε επαφή με το πραγματικό και το χειροπιαστό. Η αρχιτεκτονική θα γίνει το artifact της πραγματικότητάς μας. Όπως στα λογοτεχνικά έργα του Phillip K. Dick, του William Gibson, του Christopher Nolan, το χειροπιαστό και το αληθινό θα γίνει αυτό που θα επικυρώνει την ακεραιότητα της σύνδεσής μας με την πραγματικότητα».

Divercity / Νικόλας Τραβασάρος, Δημήτρης Τραβασάρος, Χριστίνα Αχτύπη

Φωτό: Δημήτρης Τσίτσος

Αθήνα 24 hour Operating City

Ο Δημήτρης Τραβασάρος μας λέει:

«Πώς φαντάζεσαι το μέλλον της Αθήνας / Πώς φαντάζεσαι την Αθήνα στο μέλλον... Μία μητρoπόλη-τόπο κατοίκησης, εργασίας και διασκέδασης ζωντανή 24 ώρες το 24ωρο. Μία πόλη η οποία θα βασίζεται εκτός από τους μόνιμους κατοίκους, στους φοιτητές, τους επισκέπτες, τη μείξη ανθρώπων και αντιλήψεων. Η ακαταστασία - messiness θα γίνει βασικό συστατικό/χαρακτηριστικό στην ανάπτυξη του αθηναϊκού τοπίου. Οι πιο πετυχημένες πόλεις δεν είναι οι πόλεις που δεν έχουν προβλήματα αλλά αυτές που καταφέρνουν να λύσουν τα προβλήματά τους. Η Αθήνα θα κάνει το μειονέκτημά της προτέρημα καταφέρνοντας να “εκμεταλλευτεί” δημιουργικά την ακαταστασία της».

ONE ATHENS

Ένα κτίριο-μνημείο ξαναγεννιέται

Στα τέλη της δεκαετίας του ’60, ο αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Κωνσταντίνος Δοξιάδης έχτισε στον Λυκαβηττό ένα κτίριο-ορόσημο για την Αθήνα, που το 2010 χαρακτηρίστηκε μνημείο λόγω της αρχιτεκτονικής και ιστορικής σημασίας του. Η ομάδα αρχιτεκτόνων Divercity και η κατασκευαστική εταιρεία J&P - ΑΒΑΞ το μετέτρεψαν σε σύγχρονο συγκρότημα κατοικιών.

Ο αρχιτεκτονικός διάλογος του κτιρίου με την πόλη, το πρωτοποριακό design, η ποιότητα κατασκευής, ο σύγχρονος εξοπλισμός και οι premium υπηρεσίες είναι τα στοιχεία που το ξεχωρίζουν από οποιοδήποτε άλλο κτίριο στην πόλη.

To One Athens προσφέρει έναν άλλο τρόπο ζωής, μια και είναι το πρώτο fully serviced συγκρότημα κατοικιών στην Αθήνα. Η υπηρεσία Concierge εξασφαλίζει στους κατοίκους του υπηρεσίες όπως ένα ξενοδοχείο 5 αστέρων, διαθέτει roof garden με θέα στην Ακρόπολη και τον Λυκαβηττό, πολυτελές wellness centre με πισίνα, jacuzzi, χαμάμ, σάουνα και πλήρως εξοπλισμένο γυμναστήριο, playroom για τα παιδιά, club room για προβολή ταινιών, πλήρως εξοπλισμένη business suite 14 ατόμων και υπηρεσίες διαχείρισης, συντήρησης, καθαριότητας και security κάθε ημέρα του χρόνου. Οι 26 κατοικίες, όλες διαφορετικές μεταξύ τους, δημιουργήθηκαν ώστε να εξυπηρετούν κάθε ανάγκη του σύγχρονου international lifestyle, από cosy studio των 77 τ.μ. μέχρι penthouse των 721 τ.μ. Ν.Γ.

Point Supreme Architects

Μαριάννα Ρέντζου, Κωνσταντίνος Πανταζής

Δημιουργήθηκαν στο Ρότερνταμ, αλλά επέλεξαν να επιστρέψουν στην Αθήνα. Ο κήπος του 6 d.o.g.s, το ευφάνταστο ανθοπωλείο στην Πάτρα, το καφέ με πινελιές α λα Έντουαρντ Χόπερ στα Καλάβρυτα, η «εικονογραφική» πρόταση για τον Πύργο στον Πειραιά αλλά και η πιο σουρεαλιστική για τα γραφεία της Benetton στην Τεχεράνη είναι μόνο μερικά από τα έργα που χαρακτηρίζουν τους Point Supreme: μια παράξενη εμμονή στη λεπτομέρεια με ταυτόχρονη έμπνευση από άλλες μορφές τέχνης όπως γκράφιτι, κόμικ και κολάζ. Λένε: «Η αρχιτεκτονική από μόνη της δεν αρκεί για να λύσει προβλήματα κοινωνικά, μπορεί όμως να επηρεάσει ψυχολογίες και συμπεριφορές. Το εγκαταλειμμένο κέντρο της Αθήνας χρειάζεται οπωσδήποτε τη βοήθεια της αρχιτεκτονικής για να προσελκύσει τους κατοίκους να το επανακατοικήσουν ξανά. Η εικόνα που παράγει η αρχιτεκτονική έχει συμβολική σημασία και δύναμη, μπορεί να σημάνει κάποια πολιτική, να επικοινωνήσει μια φιλοδοξία ή να ορίσει το στόχο». Β.Μ.

Tense Architecture Network

Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Κώστας Μαύρος, Θάνος Μπαμπανέλος

Νέα ελληνική αρχιτεκτονική που, συνομιλώντας με το χθες, επενδύει με πάθος στην Ελλάδα του αύριο. Η αιχμηρή αναδιπλούμενη κατοικία στα Γλυκά Νερά, η καμπυλόμορφη διαρρηγνυόμενη οικία στο Ηράκλειο, η μυστηριώδης περιτοιχισμένη κατοικία στην Καλλιτεχνούπολη, η συμμετρική κυβιστική κατοικία στην Κηφισιά, η οριακά αιωρούμενη οικία στη Σαρωνίδα και η τριγωνικής κάτοψης οικία που αναδύεται από τη γη στο Συκάμινο («Η κατοικία είναι η στέγη της»), που ήταν υποψήφια για το βραβείο Mies Van der Rohe 2013, είναι μερικές από τις πολύ ιδιαίτερες δουλειές τους. Β.Μ.

Flux-Office

Εύα Μανιδάκη, Θανάσης Δεμίρης

Το 2007 αποφάσισαν να συνεργαστούν συνδυάζοντας την αρχιτεκτονική με τη σκηνογραφία και το παιχνίδι. H διαμόρφωση του φουαγιέ της Παιδικής Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου στο Rex, που επιμελήθηκαν, κέρδισε το 2ο βραβείο «Καλύτερου πραγματοποιημένου έργου των ετών 2007-2009» του αρχιτεκτονικού περιοδικού «Δομές». Φέτος το καλοκαίρι επιλέχθηκαν από τον Γιάννη Αίσωπο για τη 14η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία, στο πλαίσιο του «Tourism Landscapes: Remaking Greece». Η γνωστή ρήση του Μις βαν ντερ Ρόε «Ο Θεός βρίσκεται στις λεπτομέρειες» ταιριάζει απόλυτα στις εντυπωσιακές τους τρισδιάστατες χάρτινες μακέτες. Έχουν αναπαραστήσει το Μουσείο της Ακρόπολης, το Μπενάκη στην Πειραιώς και το Καλλιμάρμαρο, υπέγραψαν τα σκηνικά-μακέτα κλίμακας 1,20 για την πρόσφατη ταινία «Miss Violence» του Αλέξανδρου Αβρανά, ενώ σε συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο Mondadori Electa μετέτρεψαν εθνικά περίπτερα της Μπιενάλε Βενετίας σε καρτ ποστάλ χαρτοκοπτικής. Επιμελήθηκαν τα σκηνικά για το «Wisteria Maiden» του Αντώνη Φωνιαδάκη που παρουσιάστηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Χορού του Βελιγραδίου, για την «Κολεξιόν» του Χάρολντ Πίντερ σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη και τον «Καλό άνθρωπο του Σετσουάν» του Μπρεχτ σε σκηνοθεσία Κατερίνας Ευαγγελάτου που ανέβηκε και στο Augsburg Theater της Γερμανίας. Τέλος, σχεδιάζουν μια σειρά από πιάτα σε λευκή πορσελάνη με τυπωμένα αρχιτεκτονικά στοιχεία λεπτομερειών από το Μετοχικό Ταμείο Στρατού και τα Μουσεία Μπενάκη. -Βάγια Μαντζάρογλου

www.flux-office.com, www.flux-models.com

Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Βασιλική-Μαρία Πλαβού

Δυο κορίτσια παράξενα όπως η εποχή μας και περίεργα όσο να την υπερβούν

Η Μαλβίνα Παναγιωτίδη μεγάλωσε κατά τα «πετζικικά» πρότυπα, σε ένα φαρμακείο στο Παγκράτι. Ξεκίνησε σπουδάζοντας αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στον Βόλο και πλέον συνεχίζει με καλλιτεχνικές και ερευνητικές σπουδές στο Universität der Künste στο Βερολίνο. Από το 2009 είναι ιδρυτικό μέλος της παρανόρμαλ καλλιτεχνικής-ερευνητικής ομάδας Σαπρόφυτα με την οποία δουλεύει σε εκθέσεις, πρωτότυπες εκδόσεις και εναλλακτικά πολυφωνικά πρότζεκτ. Εκτός από τη συλλογή εντόμων, αγαπημένες της ασχολίες είναι η εξερεύνηση αρχείων, νεκροταφείων και ξεχασμένων μουσείων. Τον τελευταίο καιρό μεταξύ άλλων έχει καταπιαστεί με την κατασκευή υπνωτικών μηχανών, τη μελέτη της συλλογής του Εγκληματολογικού Μουσείου της Αθήνας και την επισήμανση ιδιόρρυθμων εθίμων και ετεροχρονισμένων ιατρικών συγγραμμάτων. Η έρευνά της έχει αυστηρό επιστημονικό τυπικό και υποσκάπτει τα όρια μεταξύ κανονικότητας, λαογραφίας και occult μοντερνισμού. Η Μαλβίνα αναφέρεται συχνά στον Ηλία Πετρόπουλο, τον Νικόλαο Πολίτη και στο Étant donnés.

Η Βασιλική-Μαρία Πλαβού ξεκίνησε από την περιφέρεια των Τρικάλων, σπούδασε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, του Αριστοτελείου της Θεσσαλονίκης, και πέρασε σε ένα εκκεντρικό μεταπτυχιακό στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Βόλου με τη θεωρητική επιρροή του Γιώργου Τζιρτζιλάκη και της Μαρίας Παπαδημητρίου. Έκτοτε σαμποτάρει τις αρχιτεκτονικές της σπουδές συμμετέχοντας σε εκθέσεις ως καλλιτέχνιδα, ως βοηθός επιμέλειας ή ad hoc γραφίστας. Το τελευταίο της σχεδιαστικό εγχείρημα βραβεύτηκε μάλιστα το 2014 με το πρώτο βραβείο ΕΒΓΕ στην κατηγορία της αυτοπροβολής. Το ερευνητικό της ενδιαφέρον συγκεντρώνεται γύρω από το σχήμα των άγονων μηχανών. Βασική της ασχολία είναι να θολώνει τα όρια φυσικού και εικονικού (virtual) χώρου ενώ η πρακτική της συντονίζεται γύρω από τη μέθοδο του αρχείου: Ταξινομεί επιμελώς μνήμες, σκέψεις, σημεία, σημάδια, σήματα. Δοκιμάζει εσχάτως το πώς μπορεί να ανανεωθεί ο σχεδιασμός καλλιτεχνικών καταλόγων. Μέχρι τώρα έχει συνεργαστεί με τις εκδόσεις Κριτική, Επέκεινα και ΔΕΣΤΕ. Έχει ήδη γίνει θέμα, για τη δουλειά της, σε διεθνή περιοδικά, όπως το Mousse Magazine, Kerb Journal και MAS Context. Το τελευταίο της project είναι η συλλογική δράση MCRedux στη Θεσσαλονίκη, παραδείγματα συμμετοχικού σχεδιασμού για το Maison Crystal της Νέας Παραλίας. Το project που δεν έχει κάνει ακόμη και την τρώει ήδη είναι «ο κόσμος σε μορφή βιβλίου». (www.plavou.cc)

Νάντια Αργυροπούλου

Μεσογειακό Bauhaus

Ο Νίκος Βατόπουλος, υπεύθυνος του καθημερινού πολιτιστικού ρεπορτάζ στην εφημερίδα «Καθημερινή», μας μιλάει για αυτό που, ακόμα, η Αθήνα δεν έχει μάθει να αγαπάει: την πραγματική της ταυτότητα, το Μεσογειακό Bauhaus.

«H Aθήνα στο σύνολό της δεν είναι όμορφη. Βέβαια το αν σου αρέσει μια πόλη έχει να κάνει περισσότερο με την ιδιοσυγκρασία σου. Για να μπορέσει η Αθήνα να συμπεριληφθεί στο διεθνή χάρτη με τις ενδιαφέρουσες και επιθυμητές πόλεις, πρέπει να αποκτήσει αυτογνωσία και να μάθει να προβάλλει όλα όσα διαθέτει, και διαθέτει πολλά περισσότερα από την Ακρόπολη και τα αρχαία μνημεία της. Πρέπει να αναδείξουμε, επαναφέροντας στο προσκήνιο, την ιστορία της σύγχρονης πόλης. Να κατασκευάσουμε μια αφήγηση με υλικά που υπάρχουν. Λίγοι γνωρίζουν πως η σύγχρονη Αθήνα είναι μια Μπραζίλια του 19ου αιώνα, ένα πολύ ενδιαφέρον αστικό πείραμα στο οποίο συμμετείχε όλη η Ευρώπη.

Πάντα υπάρχει μια ενδιαφέρουσα ιστορία από πίσω – γιατί η Πλάκα, για παράδειγμα, είναι έτσι όπως είναι. Δεν πρέπει να αναδείξουμε την τόσο ενδιαφέρουσα αρχιτεκτονική του Μεσοπολέμου, την οποία δεν εκμεταλλευόμαστε τουριστικά, όπως κάνει π.χ. το Τελ Αβίβ; Στην Ελλάδα υπάρχει ένας μοναδικός λαϊκός ελληνικός ρυθμός, πολύ ιδιαίτερος, που χαρακτηρίζει τα νεοκλασικά. Έχει ενδιαφέρον να διηγηθείς την αστική αναδιοργάνωση της Αθήνας, τη δεκαετία του ’30, συνέπεια της Μικρασιατικής καταστροφής, το πώς συσπειρώθηκε η ομογένεια και το αστικό κεφάλαιο για να επενδύσει στη δημιουργία των πρώτων πολυτελών πολυκατοικιών σε πολλά σημεία του κέντρου. Αν το αποτέλεσμα το διαφημίσεις ως ένα μεσογειακό Bauhaus, μοναδικό στην Ανατολική Ευρώπη, έχεις κερδίσει τη μοναδικότητα. Στις άλλες πόλεις της Δύσης θα βρεις σκόρπια τέτοια δείγματα, εδώ μόνο θα βρεις τόσο οργανωμένα μέτωπα. Όμως για να το αναδείξεις αυτό πρέπει να το γνωρίσεις και, το κυριότερο, να το αγαπήσεις».