Στο σπίτι του Βυσσινόκηπου

«Τι ωραίος καιρός σήμερα! Άραγε να φτιάξω τσάι ή να κρεμαστώ;». Μπορεί εκεί να την είπε την περιβόητη φράση του, καθώς έβλεπε από το παράθυρο του σπιτιού της Λευκής Βίλας, ένα καλοκαιρινό πρωινό τη Γιάλτα να μουσκεύει από βροχή που δεν έλεγε να σταματήσει. Έτσι συμβαίνει τα καλοκαίρια στην Κριμαία. Την μια ημέρα καίγεσαι και την επομένη δεν ξέρεις αν είναι Οκτώβρης. Όμως οι Ρώσοι πάντα την επέλεγαν για το εξαίσιο κλίμα της. Έτσι βρέθηκε ο Τσέχοφ, να χτίζει στα 39 του (1899) στην Γιάλτα, τη ντάτσα που θα τον φιλοξενούσε με τη μάνα του Γιεβγενίγια και την αδελφή του Μαρία. Οι κρίσεις της φυματίωσης δεν έλεγαν να τον αφήσουν.

Η μακέτα του κτήματος με το σπίτι

Που είναι το μουσείο Τσέχοφ;

Αν το σκεφτεί κανείς είναι εξοργιστικό που σε κανένα από τα τουριστικά φυλλάδια δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά πως στο χωριό Autka –πλέον γειτονιά στα περίχωρα της Γιάλτας– υπάρχει η ντάτσα-μουσείο του Τσέχωφ. Ενθυμούμενοι πως έζησε εκεί τα τελευταία χρόνια της ζωής του, χρειάστηκε να ψάξουμε στο ίντερνετ, όταν τυχαία διαβάσαμε σε πινακίδες των λεωφορείων-ταξί να αναγράφεται «Ντομ Τσέχοφ» ή «Μουσείο Τσέχοφ». Το λεωφορείο διασχίζει ένα λαβύρινθο από στενούς δρόμους, ανάμεσα από «ανόρεχτα» σπίτια, μέχρι να σταματήσει δίπλα σε μια πράσινη όαση, στο σημείο απ' όπου ο δρόμος γίνεται κατηφορικός. Όχι, το γύρω περιβάλλον κάθε άλλο παρά τσεχοφικό είναι (γελοία προσδοκία, ανάλογη των ξένων που νομίζουν πως θα βρουν σε εμάς κάτι από Αρχαία Ελλάδα).

Η Λευκή Βίλα. Διακρίνεται η κυρία που σε ξεναγεί σε άπταιστα ρώσικα. Λόγω ηλικίας θα έχει σίγουρα γνωρίσει την αδελφή του Τσέχοφ, Μαρία. Η τελευταία ήταν που φρόντισε ώστε το σπίτι να μετατραπεί σε μουσείο.

Στη ντάτσα αδελφές μου, στη ντάτσα

Ένας πολύ μεγάλος κήπος με ροδακινιές, κερασιές, ακακίες, αμυγδαλιές και πολλά λουλούδια κρύβει το λευκό δίπατο σπίτι (οι Ρώσοι το ισόγειο το λογαριάζουν ως πρώτο όροφο), με θέα της θάλασσα, που τώρα με βία διακρίνεται. Λείπουν μόνο απόγονοι των σκυλιών, που πάντα συντρόφευαν το συγγραφέα. Ήξεραν οι καινούργιοι γείτονες, πως αυτός ο πανύψηλος (1.86 ύψος), αδύναμος με το γενάκι άνδρας που ήρθε δίπλα τους μόλις είχε γνωρίσει τη θεατρική καθιέρωση στην πρωτεύουσα; Δύο χρόνια είχαν περάσει όταν ήρθε στη Γιάλτα, απ' όταν ανέβηκε «Ο γλάρος» στο Θέατρο Τέχνης της Μόσχας και μια χρονιά από τον «Θείο Βάνια». Εκτός από το καθαυτό σπίτι, το κτήμα φιλοξενεί ένα επιπλέον οίκημα, στο οποίο είναι αναρτημένες φωτογραφίες από τη ζωή του Άντον (τα παιδικά και μαθητικά χρόνια στη γενέθλια πόλη Ταγκανρόγκ –μάταια προσπάθησα να καταλάβω αν κάποια από αυτές ήταν από τα χρόνια του στο ελληνικό σχολείο του Νικόλαου Βουτσινά–, τα χρόνια των σπουδών στην ιατρική, και της δουλειάς του ως γιατρός στην Ουκρανία, τα χρόνια της Μόσχας, της Γιάλτας και φυσικά από παραστάσεις των έργων του). Εκεί προβάλλεται κι ένα ολιγόλεπτο ντοκιμαντέρ για τα χρόνια που έζησε στη Γιάλτα. Αυτή η ξενάγηση σερβίρεται ως πρώτο πιάτο γιατί το κυρίως μενού είναι το ίδιο το σπίτι, όπου η ατμόσφαιρα των αρχών του 20ου αιώνα διατηρείται ατόφια, ενώ γηραιές κυρίες -φύλακες του σπιτιού σε ξεναγούν μιλώντας άπταιστα... ρωσικά.

Ο Τσέχοφ έμεινε στη Γιάλτα με τη μητέρα του Γιεβγενίγια και την αδελφή του Μαρία. Η τελευταία είναι αυτή που φρόντισε το σπίτι μέχρι το τέλος της ζωής της (1959, πέθανε 99 χρονών), μετατρέποντάς το σε μουσείο.

Το δωμάτιο- είσοδος του σπιτιού, όπου η οικογένεια και οι φιλοξενούμενοί της κάθε μέρα στη μία το μεσημέρι καθόντουσαν για lunch κάτω από το πορτρέτο του Πούσκιν.

Το δωμάτιο της Όλγας Κνίπερ, ηθοποιού του φημισμένου θεάτρου Τέχνης της Μόσχας, και πρωταγωνίστριας των έργων του Τσέχοφ. Οι δυο τους γνωρίστηκαν στην ανάγνωση του «Γλάρου» (έπαιξε τον ρόλο της Αρκάντινα). Όταν η Όλγα ήρθε στη Γιάλτα περιοδεία με τον «Θείο Βάνια» φιλοξενήθηκε στο σπίτι για ένα μήνα. Ο Τσέχοφ την ερωτεύτηκε, και σ΄ ένα από τα οκτακόσια γράμματα που αντάλλαξαν της ζήτησε να παντρευτούν, κάτι που έγινε το 1901. Έμειναν μόνο 3 χρόνια παντρεμένοι, αφού ο συγγραφέας πέθανε στη Γερμανία το 1904 (44 χρονών). Η Όλγα δεν ξαναπαντρεύτηκε και τάφηκε στη Μόσχα, δίπλα στον τάφο του Τσέχοφ, πενήντα χρόνια μετά.

Σε αυτό το δωμάτιο κοιμήθηκε ο Γκόρκι, ο Ραχμάνινοφ, ο Σαλιάπιν μεταξύ πολλών άλλων διανοούμενων και καλλιτεχνών της εποχής. Πολλοί έχουν γράψει πως ο Τσέχοφ ήταν από τους πιο φιλόξενους οικοδεσπότες. Στο δωμάτιο δεσπόζει πάνω από το κρεβάτι η φωτογραφία του συγγραφέα δίπλα στον Τολστόι. Τραβήχτηκε λίγα χιλιόμετρα μακριά, στη Γκάσπρα, όπου περνούσε τις διακοπές του ο μεγάλος Ρώσος συγγραφέας.

Το δωμάτιο της μητέρας του, μια θρήσκα αλλά πολύ πνευματώδης γυναίκα. Απέναντι από το δωμάτιο, δίπλα στο φόρεμά της εκθέτονται το παλτό, το καπέλο, το μπαστούνι, τα γάντια, οι μανσέτες και τα γυαλιά του Τσέχοφ.

Η κλειστή, ξύλινη βεράντα του σπιτιού είναι συνέχεια του δωματίου όπου ο Ραχμάνινοφ έπαιζε στο πιάνο. Τις ζεστές νύχτες ίσως εκεί τραγουδούσε ο Σαλιάπιν, έκανε πρόβες η Όλγα, ακουγόντουσαν για πρώτη φορά τα λόγια της Ειρήνας, της Όλγας, της Αντρέγεβνα... Στο δωμάτιο είναι κρεμασμένα, μεταξύ άλλων, πίνακες με έργα του πρόωρα χαμένου αδελφού του, Νικολάι (πέθανε 31 χρονών). Εκτός από τη Μαρία και τον Νικολάι ο Άντον είχε άλλα 3 αδέλφια. Τον Αλεξάντερ (συγγραφέας), τον Ιβάν (δάσκαλος) και τον Μιχαήλ (δικηγόρος, και ο πρώτος επίσημος βιογράφος του Α.Τσ.).

Το δωμάτιό του. Εδώ έγραψε τον «Βυσσινόκηπο», τις «Τρεις αδελφές», την «Κυρία με το σκυλάκι»,… Στο βάθος, αριστερά από το παράθυρο το γραφείο του (καλυμμένο με γυάλινο σκέπαστρο). Πίσω από το γραφείο ήταν το κρεβάτι του. Συνήθιζε λένε να γράφει, να κάνει μικρές βόλτες και μετά να επιστρέφει στο γράψιμο. Ελάχιστα είναι τα βιβλία στο δωμάτιο, αφού τα περισσότερα βρίσκονταν στη Μόσχα.

---

Φωτο: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΙΤΗΣ