Τα κτίρια της πόλης μιλάνε #1

Με θέα το Δημαρχείο Αθηνών και ακριβώς στην καρδιά του κέντρου βασιλεύει αγέρωχο και επιβλητικό το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος. Περπατώντας στην πλατεία Κοτζιά ίσως το έχεις προσπεράσει βιαστικά και δεν του έχεις δώσει την προσοχή που του αξίζει. Ωστόσο πρόκειται για ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια της Αθήνας με μια σπάνια ομορφιά και αρχιτεκτονική που σε ταξιδεύουν σε άλλες εποχές. Διαθέτει όλα τα μέσα για να σου πει «Επ εδώ είμαι! Για μπες μέσα να με εξερευνήσεις!»

Όταν μπαίνεις μέσα μόνο τράπεζα δε σου θυμίζει. Αισθάνεσαι μικρό δέος καθώς ανεβαίνεις την εντυπωσιακή σκάλα με τους πίνακες και τα διάφορα γλυπτά να σε κοιτάνε νοσταλγικά και απειλητικά ταυτόχρονα. Κι εκεί που αναρωτιέσαι αν είναι άραγε δωρικός ή ιωνικός ο ρυθμός του κτιρίου, σου έρχονται μια μία οι πληροφορίες:

Το οικόπεδο αγοράστηκε από τον μεγαλέμπορο Βασίλειο Μελά το 1873. Χτίστηκε το 1874 και περιλαμβάνει όλο το οικοδομικό τετράγωνο που περικλείεται από τις οδούς Αιόλου, Σοφοκλέους, Στρέιτ και Κρατίνου.

Δεν είναι καθόλου τυχαία η ανάθεση της οικοδόμησής του στον γνωστό αρχιτέκτονα Ernst Ziller, το μαγικό ταλέντο του οποίου υπογράφει πολλά κτίρια-διαμάντια της Αθήνας (Προεδρικό Μέγαρο, Εθνικό Θέατρο, Χημείο Αθηνών).

Διακρίνεται για τις πολυεδρικές του επιφάνειες, την έγχρωμη και γλυπτή διακόσμηση, τις πλούσιες επιστέψεις και τις ευθύγραμμες κορνίζες. Οι τέσσερις γωνιαίοι πυργίσκοι, το κομψό κεντρικό αίθριο στο ισόγειο, οι διακοσμητικές Καρυάτιδες και τα κυκλικά μετάλλια με τις κεφαλές του Ερμή είναι αυτό που λέμε τα highlights της αρχιτεκτονικής του.

Στην εποχή του, τότε που η νεαρή πρωτεύουσα Αθήνα αριθμούσε 50.000 κατοίκους, επρόκειτο για το μεγαλύτερο αθηναϊκό ιδιωτικό κτίριο και η ανέγερσή του κόστισε το υπέρογκο ποσό των 1.000.000 δραχμών. Λειτούργησε αρχικά ως ξενοδοχείο, το λεγόμενο Grand Hotel d' Athènes με σκοπό να φιλοξενεί Έλληνες από το εξωτερικό, που επισκέπτονταν την Αθήνα. Το 1881 στεγάστηκε εκεί για μικρό διάστημα το Χρηματιστήριο Αθηνών και αργότερα η Αθηναϊκή Λέσχη (1888-1894).

Μετά το θάνατο του Βασιλείου Μελά στο Παρίσι το 1881, το μέγαρο κληροδοτήθηκε στο ίδρυμα «Νηπιακό Επιμελητήριο Μελά» που συνεχίζει μέχρι και σήμερα τη λειτουργία του με σκοπό την ίδρυση και συντήρηση νηπιαγωγείων. Μεταξύ των ετών 1900-1973 στεγάστηκε εκεί το κεντρικό Ταχυδρομείο Αθηνών.

Στα ταραγμένα χρόνια του 1940 θα εγκατασταθούν εκεί η Υπηρεσία Λογοκρισίας, διάφορες στρατιωτικές υπηρεσίες και η Αγγλική Υπηρεσία Διαβιβάσεων ενώ στην Κατοχή το κτίριο θα επιταχθεί για να εγκατασταθούν εκεί γερμανικές υπηρεσίες. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου στο Μέγαρο ήταν στρατωνισμένη η αγγλική φρουρά.

Το 1974 το Μέγαρο Μελά κηρύχθηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού ως διατηρητέο μνημείο των νεώτερων χρόνων και από το 1979 μισθώθηκε και στεγάζει Υπηρεσίες της Εθνικής Τράπεζας Ελλάδος.

Μεταξύ των ετών 1983-1988 επιχειρήθηκε η αποκατάσταση του κτιρίου με βάση τη μελέτη του αρχιτέκτονα Διονύση Βλαχόπουλου. Η νέα διοίκηση της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος η οποία ανέλαβε τα καθήκοντά της στις αρχές του 1996, αποφάσισε την ανέγερση του νέου κτιρίου της Τράπεζας ακριβώς δίπλα από το κεντρικό κτίριο της πλατείας Κοτζιά, στη συμβολή των οδών Αιόλου και Σοφοκλέους.

Σήμερα διατηρεί την επιβλητικότητά του ομορφαίνοντας με τον πιο ξεχωριστό τρόπο την πολύπαθη περιοχή του κέντρου της Αθήνας που λατρεύουμε να μισούμε. 

Φωτογραφίες από το αρχείο της Εθνικής Τράπεζας