GREAT 2013: Τα πρώτα τους κτίρια

Mια πόλη είναι σαν τη γλώσσα: ζωντανός οργανισμός, εσαεί μεταβάλλομενη και με διαρκή ανάγκη για νέο «αίμα». Η στατικότητα άλλωστε, ισοδυναμεί πάντοτε με θάνατο. Και στην προκειμένη, όταν λέμε νέο αίμα, εννοούμε τους νεοβάπτιστους αρχιτέκτονες που φέρουν στη φαρέτρα τους τις δικές τους, εντελώς διαφορετικές, προτάσεις και ιδέες.

O θεσμός GREAT (Great Architectural Talent) δεν… μεγαλοπιάνεται: όπως φανερώνει το ακρώνυμο, στόχος του είναι να εντοπίζει και να αναδεικνύει τα νέα (ελληνικά) ταλέντα στον χώρο της αρχιτεκτονικής.

Ο διαγωνισμός GREAT 2013 – Τα Πρώτα τους Κτίρια – διοργανώθηκε από την GREAT, που αποτελεί πρωτοβουλία του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της ΑΓΕΤ Ηρακλής και μέλος του Ομίλου Lafarge. Επιμελητής της έκθεσης και συντονιστής του GREAT 2013, είναι ο αρχιτέκτονας Μέμος Φιλιππίδης.

Τα μέλη της κριτικής επιτροπής (οι αρχιτέκτονες Νίκος Κτενάς, Μανουέλ Αϊρες Ματέους και Χοσέ Σέλγας) επέλεξαν 41 διπλωματικές και μεταπτυχιακές εργασίες αρχιτεκτονικής (31 διπλωματικές και οι υπόλοιπες μεταπτυχιακές), οι οποίες και θα παρουσιαστούν στο νέο εκθεσιακό χώρο του Μεγάρου Μουσικής από τις 20 Μαΐου μέχρι τις 9 Ιουνίου.

Και ναι μεν τα φυντανάκια που επιλέχτηκαν είναι όλα ελληνικής «κοπής», αλλά ορισμένα εξ αυτών προέρχονται από τον απόδημο ελληνισμό, ενώ άλλοι έχουν σπουδάσει σε σχολές αρχιτεκτονικής εκτός Ελλάδος (Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς, Ολλανδία). Οι εργασίες αφορούν κυρίως σε κτίρια μεγάλης κλίμακας, δημόσια κτίρια, μουσεία, ή πολιτιστικούς χώρους.

Δύο είναι τα βασικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τα αποτελέσματα τυ διαγωνισμού. Πρώτον, διαπιστώνεται μία σαφής ελληνική φυσιογνωμία στην πλειοψηφία των προτάσεων. Η αρχιτεκτονική παράδοση, η τοπογραφία, το κλίμα και βεβαίως η ιστορία της Ελλάδας αποτέλεσαν βασικές πηγές έμπνευσης.

Και το δεύτερο στοιχείο; Οι πρωτοεμφανιζόμενοι Έλληνες αρχιτέκτονες, ανεξάρτητα από τις καταβολές τους, δεν κωφεύουν απέναντι στις διεθνείς τάσεις ούτε τρομάζουν μπροστά στις προκλήσεις της αρχιτεκτονικής αβανγκάρντ. Οι κριτές διαπίστωσαν αντιστοιχίες τόσο με τις αρχιτεκτονικές κατευθύνσεις άλλων χωρών, ενώ επισημάνθηκε ότι επελέγησαν σχεδόν στο σύνολό τους όλες οι πειραματικού χαρακτήρα προτάσεις που κατατέθηκαν, πλάι πλάι στις ρεαλιστικότερες και πιο άμεσα υλοποιήσιμες. Τουτέστιν: τα νέα φυντάνια της αρχιτεκτονικής δεν χαρακτηρίζονται από συντηρητισμό και στείρο ελληνοκεντρισμό, αλλά εμπνέονται τόσο από ελληνικά όσο και διεθνή χαρακτηριστικά και κυρίως: τολμούν.

Επιλογές προτάσεων από τους συμμετέχοντες

Ήβη Διαμαντοπούλου – Unapologetically Fat: Voluptuous Architecture (2013)

Μεταπτυχιακή Εργασία, Princeton School of Architecture, Princeton, NJ, ΗΠΑ

Η σύγχρονη αρχιτεκτονική βρίσκεται ανάμεσα στα άκρα ενός παθογενούς δίπολου: Ανορεξία και Παχυσαρκία. Σκέψου το γυάλινο, φαινομενικά κενό, κύβο της Apple, και την «αδίστακτη εμμονή μας με το όλο και πιο ισχνό», την επιθυμία μας να παρουσιάσουμε την αρχιτεκτονική ως κάτι άυλο. Σκέψου, τώρα, το Bilbao του Gehry, ως την «αφύσικη συσσώρευση πάχους» ή την υπερ-υλοποίηση της μορφής με στόχο τη δημιουργία ενός συμβόλου. Η αρχιτεκτονική είναι εκ φύσεως παχιά, όμως – Υλική, Μαζική, Ογκώδης.

Η αρχιτεκτονική θα πρέπει επιτέλους να γίνει αναπολογητικά παχιά Voluptuous. Ο όρος αυτός είναι φορτισμένος με ιστορική και πολιτιστική σημασία: επισημαίνει μια αντιαισθητική θεωρία αντίστασης στην άκριτη επιδίωξη της ισχνότητας. Αναφέρεται στην εκ νέου αναζήτηση του όμορφου, δια μέσω του ατελούς.

Η Ήβη Διαμαντοπούλου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1985. Σπούδασε στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και, ως υπότροφος, στο Πανεπιστήμιο Princeton, στις ΗΠΑ (Post-Professional Masters in Architecture, 2013). Εργάζεται ως αρχιτέκτων στην Αθήνα και τη Νέα Υόρκη.

Κατερίνα Κούρκουλα – Αιολική Αίσθηση (2011)

Μεταπτυχιακή Εργασία, Cooper Union, Νέα Υόρκη, ΗΠΑ

Η εργασία επιχειρεί να αναλύσει τον άνεμο με γνώμονα το ταξίδι του Οδυσσέα και προτείνει ένα νέο τοπίο με βάση την κατανόηση, το χειρισμό και τη στέγαση αυτών των δυνάμεων ανέμου. Οι άνεμοι, ένα αόρατο πεδίο δυνάμεων που είναι σε συνεχή ροή, γίνονται η «κινητήρια» δύναμη της επιστροφής του Οδυσσέα. Οι άνεμοι σχηματίζουν το τοπίο που πλοηγεί ο Οδυσσέας. Ο ήρωας εναλλάσσεται μεταξύ υγρών και στερεών, μεταξύ θάλασσας και γης, μέσα σε ένα αρχιπέλαγος.

Η Κατερίνα Κούρκουλα έλαβε το Bachelors of Science από την Bartlett School of Architecture (UCL) το 2003, το Bachelors of Architecture από το Cooper Union το 2008 και το Masters in Architecture από το ίδιο πανεπιστήμιο το 2011. Η μεταπτυχιακή εργασία με τίτλο «Αιολική Αίσθηση» έγινε κατά τη διάρκεια υποτροφίας της από το Κοινωφελές Ίδρυμα «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης».

Μαριάννα Σταυρίδου-Κουβαρά, Άρτεμις Καραϊσκου- Black Box: Υπόσκαφο κέντρο ενημέρωσης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών (2012)

Διπλωματική Εργασία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα, Ελλάδα

Η δύναμη της φύσης αποτελούσε πάντα ένα μυστήριο για τον άνθρωπο. Φυσικά φαινόμενα, όπως σεισμοί, τσουνάμι, τυφώνες, αποτελούν μια παγκόσμια πραγματικότητα και πλήττουν την υφήλιο, συχνά με τραγικές για τον άνθρωπο συνέπειες.

Η διπλωματική, για το σχεδιασμό ενός κτιρίου ενημέρωσης και διαχείρισης φυσικών καταστροφών στην Αθήνα, χωροθετείται στο λόφο των Τουρκοβουνίων.

Η Μαριάννα Σταυρίδου-Κουβαρά γεννήθηκε στην Αθήνα το 1988. Αποφοίτησε με άριστα από τη Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ και εργάζεται σε αρχιτεκτονικό γραφείο στην Αθήνα.

Η Άρτεμις Καραϊσκου αποφοίτησε από τη σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ το 2012 και την περίοδο αυτή πραγματοποιεί τις μεταπτυχιακές σπουδές της στο Λονδίνο (UCL).

Αλίκη Στενού, Θεόκλητος Τριανταφυλλίδης – Τρικυμία: Ένα Πλωτό Θέατρο για το Αιγαίο (2012)

Διπλωματική Εργασία, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Αθήνα, Ελλάδα

Σημείο εκκίνησης της έρευνάς μας γύρω από την «εν πλω» αρχιτεκτονική αποτέλεσε το θέμα της ελληνικής παρουσίας στη 10η Biennale Αρχιτεκτονικής της Βενετίας, «Το Αιγαίο μια Διάσπαρτη Πόλη». Όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του καταλόγου της, η έκθεση

αυτή στηρίζεται στην αιρετική πεποίθηση του ιστορικού Ruggiero Romano ότι «το Αρχιπέλαγος του Αιγαίου είναι μία πόλη».

Η Αλίκη Στενού γεννήθηκε στην Αθήνα το 1988 και αποφοίτησε με άριστα από την αρχιτεκτονική σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, το 2012. Από το 2013 εργάζεται στο Μόναχο της Γερμανίας.

Ο Θεόκλητος Τριανταφυλλίδης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1988. Σπούδασε στην αρχιτεκτονική σχολή του ΕΜΠ, απ’ όπου αποφοίτησε το 2012. Έκτοτε συνεργάζεται με διάφορα γραφεία και συμμετέχει σε εκθέσεις και διαγωνισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Ιάσων Τσιρώνης – Εγώ ο Καρακάλλα (2011)

Μεταπτυχιακή Εργασία, Σχολή Αρχιτεκτονικής Πανεπιστημίου McGill, Μοντρεάλ, Καναδάς

Ο σκοπός αυτού του έργου είναι η αντίδραση στη συνεχώς αυξανόμενη τάση να αφήνουμε απείραχτες και δυσνόητες τις ερειπωμένες δομές μνημείων στο κέντρο των ολοένα αυξανόμενων πόλεών μας. Αυτά τα ιστορικά απομεινάρια είτε είναι υπερπροστατευμένα λόγω συντήρησης, είτε απλά παραγκωνισμένα από τη δύνη των σύγχρονων εξελίξεων και σπάνια αντιμετωπίζονται δημιουργικά, μία προσέγγιση που τοποθετείται ανάμεσα στα δύο παραπάνω άκρα.

Ο Ιάσων Τσιρώνης γεννήθηκε στο Μοντρεάλ του Καναδά το 1985. Έλαβε τον τίτλο του Masters στην Αρχιτεκτονική από το Πανεπιστήμιο McGill το 2011 και γράφτηκε με τιμητική σειρά στο Royal Architectural Institute του Καναδά, αμέσως μετά την αποφοίτησή του.

Κριμίζη Σοφία, Κυριάκος Κυριάκου - 6 ΓΟΚ (γεγονότα οικοδομικής κριτικής) (2008)

Διπλωματική Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο , Αθήνα, Ελλάδα

Τα 6 ΓΟΚ (έξι γεγονότα οικοδομικής κριτικής) πραγματεύονται την παρουσία, ιστορία και εξέλιξη της Αθηναϊκής πολυκατοικίας, αναγνωρίζοντάς την ως μία αστική δημώδη τυπολογία, οργανώνοντάς την σε έξι διαφορετικά επεισόδια / κτίρια. Εμπνευσμένοι από τον παραμετρικό αυτό λίθο που χτίζει την Αθήνα καθ' ολοκληρία, εντοπίζουμε και αποσπούμε από τη μητροπολιτική περιοχή μία λωρίδα πόλης που ξεκινάει από το όρος Αιγάλεω στα δυτικά, περνάει από το κέντρο της πόλης στα Εξάρχεια και με μία στροφή 90 μοιρών καταλήγει στην παραλία του Φαλήρου, έχοντας διασταυρωθεί με όλες τις κύριες αρτηρίες που διασχίζουν ή οδηγούν προς την πόλη.

Σε αυτό το πεδίο ορισμού, διαλέγουμε να «χτίσουμε» έξι οικόπεδα που παίζουν καθοριστικό ρόλο στις παραλλαγές της τυπολογίας της πολυκατοικίας αλλά και βρίσκονται σε διαφορετικές ζώνες όσον αφορά στον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό. Σπρώχνοντας τον ίδιο τον νόμο που ορίζει τα χαρακτηριστικά των οικοπέδων και κατ' επέκταση των κτιρίων που μας αφορούν στα όριά του, μερικές φορές και πέρα από αυτά, αποδεικνύουμε πως η τυπολογία της πολυκατοικίας δεν καθορίζεται από το νομικό πλαίσιο που τη συνοδεύει αλλά μορφοποιείται μέσα στην κουλτούρα ενός κοινού αθηναϊκού υποσυνείδητου και στην ακραία φαντασίωση του εργολάβου που παραλαμβάνει την τυπολογία και τη σκορπά στο λεκανοπέδιο.

Στην εργασία αυτή λειτουργήσαμε κυρίως χρησιμοποιώντας το μέσο της αρχιτεκτονικής μακέτας, τόσο για να ορίσουμε και να καταλάβουμε τις συνθήκες και τα χαρακτηριστικά των έξι αστικών περιοχών που διαλέξαμε, αλλά ως επί το πλείστον ως μέσο ογκοπλαστικό και διερευνητικό, απαντώντας στις επιταγές της οικοδομικής νομοθεσίας και τέλος ως μέσο προσδιορισμού νέων μορφολογικών αλλά και προγραμματικών τύπων της αθηναϊκής πολυκατοικίας, τοποθετώντας τους πίσω στην αστική τους θέση. Ακόμα και η εγκατάσταση της διπλωματικής στο χώρο παρουσίασής της μέσα στη σχολή αποτέλεσε μια μακέτα σε κλίμακα 1/2000 του πεδίου ορισμού της έρευνας, η οποία λειτούργησε τόσο ως νέο τραπέζι / επιφάνεια παρουσίασης και οργάνωσης των μακετών, όσο και ως δείκτης της χωρικής και χρονικής αλληλουχίας των 6 Γεγονότων Οικοδομικής Κριτικής στη σκέψη μας αλλά και την ίδια την πόλη.

Η Σοφία Κριμίζη σπούδασε στην Αρχιτεκτονική σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου από όπου αποφοίτησε με άριστα το 2008 και στη Σχολή Αρχιτεκτονικής La Villete στο Παρίσι (Master I- πρόγραμμα Erasmus). Παρακολούθησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην Σχολή Αρχιτεκτονικής Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Αποκαταστάσεων του Πανεπιστημίου Columbia στην Νέα Υόρκη (Master of Science in Advanced Architectural Design) από όπου αποφοίτησε αποσπώντας τα βραβεία Excellence in Design, Kinne travelling fellowship και AAD exit lecture όντας υπότροφος του ιδρύματος Fulbright, του Ιδρύματος Γουλανδρή και του Ιδρύματος Παιδείας και Ευρωπαικού Πολιτισμού.

Ο Κυριάκος Κυριάκου σπούδασε αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο από όπου αποφοίτησε το 2008 και στην Σχολή Αρχιτεκτονικής La Villete στο Παρίσι (Master I- Erasmus). Παρακολούθησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην Σχολή Αρχιτεκτονικής Πολεοδομικού Σχεδιασμού και Αποκαταστάσεων του Πανεπιστημίου Columbia στην Νέα Υόρκη (Master of Science in Advanced Architectural Design) από όπου αποφοίτησε αποσπώντας το βραβείο Kinne travelling fellowship ως υπότροφος του ιδρύματος Θεμιστοκλής Βαράγκης.