«Πλειάδες», το νέο στέκι των βιβλιόφιλων στο Παγκράτι

Εδώ και λίγο καιρό ένα νέο βιβλιοπωλείο προστέθηκε στην πόλη μας. Βιβλιοπωλείο μικρό, ιδιαίτερο, όμορφο, ζεστό, φιλικό προς τον αναγνώστη, με αυστηρά βιβλιοφιλική προσέγγιση: οι «Πλειάδες» έρχονται, όπως οι επουράνιες συνονόματές τους, να λάμψουν στο στερέωμα του... Παγκρατίου: περιοχή πυκνοκατοικημένη και πλησίον του κέντρου μεν, αλλά στην οποία απουσίαζαν μέχρι τώρα οι χώροι συνάθροισης βιβλιοφάγων δε.

Αυτό το κενό έρχονται λοιπόν να αναπληρώσουν το βιβλιοπωλείο «Πλειάδες», του οποίου τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό υπογράφουν οι Πέννυ Λουκάκου και Τζίνα Σωτηροπούλου, οι γνωστοί architectones02. Ιδιοκτήτες είναι οι Άλκης Τεμπονέρας και Αλεξάνδρα Μπίζη.

Πώς να πας εκεί; Πολύ εύκολο. Το βιβλιοπωλείο Πλειάδες βρίσκεται σε ένα από τα πιο όμορφα σημεία της Αθήνας, στη Σπύρου Μερκούρη 62. Ας αφήσουμε το ίδιο το αρχιτεκτονικό team του βιβλιοπωλείου να μας εξηγήσει: «Αν κατέβεις στο μετρό του Ευαγγελισμού και περπατήσεις μέχρι εκεί, θα χαζέψεις από μακριά τις ανάγλυφες χαράξεις σε πεντελικό μάρμαρο του Γιάννη Μόραλη στην βορειοδυτική όψη του ξενοδοχείου Hilton, έργο των αρχιτεκτόνων Εμμανουήλ Βουρέκα, Προκόπη Βασιλειάδη και Σπύρου Στάικου, θα «επιβλέψεις» τις εργασίες επέκτασης της Εθνικής Πινακοθήκης που εγκαινιάστηκε το 1976 σε σχέδια του Παύλου Μυλωνά και του Δημήτρη Φατούρου. Λίγο πιο κάτω υψώνεται το Ωδείο Αθηνών του Ιωάννη Δεσποτόπουλου και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών του Κωνσταντίνου Δοξιάδη. Η βόλτα μέχρι το βιβλιοπωλείο είναι από τις ωραιότερες αθηναϊκές βόλτες. Το σημείο είναι μοναδικό: συναντάς κτίρια που αποτυπώνουν την σύγχρονη αρχιτεκτονική μας κληρονομιά».

Ο ίδιος ο χώρος στον οποίο στεγάζονται οι Πλειάδες φέρει τις δικές του μνήμες, τα δικά του κρυμμένα μυστικά: πριν γίνει βιβλιοπωλείο ήταν πρακτορείο ΠΡΟΠΟ, της θρυλικής χορεύτριας των 70ς Νάντιας Φοντάνα. Τον μικρό ακάλυπτο που σε λίγο καιρό θα έχει γίνει καταπράσινη όαση, ανακάλυψαν οι ιδιοκτήτες Άλκης Τεμπονέρας και Αλεξάνδρα Μπίζη.

Πώς προέκυψε η ιδέα του βιβλιοπωλείου; «Αγαπάμε κι εμείς πολύ τα βιβλία. Το 2007 είχαμε στήσει μια υπαίθρια δημόσια βιβλιοθήκη, μια site specific εγκατάσταση στον πεζόδρομο της Μαυροκορδάτου με αφορμή την εικαστική διαδρομή " where is the art?", μια παράλληλη εκδήλωση στα πλαίσια της 1ης Μπιενάλε της Αθήνας "Destroy Athens". Ενθουσιαστήκαμε όταν μας ανατέθηκε ο σχεδιασμός του μικρού συνοικιακού βιβλιοπωλείου. Εντυπωσιαστήκαμε από την όρεξη, την επιμονή, το γούστο και την ανεκτίμητη προσωπική δουλειά που έβαλαν οι ιδιοκτήτες. Σε περίοδο κρίσης το να ανοίξεις ένα βιβλιοπωλείο λέει πολλά. Ο Άλκης Τεμπονέρας βρίσκεται πάνω από 20 χρόνια στο χώρο του βιβλίου και η Αλεξάνδρα Μπίζη είναι συγγραφέας παιδικών βιβλίων, με τελευταία το «Ένας αδελφός για τη Σίσυ Μπλουμ» και «Ο Πειρατής Περπερούας στο στοιχειωμένο κάστρο».

Ο σχεδιασμός του βιβλιοπωλείου, αναμενόμενα, είχε βαρύνουσα σημασία, πόσο μάλλον όταν μιλάμε για αρχιτέκτονες που ήθελαν έτσι να καταθέσουν μία σχεδιαστική πρόταση και όχι ακόμα έναν τυποποιημένο χώρο φιλοξενίας του βιβλίου, Οι αρχτεκτόνισσες μας εξηγούν: «Σχεδιάσαμε ένα βιβλιοπωλείο φιλικό προς τους αναγνώστες. Πάντα με σεβασμό στις ευαισθησίες και στις υποδείξεις των ιδιοκτητών. Εστιάσαμε όχι μόνο στο βιβλίο ως αντικείμενο αλλά περισσότερο στην έννοια του διαβάσματος. Θέλαμε ένα βιβλιοπωλείο ζεστό, εγκάρδιο, οικείο και συνάμα δυναμικό και αναγνωρίσιμο που να προκαλεί τον περαστικό και να έλκει το βιβλιόφιλο κοινό. Ο μοντέρνος σχεδιασμός και οι απλές και καθαρές γραμμές δημιουργούν ένα άνετο και λειτουργικό χώρο. Η ίδια η γεωμετρία του χώρου μάς ωθεί στο τι κάθε φορά σχεδιάζουμε. Η επιμήκης κάτοψη που οδηγεί στον κήπο και το μεγάλο ύψος της διώροφης εισόδου είναι οι δύο άξονες πάνω στους οποίους βασίστηκε η ιδέα του «βιβλιοπωλείου-βιβλιοθήκης». Ενός βιβλιοπωλείου στο οποίο η βιβλιοθήκη, είτε αυτή είναι ξύλινη είτε από γυψοσανίδα, κυριαρχεί στο χώρο. Θέλαμε να κάνουμε τον επισκέπτη-βιβλιόφιλο να κοιτάξει προς δύο κατευθύνσεις: στο βάθος-κήπος και ψηλά προς το πατάρι. Να αντιληφθεί τις διαστάσεις του χώρου με την καλύτερη αξιοποίηση του όγκου του βιβλιοπωλείου προς όφελος των ιδιοκτητών. Εκτός από τις ευθυτενείς βιβλιοθήκες «διαδρόμους βιβλίων», ένα επιπλέον στοιχείο που τονίζει τη γραμμικότητα του χώρου είναι τα επιμήκη φωτιστικά οροφής».

Και προσθέτουν: «Ο πεντάμετρος ψηλός χώρος του foyer καλύπτεται από μια πελώρια ξύλινη βιβλιοθήκη για την οποία έχει σχεδιαστεί -και κάποια στιγμή ελπίζουμε να τοποθετηθεί - μια ραδινή μεταλλική σκάλα που παραπέμπει στις παλιές και γοητευτικές βιβλιοθήκες-δωμάτια. Αντιδιαμετρικά, θέλοντας να προκαλέσουμε τον θαυμασμό και την έκπληξη του επισκέπτη, ακόμα και του περαστικού, σχεδιάσαμε μια εικαστική εγκατάσταση, μια ρυθμική τοιχογραφία-πινακοθήκη ασπρόμαυρων φωτογραφιών στην οποία φιγουράρουν 30 από τους αγαπημένους συγγραφείς του βιβλιοπωλείου. Η Αλεξάνδρα Μπίζη είναι αυτή που ασχολήθηκε κυρίως με την επιλογή και συλλογή των φωτογραφιών. Ευτυχώς τα γούστα μας συμπίπτουν. Χέμινγουεϊ, Φιτζέραλντ, Ντελίλλο, Σάλιντζερ, Κέρουακ, Ροθ, Καμύ, Τσάντλερ, Σιμενόν, Τσίρκας είναι μόνο μερικοί. Τοποθετήσαμε πολυθρόνες, καρέκλες και τραπέζια, πάγκους ψηλούς και χαμηλούς, διαμορφώνοντας μικρά «αναγνωστήρια». Τα βιβλία σε ταξιδεύουν. Δεν είναι τυχαίο που η έκφραση «καλοτάξιδο» συντροφεύει κάθε νέο βιβλίο».

Το μεγάλο δέλεαρ όμως, είναι ο πίσω εγκαταλελειμμένος ακάλυπτος της πολυκατοικίας, που έχει διαμορφωθεί σε κήπο του βιβλιοπωλείου και meeting point των επισκεπτών. Οι ιδιοκτήτες μεταμόρφωσαν στην κυριολεξία τον χώρο. Περιποιήθηκαν τον πανύψηλο φοίνικα, ζωντάνεψαν τα μικρά οπωροφόρα, φύτεψαν αναρριχόμενα και μυρωδικά, γέμισαν τον κήπο με γλάστρες στις αποχρώσεις του βιβλιοπωλείου. Λευκό χαλίκι με πατημένο χώμα και μια παλιά «αθηναϊκή» αύρα σε συντροφεύει καθισμένος σ’ ένα από τα μικρά ξύλινα τραπεζάκια τύπου γαλλικού μπιστρό, ξεφυλλίζοντας τις νέες εκδόσεις της σεζόν αλλά και παλιά αγαπημένα βιβλία.

Εκτός από τον κήπο, σήμα κατατεθέν του βιβλιοπωλείου είναι και η πεντάμετρη βιβλιοθήκη - έμβλημα της βιβλιοφιλικής προσέγγισης των Πλειάδων.  «Σχεδιάσαμε το λογότυπο έχοντας στο νου πως το βιβλιοπωλείο Πλειάδες αγαπάει τα βιβλία. Η πεντάμετρη βιβλιοθήκη γίνεται το σήμα κατατεθέν αποτυπώνοντας με τον καλύτερο δυνατό τρόπο αυτή την βιβλιοφιλική προσέγγιση. Η βιβλιοθήκη σχεδιάζεται αρχιτεκτονικά: μαύρο πενάκι σε λευκό φόντο, με την προσθήκη μιας «μυθοπλαστικής» κόκκινης σκάλας για να σκαρφαλώνει ο αναγνώστης.»

Οι Πέννυ Λουκάκου και Τζίνα Σωτηροπούλου εξηγούν επίσης τις επιλογές που έκαναν ως προς το χρώμα του χώρου: «Οι Πλειάδες χρωματίζονται σε τόνους του βαθύ γαλαζοπράσινου του ωκεανού με πινελιές έντονου κόκκινου. Αρχικά θέλαμε να θυμίζει εικόνες από πίνακες του Edward Hopper και ταινίες του Bruno Delbonnel. Στην πορεία το βαθυπράσινο, το κόκκινο και το ξύλο συνδυάστηκαν με πιο γήινες και βιομηχανικές αποχρώσεις του γκρι στα μεταλλικά στοιχεία και του υπόλευκου στο εποξειδικό δάπεδο.» Και καταλήγουν: «Η αρχιτεκτονική στην Ελλάδα δεν έχει τη θέση που της αξίζει. Κι όμως. Η αρχιτεκτονική μπορεί να μεταμορφώσει καταστάσεις, να αλλάξει τις συνήθειές μας, να δώσει διαφορετικό νόημα στα καθημερινά μας συμβάντα. Όπως είπε και ο Tadao Ando “η αρχιτεκτονική μπορεί να κατευθύνει λίγο τον τρόπο ζωής των ανθρώπων”.»

Πέννυ Λουκάκου+Τζίνα Σωτηροπούλου / architectones02 / www.architectones02.gr / info@architectones02.gr

info: Βιβλιοπωλείο Πλειάδες / Σπύρου Μερκούρη 62, Παγκράτι / 210 724 9604