Οι «Επανακατοικήσεις» δείχνουν πώς να αλλάξεις το σπίτι σου

Η Μυρτώ Κιούρτη –μάλλον από επαγγελματική διαστροφή– παρατηρούσε τα λάθη και τα στερεότυπα που μας εγκλωβίζουν στα σπίτια μας. Αρχιτέκτονας, βλέπεις. Σήμερα στις ιδιότητές της έχει προστεθεί και ο τίτλος «Υπεύθυνη της Δράσης “Επανακατοικήσεις”». Πριν από περίπου 2,5 χρόνια, δουλεύοντας ήδη ως αρχιτέκτονας, άρχισε να παρατηρεί ότι στην Ελλάδα σκεφτόμαστε πολύ στερεοτυπικά με αποτέλεσμα να αυτοπεριοριζόμαστε στα ίδια μας τα σπίτια. Γύρω από αυτές τις αντιλήψεις που «βασανίζουν» τον Έλληνα κινούνται οι «Επανακατοικήσεις», προτείνοντας λειτουργικές και συμφέρουσες αρχιτεκτονικές μελέτες για να απεγκλωβιστούμε από τα στερεότυπα της διακόσμησης και να «καταευχαριστηθούμε» επιτέλους τα διαθέσιμα τετραγωνικά μας.

Η Μυρτώ, μέλος του Συνδέσμου Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, κάλεσε αρχιτέκτονες, καλλιτέχνες και ανθρωπολόγους –επίσης μέλη του Συνδέσμου– για να δώσουν ένα τέλος στο παρατημένο μπαλκόνι-αποθήκη, την –με το ζόρι– τοποθέτηση της τραπεζαρίας της γιαγιάς στο σαλόνι και πολλά ακόμα κακώς κείμενα.

Πέρυσι, επιλέχθηκαν και μελετήθηκαν μετά από ανοιχτή προκήρυξη, 9 χαρακτηριστικά διαμερίσματα όλων των βαλαντίων και διαστάσεων. Οι εθελοντές αρχιτέκτονες της ομάδας των Επανακατοικήσεων έκαναν τις μελέτες τους, πρότειναν λύσεις και είδαν πολλά. Υπήρξε μάλιστα περίπτωση διαμερίσματος με φανταστική θέα στην Ακρόπολη από το πίσω μέρος του σπιτιού που έβλεπε στον ακάλυπτο. Οι ένοικοι αδιαφορούσαν λόγω του ακάλυπτου έχοντας αποκλείσει την πρόσβαση με έναν καναπέ μπροστά στην μπαλκονόπορτα.

«Είμαστε μία παραδοσιακή κοινωνία που υιοθετεί στερεότυπα ασυνείδητα, τα οποία στη συνέχεια επιβάλουν να σκεφτόμαστε με έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο», διαπιστώνει η Μυρτώ. «Το αποτέλεσμα είναι να μη δίνουμε λύσεις και να μη χαιρόμαστε το σπίτι μας. Το πρώτο πρόβλημα που εντοπίσαμε αφορά τη σχέση του ιδιωτικού με το δημόσιο. Πιστεύουμε ότι μας αφορά μόνο ό,τι βρίσκεται στο εσωτερικό του σπιτιού μας και αδιαφορούμε για όλα τα εκτός. Φερόμαστε μάλιστα εχθρικά στους εξωτερικούς χώρους κάνοντας αποθήκες τα μπαλκόνια μας και αφήνοντας άδειους τους ακάλυπτους χώρους των πολυκατοικιών χωρίς ίχνος βλάστησης».

Ένα άλλο ζήτημα που επίσης φαίνεται να περιορίζει τον τρόπο που ζούμε στα σπίτια μας είναι οι ενδοοικογενειακές σχέσεις. Μία ακόμα περίπτωση που συνάντησε η ομάδα των Επανακατοικήσεων αφορούσε ένα διαμέρισμα-μαυσωλείο. H ένοικος έχει κληρονομήσει ένα διαμέρισμα γεμάτο παλιά έπιπλα από τη μητέρα της. Επειδή δεν της άρεσαν, είχε περιοριστεί σε ένα μόνο δωμάτιο έχοντας το σαλόνι κλειστό. «Μπορεί αυτό να φαίνεται ακραία περίπτωση» λέει η Μυρτώ, αλλά «πόσοι από εμάς δεν κρατάμε οικογενειακά έπιπλα που απεχθανόμαστε και τα τοποθετούμε στα σπίτια μας χωρίς να σκεφτόμαστε εναλλακτικές και χρηστικές λύσεις».

Η ομάδα που σχεδίασε και μελέτησε τα υποψήφια σπίτια είναι πλέον έτοιμη να παρουσιάσει τις προτάσεις της στο ευρύ κοινό ολοκληρώνοντας έτσι αυτή τη δράση που πραγματοποιείται από τον Σύνδεσμο Υποτρόφων του Ιδρύματος Ωνάση, με την υποστήριξη του Ιδρύματος. Στην παρουσίαση που θα γίνει τη Δευτέρα 6 Ιουνίου, στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, στόχος δεν είναι μόνο να δώσουν ιδέες, αφού κάθε σπίτι έχει τελείως προσωπικές ανάγκες, αλλά κυρίως να αλλάξει η επικρατούσα αντίληψη ότι «η αρχιτεκτονική είναι για τους πλούσιους».

Η Μυρτώ πιστεύει ότι «σαν λαός είμαστε επηρεασμένοι από lifestyle περιοδικά με διαφημίσεις εταιρειών επίπλων και βλέπουμε να αναπαράγονται πιο επιδερμικές εικόνες που περιορίζουν το ιδανικό σπίτι στη διακόσμηση. Όταν μπει κανείς στη διαδικασία ανακαίνισης θα αρχίσει να ψάχνει την καλή ιταλική κουζίνα και τα ακριβά έπιπλα, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί η ουσιαστική ανακαίνιση να προέλθει από το γκρέμισμα ενός μόνο τοίχου. Αν δηλαδή κάποιος αγαπά τη μαγειρική, ο ακριβός εξοπλισμός σε μία στενή και σκοτεινή κουζίνα δε θα λύσει κανένα πρόβλημα, ενώ αν δημιουργήσει ενιαίο χώρο με το καθιστικό ή την τραπεζαρία και επέμβει αισθητικά στην υπάρχουσα κουζίνα του μπορεί να απολαμβάνει πολύ περισσότερο την καθημερινότητά του».

Αυτό ήθελαν να αποδείξουν τα μέλη της ομάδας, την προσιτή πλευρά της αρχιτεκτονικής, και ξεκίνησαν επιλέγοντας καθημερινά σπίτια. Από τα διαμερίσματα που επιλέχθηκαν, μόνο ένα ήταν ήδη προνομιούχο. Πρόκειται για μία μονοκατοικία στο Μετς η οποία επιλέχθηκε με στόχο να ανατραπεί η ιδέα ότι τα πολλά χρήματα πρέπει να συνοδεύονται από μεγάλο σπίτι, ανεξαρτήτως των αναγκών. Στο συγκεκριμένο σπίτι μένει πλέον ένα ζευγάρι που μελαγχολεί και προβληματίζεται για τη διαχείριση του χώρου, αφού η κόρη τους πρόκειται να φύγει για σπουδές στο εξωτερικό. Το σπίτι είναι πραγματικά τεράστιο και οι Επανακατοικήσεις τους πρότειναν να κρατήσουν μόνο ένα μικρό μέρος του σπιτιού, νοικιάζοντας το υπόλοιπο στην Airbnb. «Υποδεχόμενοι νέους από όλo τον κόσμο δημιουργούν ουσιαστικά νέα οικογένεια και ανοίγουν το σπίτι στον κόσμο με έναν πρωτότυπο τρόπο», υποστηρίζει η Μυρτώ.

«Όταν βγήκε η προκήρυξη και αρχίσαμε να λαμβάνουμε τις πρώτες αιτήσεις ξαφνιαστήκαμε. Συναντήσαμε μία δυσπιστία, που αναδεικνύει ίσως την τάση του Έλληνα να βλέπει το σπίτι του ως οχυρό και να μην επιτρέπει εξωτερικές παρεμβάσεις. Εντέλει οι περισσότεροι συμμετέχοντες ενθουσιάστηκαν από τις προτάσεις μας, υπήρχαν όμως και κάποιοι επιφυλακτικοί. Εμείς ως ομάδα προτείναμε δυναμικές, αλλά εφικτές αλλαγές».

Στόχος της νέας γενιάς αρχιτεκτόνων είναι να φέρουν τον αρχιτέκτονα στο ελληνικό σπίτι και να δείξουν ότι η σωστή μελέτη είναι προσιτή και μπορεί να γίνει εύκολα, οδηγώντας όχι σε μεγαλύτερες δαπάνες, αλλά στην εξοικονόμηση χρημάτων.

«Στην Ελλάδα έχουμε ακόμα μία ιδιαιτερότητα όσον αφορά τη σχέση του πολίτη με τον αρχιτέκτονα. Η διασπορά γαιοκτησίας είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται από πολύ παλιά και ο καθένας έχει ένα μικρό κομματάκι γης, όπου φτιάχνει το σπίτι του. Αντίθετα, στο εξωτερικό τα μεσοστρώματα ζουν σε ομαδικές κατοικίες σχεδιασμένες από έναν αρχιτέκτονα. Έτσι, η σχέση του πολίτη με την αρχιτεκτονική είναι πιο άμεση, αφού όλοι κατοικούν σε σπίτια που έχουν σχεδιάσει αρχιτέκτονες, δεν έχουν, όμως, προσωπική επαφή μαζί τους. Στην Ελλάδα, ενώ υπάρχει η δυνατότητα προσωπικής επαφής και μπορεί κανείς να κάνει κάτι τελείως δικό του, πρωτοποριακό και εναλλακτικό, δεν το εκμεταλλευόμαστε και μένουμε στο τυπικό. Στο τριάρι και το τεσσάρι του εργολάβου. Ξεκινώντας ο καθένας από το χώρο του μπορούμε να αλλάξουμε σταδιακά την ελληνική πόλη».

Η Μυρτώ και η υπόλοιπη ομάδα της σε περιμένουν για πολλή κουβέντα τη Δευτέρα, 6 Ιουνίου 2016, από τις 12.00 έως τις 20.30 στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

H ημερίδα πραγματοποιείται με την υποστήριξη του Ιδρύματος Ωνάση.

Είσοδος ελεύθερη

Πληροφορίες: www.onassis-scholars.gr

Η ομάδα: Υπεύθυνη της δράσης είναι η αρχιτέκτονας, Μυρτώ Κιούρτη. Επιστημονικός σύμβουλος της δράσης είναι ο καθηγητής Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Παναγιώτης Τουρνικιώτης,. Την ομάδα αποτελούν οι: Ηώ Πάσχου -φωτογράφος, Παυλίνα Σπανδώνη -ανθρωπολόγος /σύμβουλος κοινωνικής πολιτικής, Αγγελική Παρασκευοπούλου - αρχιτέκτονας τοπίου, Αντώνης Κιουρκτσής - αρχιτέκτονας/βιομηχανικός σχεδιαστής, Λία Πέτρου - εικαστικός, Αγγελική Σβορώνου -εικαστικός/φωτογράφος, Τζίνα Σκιαδά - αρχιτέκτονας/ανθρωπολόγος και οι αρχιτέκτονες Όλγα Βενετσιάνου, Γιάννης Γράος, Μέλπω Δάνου, Βλάσσης Καραγιάννης, Στέλλα Κάτση, Σοφία Κιούση, Αλέξανδρος Κιτρινιάρης, Νίκος Πατσαβός, Διονυσία Τριανταφύλλου.

Η ATHENS VOICE είναι χορηγός επικοινωνίας της ημερίδας.

Πριν: Το δώμα

Ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Κιτρινιάρης θα μιλήσει για μια ενεργειακή μεταβαλλόμενη κατοίκηση παρουσιάζοντας το παράδειγμα ενός διαμερίσματος στην Άνω Κυψέλη. Η αρχιτέκτονας τοπίου Αγγελική Παρασκευοπούλου θα συμβουλεύσει πώς να ενσωματώσουμε το φυτικό υλικό στη σύγχρονη κατοικία.

Πριν: Ο καναπές μπροστά στην μπαλκονόπορτα

Ο αρχιτέκτονας Γιάννης Γράος θα μιλήσει για διαβαθμίσεις του ιδιωτικού και του δημόσιου μέσω του επαναπροσδιορισμού των ορίων ενός διαμερίσματος στο Καλλιμάρμαρο.

Πριν: Το σπίτι

Η αρχιτέκτονας Μέλπω Δάνου θα παρουσιάσει πώς μπορεί να μετασχηματιστεί ένα διαμέρισμα στον Άγιο Παντελεήμονα σε σύγχρονη κατοικία μουσικού με απρόσμενα χαμηλό κόστος

Πριν: Το καθιστικό που ανοίγουμε προς τον ουρανό

Η αρχιτέκτονας Σοφία Κιούση και ο αρχιτέκτονας-βιομηχανικός σχεδιαστής Αντώνης Κιουρκτσής θα παρουσιάσουν «Το σπίτι με το περισκόπιο», ενώ η αρχιτέκτονας-ανθρωπολόγος Τζίνα Σκιαδά θα μιλήσει για τον ανασχεδιασμό της οικογενειακής κατοικίας κατά τις «διαβατήριες τελετές» του κοινωνικού βίου.

Πριν: Εσωτερικό του χώρου

Ο αρχιτέκτονας Νίκος Πατσαβός και η ομάδα Ctrl_Space Lab θα μας μιλήσουν για στρατηγικό σχεδιασμό. Ως παράδειγμα θα δούμε μια οικογένεια που ανοίγει την αγκαλιά της σε νέους από όλο τον κόσμο οι οποίοι νοικιάζουν για λίγο δωμάτια του σπιτιού της στο Μετς.

Πριν: Το σαλόνι με τα κληρονομημένα έπιπλα

Η αρχιτέκτονας Διονυσία Τριανταφύλλου θα μιλήσει για spacecycling/upcycling ή αλλιώς για τον δημιουργικό επαναπροσδιορισμό ενός πατρικού σπιτιού και των αντικειμένων από το παρελθόν του, σε ένα διαμέρισμα στους Αμπελόκηπους.

Πριν: Μπαλκόνι με φυτά

Η αρχιτέκτονας Στέλλα Κάτση μετασχηματίζει το μισό καθιστικό σε κήπο με βιολογικές καλλιέργειες σε ένα διαμέρισμα στους αμπελόκηπους. Η φύση και η κατοικία γίνονται ένα.