Μοναχικές κατοικίες στη μέση του πελάγους

Η ζωή στη σύγχρονη πολιτεία ακροβατεί στα όρια του αφόρητου. Πίεση, μόλυνση, θόρυβος. Γκρίζα κτίρια, καχεκτικά δέντρα στις άκρες των πεζοδρομίων, μικρά κομμάτια ουρανού να ξεπροβάλλουν αραιά και πού ανάμεσα στις πολυκατοικίες. Και οι κάτοικοί τους να τρέχουν για τα πάντα, να έχουν όλο και περισσότερο άγχος, ποτέ να μην ξεφεύγουν από το φως μιας οθόνης. Σε ποιο σημείο άραγε θυσιάσαμε τη γαλήνη μας για λίγα παραπάνω τετραγωνικά και μερικές ψεύτικες ανέσεις; Όμως όλο και περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη να πατήσουν το pause button και να πάρουν μια ανάσα κάπου μακριά, απομονωμένοι από όλα αυτά που τους αγχώνουν. Όλοι χρειαζόμαστε ένα…ησυχαστήριο.

Ο Ελευθέριος Αμπατζής είναι ένας νέος αρχιτέκτονας με ταλέντο, για τη δουλειά του οποίου πολλές φορές έχουμε μιλήσει. Η τελευταία του μελέτη μας τράβηξε και πάλι την προσοχή. Βγαλμένη από τον κόσμο της φαντασίας, πατάει με το ένα πόδι στην πραγματικότητα και με το άλλο στο όνειρο. Συνομιλεί όμως με αυτή την εσωτερική ανάγκη των σύγχρονων ανθρώπων που, όλο και πιο δυνατή, απαιτεί να βγει στην επιφάνεια.

Ο ίδιος ο αρχιτέκτονας ταξίδεψε μέχρι το Άγιο Όρος, στην περιοχή Καρούλια, εκεί που σκαρφαλωμένα στον σκληρό βράχο βρίσκονται τα κελιά των ερημιτών μοναχών. Από αυτό το ταξίδι, επέστρεψε με μια ιδέα. Αν ήταν ζωγράφος, θα την αποτύπωνε στο χαρτί. Αν ήταν συγγραφέας θα την περιέγραφε με λέξεις και αν ήταν μουσικός θα της χάριζε μια μελωδία. Είναι όμως αρχιτέκτονας και δίνει τη δική του πρόταση διαφυγής, ένα «καταφύγιο» όπως λέει ο ίδιος, από τη ζωή της πόλης:

«Η πρόταση αφορά στη δημιουργία ενός συγκροτήματος κατοικιών, το οποίο κρέμεται στο χείλος του γκρεμού μίας απομονωμένης βραχονησίδας και καλείται να στεγάσει την ανάγκη απόδρασης και αναζήτησης γαλήνης μίας όλο και αυξανόμενης μερίδας πολιτών, κατοίκων αστικών κέντρων, οι οποίοι αναζητούν ένα καταφύγιο από την αεικίνητη ζωή της πόλης. Η πρόσβαση σε αυτό το ησυχαστήριο γίνεται μόνο μέσω θαλάσσης. Οι επισκέπτες προσεγγίζουν με κάποιο θαλάσσιο μεταφορικό μέσο την προβλήτα του συγκροτήματος, η οποία λειτουργεί ως χώρος υποδοχής, και στη συνέχεια οδηγούνται υπόσκαφα στις κατοικίες τους μέσω ανελκυστήρων και κλιμακοστασίων.»

Καθώς η κεντρική ιδέα αφορά την πλήρη απομόνωση, η πρόταση μιλάει για κατοικίες και όχι για προσωρινά δωμάτια. Για την καλύτερη λειτουργία του συγκροτήματος, ο Ελευθέριος Αμπατζής προέβλεψε επίσης τη δημιουργία ενός εστιατορίου, ενός μπαρ, μιας αίθουσας διαλογισμού, μιας πισίνας και ενός λαχανόκηπου που θα παρέχει τα απαραίτητα για την τροφή των ενοίκων.

Τα κελιά-κατοικίες ή όπως πιο εύστοχα παρατηρεί ο αρχιτέκτονας, οι «σκήτες των επισκεπτών» μοιάζουν πολύ με τα αυτοσχέδια κελιά των ερημιτών μοναχών, από ξύλο και πέτρα. Όμως στην πρόταση αυτή, το ξύλο και η πέτρα έχουν δώσει τη θέση τους στο σίδερο και στο μπετόν. Ο λόγος; «Τα υλικά αυτά έχουν επιλεγεί, πέρα από τις φυσικές τους ιδιότητες, και για την εννοιολογική τους σημασία. Η διαβίωση του κάθε ενοίκου στην κατοικία του παραλληλίζεται με τη διαβίωση των ερημιτών στις σπηλιές. Για το λόγο αυτό, το μπετόν πρωτοστατεί στη σύνθεση και περικλείει το χώρο σαν ένας βράχος ή μια σπηλιά, παρέχοντας, φυσικά βασικές ανέσεις, χώρους και αναλογίες. 

»Η πρόταση στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει "προσγειωθεί" σε μία απομονωμένη βραχονησίδα, αλλά θα μπορούσε πρακτικά να υλοποιηθεί σε μία απομονωμένη τοποθεσία ενός νησιού,  στην ηπειρωτική Ελλάδα ή ακόμα και σε μία απόκρημνη βουνοπλαγιά. Βασικές προϋποθέσεις για την επιλογή του γεωγραφικού σημείου αποτελεί το στοιχείο της απομόνωσης (μακριά από αστικό κέντρο, όπου πρωταγωνιστής είναι το φυσικό τοπίο), της ιδιαίτερης πρόσβασης (όπου η πρόσβαση στο συγκρότημα αποτελεί επίτευγμα μόνο των "αποφασισμένων" επισκεπτών) και της λιτής διαβίωσης (με επίκεντρο τη γαλήνη και ηρεμία που προσφέρει το συγκεκριμένο μέρος»).

Ένας βράχος στη μέση του πελάγους. Ασκητικά σπίτια απομονωμένα από κάθε «βαρβαρότητα» του πολιτισμού. Όσο φτάνει να κοιτά το μάτι, υπάρχει μόνο θάλασσα και ουρανός. Αν δεν μπορούμε να ησυχάσουμε και εδώ, τότε πού; 

www.eleftherios-ambatzis.com