Το μουσείο-πρόκληση που έγινε πραγματικότητα

Κέιπ Τάουν, 22 Σεπτεμβρίου 2017. Η σύγχρονη αφρικάνικη τέχνη άνοιξε τις πόρτες της στο καινούριο της σπίτι. Το Zeitz MOCAA (Museum of Contemporary African Art) καλεί τους Αφρικανούς καλλιτέχνες που τα εκθέματά τους φιλοξενούνται σε όλο τον κόσμο, μέχρι τώρα που δεν υπήρχε ο κατάλληλος χώρος για να τα στεγάσει στην ήπειρο. 

Το κτίριο σιλό στο παραλιακό μέτωπο του Κέιπ Τάουν ήταν το ψηλότερο κτίριο στην Αφρική νοτίως της Σαχάρας για πάνω από μισό αιώνα. Από το 1912 συγκέντρωνε τα σιτηρά προτού διαμοιραστούν, έως το 2001 που σταματώντας τη λειτουργία του και ήδη τα σημάδια εγκατάλειψης το κτιρίου ήταν εμφανή. 

Το μέλλον του, επιβλητικού στο τοπίο της πόλης, σιλό ήταν αβέβαιο για αρκετά χρόνια, με έντονη την επιθυμία πολλών να γκρεμιστεί, αλλά ο CEO του W&A Waterfront (το παραλιακό μέτωπο και παλιό λιμάνι του Cape Town) David Green δεν ανταποκρίθηκε θετικά σε αυτήν την προοπτική. Εκεί ξεκίνησε η συνεργασία του V&A Waterfront με το αγγλικό Heatherwick Studio.

Γνωστοί για το βρετανικό περίπτερο στην Expo του 2010 στην Σαγκάη, τον επανασχεδιασμό του κλασσικού διώροφου κόκκινου λεωφορείου του Λονδίνου και τα καινούρια γραφεία της Google στην περιοχή Kings Cross του Λονδίνου, τα έργα τους χαρακτηρίζονται από τη ροή και την κομψότητα των γραμμών.

Αυτή τη φορά όμως η πρόκληση ήταν διαφορετική. Πώς θα μετέτρεπες ένα μνημείο του παρελθόντος σε ένα μνημείο του μέλλοντος χωρίς να επέμβεις στο εξωτερικό του; Ο Thomas Heatherwick ήδη από την πρώτη του επίσκεψη παρατήρησε ότι δεν υπήρχε ένας κεντρικός χώρος παρά μόνο ένα σύμπλεγμα υπόγειων χώρων και δύο μονάδες αποτελούμενες από 116 ψηλούς τσιμεντένιους «σωλήνες». 

«Οι υπάρχοντες ψηλοί κύλινδροι είναι απλοί όγκοι, αλλά εάν τους 'κόψεις' σε ένα ακανόνιστο σχήμα τριών διαστάσεων κάτι ενδιαφέρον μπορεί να συμβεί», αναφέρει ο Thomas Heatherwick. Η πρόθεση ήταν να σκαλιστεί το εσωτερικό του κτιρίου, με τον ίδιο τρόπο που ένα καυτό σύρμα κόβει το βούτυρο. Εύκολο στα λόγια, δύσκολο στην πράξη. Όχι όμως ακατόρθωτο.

Το αποτέλεσμα αυτού, το εσωτερικό αίθριο, αποτελεί την καρδιά του μουσείου. Άλλα μέρη του σιλό αφαιρέθηκαν ολοκληρωτικά ώστε να στεγάσουν τις απαιτήσεις των εκθεσιακών χώρων. Στο επάνω κομμάτι, το Silo Hotel, προσφέρει θέες 360 μοιρών της πόλης του Cape Town, με τις πρισματικές προσόψεις του.

Το αποτέλεσμα είναι αναμφισβήτητα εντυπωσιακό, παρότι ο προϋπολογισμός του έργου (£30 εκατομμύρια) ήταν αξιοσημείωτα μικρότερος από άλλα μουσεία σύγχρονης τέχνης στον κόσμο, όπως τo Whitney Museum of Modern Art (Renzo Piano, Νέα Υόρκη - $422 εκατομμύρια) και το Tate Modern (Herzog & De Meuron, Λονδίνο - £260 εκατομμύρια).