Αυτά είναι τα καλύτερα αρχιτεκτονικά έργα της χρονιάς

Σάββατο βράδυ στο αμφιθέατρο του Μουσείου Μπενάκη δεν πέφτει καρφίτσα. Για την ακρίβεια, η αίθουσα είναι τόσο κατάμεστη που σηκώνομαι στις μύτες των ποδιών προσπαθώντας να ρίξω μια πολυπόθητη ματιά στο φωτεινό κομμάτι οθόνης μπροστά. Εδώ προβάλλονται τα καλύτερα αρχιτεκτονικά έργα της χρονιάς που πέρασε. Και ο αριθμός των ανθρώπων που ήρθε για να τα δει είναι πράγματι εντυπωσιακός. Γύρω μου πρέπει να βρίσκονται εκατοντάδες άτομα.

Φέτος, στα γραφεία των ΔΟΜΩΝ κατατέθηκαν 150 έργα, για τα οποία εργάστηκαν περισσότεροι από 530 αρχιτέκτονες και συντελεστές. Όμως, μόλις τέσσερα από αυτά ξεχώρισαν στα 9α αρχιτεκτονικά Βραβεία ΔΟΜΕΣ 2018 στις αντίστοιχες τέσσερις κατηγορίες: Καλύτερη ανεκτέλεστη μελέτη, Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα, Καλύτερο έργο νέας αρχιτεκτονικής σε υφιστάμενο κτήριο και Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο. Επίσης για πρώτη φορά απονεμήθηκαν τα Βραβεία Συναδέλφων για την καλύτερη ανεκτέλεστη μελέτη και το καλύτερο πραγματοποιημένο έργο, τα οποία προέκυψαν από μυστική ψηφοφορία των ομάδων που συμμετείχαν στα βραβεία «ΔΟΜΕΣ 2018». Όσο για τους κριτές των Βραβείων ΔΟΜΕΣ 2018 αυτοί συνοψίζονται σε τρία λαμπρά ονόματα της παγκόσμιας αρχιτεκτονικής σκηνής: Alexander Brodsky (αρχιτέκτων, διευθυντής, Bureau Alexander Brodsky, Μόσχα – Ρωσία), Gonçalo Byrne (αρχιτέκτων, διευθυντής, Gonçalo Byrne Arquitectos, Λισαβόνα – Πορτογαλία) και Jürgen Mayer (αρχιτέκτων, ιδρυτικός εταίρος, J. MAYER H. und Partner, Architekten, Βερολίνο – Γερμανία).

Γιατί είναι τόσο σημαντικά αυτά τα βραβεία; Γιατί δείχνουν ότι παρόλη την οικονομική κρίση που έπληξε την αρχιτεκτονική περισσότερο από κάθε άλλο κλάδο, σε αυτή τη χώρα υπάρχουν ακόμα άνθρωποι, νέοι άνθρωποι, που εξακολουθούν να δημιουργούν και να οραματίζονται ένα διαφορετικό μέλλον.

Βραβείο & Βραβείο Συναδέλφων στην κατηγορία «Καλύτερο πραγματοποιημένο έργο των ετών 2013-2017»
‘Ring House’. Κατοικία στην Αγία Γαλήνη, Ρέθυμνο, Κρήτη - Ελλάδα decaARCHITECTURE - Αλέξανδρος Βαΐτσος, Carlos Loperena

165 ναυτικά μίλια από την έρημο της Σαχάρας υπάρχει ένας λόφος. Δεν είναι ένας οποιοδήποτε λόφος. Βρίσκεται στη νότια ακτή της Κρήτης και στην κορυφή του φιλοξενεί ένα αριστούργημα. Το έργο του Αλέξανδρου Βαΐτσου έχει για ραχοκοκαλιά δύο δοκούς από εμφανές σκυρόδεμα που δημιουργούν ένα δακτύλιο (εξού και “Ring House”) ακολουθώντας ταυτόχρονα τη μορφολογία του εδάφους. Ο δακτύλιος αυτός δημιουργεί ζώνες σκίασης και ηλιόλουστους εσωτερικούς χώρους. Κρύβει επίσης ένα εσωτερικό κήπο με ποικιλία εσπεριδοειδών και κρητικών βοτάνων. Αρκετά ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι ο σχεδιασμός του κτιρίου εκτός από το να δημιουργήσει μια ονειρική κατοικία προσπαθεί ταυτόχρονα να αποκαταστήσει το φυσικό τοπίο, το τόσο κακοποιημένο από την αυθαίρετη ή τυχαία χάραξη δρόμων του παρελθόντος.

Βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερο πρώτο έργο νέου αρχιτέκτονα των ετών 2013-2017»
Δικηγορικό γραφείο και εργαστήριο καλλιτέχνη, Παγκράτι, Αθήνα - Ελλάδα
Άγις Μουρελάτος

Κι όμως, αυτά είναι δύο αυτόνομα ισόγεια καταστήματα στο Παγκράτι. Διαφορετικά, αλλά και τόσο όμοια συνυπάρχουν στην ίδια παλιά αθηναϊκή πολυκατοικία, καταφέρνοντας να μεταμορφώσουν εξ ολοκλήρου την όψη της. Δύο αυτοτελείς αρθρωτές κατασκευές μικρής κλίμακας, ανεξάρτητες από το υφιστάμενο δομικό σύστημα, είναι το βασικό στοιχείο της επέμβασης του αρχιτέκτονα.

Βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερo έργο νέας αρχιτεκτονικής σε υφιστάμενο κτήριο των ετών 2013-2017»
Site-Specific Concept Space, Μεταμόρφωση, Αττική – Ελλάδα
A31 ARCHITECTURE, Πραξιτέλης Κονδύλης

Εκθέσεις και εκδηλώσεις με στόχο την προβολή της ελληνικής αρχιτεκτονικής και της δημιουργικής σκέψης στον τομέα των εφαρμοσμένων τεχνών είναι όλα όσα θα γεννηθούν μέσα στο έργο του αρχιτεκτονικού γραφείου A31 Architecture. Ο χώρος, που εκτείνεται σε δύο επίπεδα συνολικού εμβαδού 260 τ.μ. είναι αφιερωμένος στη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική, στο σχεδιασμό, στον αρχιτεκτονικό φωτισμό και τη σύγχρονη τέχνη.

Βραβείο στην κατηγορία «Καλύτερη ανεκτέλεστη µελέτη των ετών 2013-2017»
Υπαίθριος χώρος λατρείας, Casamance - Σενεγάλη
Θεοκλής Καναρέλης

Πρόκειται για έναν Ιερό χώρο για Μουσουλμάνους, Χριστιανούς και Ανιμιστές, ιδωμένο όμως με μία φιλοσοφική προσέγγιση του αρχιτέκτονα. «Για τον πιστό» λέει ο Θεοκλής Καναρέλης «η εκκοσμίκευση είναι ένας εγκλεισμός, μια στέρηση από το θείο, τη δική του αλήθεια. Ο ίδιος βρίσκεται μέσα στον κόσμο και εξέρχεται στον ιερό χώρο, ένα εγκλωβισμένο συμβολικό κενό, το παράδοξο της πίστης». Η πρότασή του είναι μια μεταφορική και κυριολεκτική έξοδος, ένα κατώφλι μεταξύ των δύο κόσμων. Η υλοποίηση του έργου γίνεται με υλικά της περιοχής, με την τεχνική του συμπιεσμένου χώματος. Το ρόλο της κυρίας εισόδου αναλαμβάνουν ίσα ανοίγματα σε όλες τις πλευρές του κτιρίου.

Βραβείο συναδέλφων στην κατηγορία «Καλύτερη ανεκτέλεστη μελέτη των ετών 2013-2017»
‘Not ROUNDabout’. Ανάπλαση της πλατείας Γαβριήλ Χαρίτου στην περιοχή εκατό χουρμαδιές, Ρόδος, Δωδεκάνησα – Ελλάδα
Έλλη Καρυάτη, Δανάη Μαυρίδου, Ξανθή Σωτηράκη, Χρυσή Σωτηράκη

Η πλατεία Χαρίτου/ Eκατό Χουρμαδιές (1933), στο βόρειο άκρο της πόλης της Ρόδου είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα αποικιακής πολεοδομίας. Με την ανάπλασή της οι αρχιτέκτονες στοχεύουν στην περιβαλλοντική αναβάθμιση και τον επαναπροσδιορισμό του δημόσιου χώρου στον τουριστικό πυρήνα της πόλης, όπου οι υπερμεγέθεις εγκαταστάσεις έχουν περικλείσει ασφυκτικά και έχουν επιβάλει μια συνεχόμενη κυκλική κίνηση, σαν σε κυκλικό κόμβο. Αυτή τη φορά, η μελέτη ενισχύει τη γραμμικότητα της πλατείας και απελευθερώνει τις οπτικές φυγές προς τη θάλασσα, ενώ η ενιαία σχεδιαστική αντιμετώπιση του χώρου, με τους επανιεραρχημένους γύρω δρόμους και τα καθαρά γεωμετρικά σχήματα, ενισχύει την επανένταξή της στον αστικό χώρο.

*Αναλυτικά οι βραβευμένες συμμετοχές καθώς ακόμα 20 διακρίσεις περιλαμβάνονται στο τεύχος Βραβεία «ΔΟΜΕΣ 2018». Περισσότερες πληροφορίες: subs@domes-architecture.com