Η Νικολέττα Τσιτσανούδη - Μαλλίδη μιλά για το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο

Η ελληνική διασπορά έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα, οι Έλληνες είχαν ιδρύσει αποικίες σε όλη τη Μεσόγειο, στη Μαύρη θάλασσα και οι κοινότητες αυτές λειτούργησαν ως κέντρα εμπορίου και πολιτισμού. Στη Βυζαντινή και Οθωμανική περίοδο οι Έλληνες μετανάστευσαν σε περιοχές της Ευρώπης για λόγους εμπορίου αλλά και εξαιτίας διωγμών. Στη διάρκεια της ελληνικής επανάστασης οι Έλληνες του εξωτερικού βοήθησαν στον αγώνα της ανεξαρτησίας. Το 19^ο και τον 20^ο αιώνα η μετανάστευση εντάθηκε εξαιτίας της ανέχειας, της φτώχιας καθώς και των πολιτικών αναταραχών. Ξεκινώντας από το 1950 και έπειτα, το μαζικό φευγιό των Ελλήνων από τη φτωχή τους χώρα άφησε την Ελλάδα γυμνή χωρίς νέους ανθρώπους. Το 2008 ήταν μια χρονιά που ξεκίνησε και πάλι ένα νέο κύμα μετανάστευσης, το βαφτίσαμε (brain drain). Ήταν διαφορετικό αυτή τη φορά, μιας και έφυγαν νέοι επιστήμονες αφήνοντας για ακόμη μια φορά μια χώρα στο χάος της οικονομικής κρίσης. Πάνω από 1,3 εκατομμύρια Ελληνοαμερικανοί ζουν στις ΗΠΑ, υπάρχουν μεγάλες κοινότητες στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο, στη Βοστώνη, τετρακόσιες χιλιάδες Έλληνες ζουν στην Αυστραλία, κυρίως στην Μελβούρνη, τη δεύτερη μεγαλύτερη ελληνική πόλη, τριακόσιες πενήντα χιλιάδες στη Γερμανία, στο Τορόντο, στο Μόντρεαλ, υπάρχουν ιστορικές ελληνικές κοινότητες στην Αίγυπτο, στη Νότια Αφρική. Ποιες είναι οι προκλήσεις και το μέλλον; Η διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας. Είναι ένα δύσκολο εγχείρημα μιας και η νέα γενιά της ομογένειας, μεγαλώνει σε πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα, χρειάζεται κίνητρα για να συνδεθεί με την ελληνική γλώσσα και την κουλτούρα. Ποιος είναι ο ρόλος του Ελληνικού Πανεπιστημίου; Να προσφέρει στήριξη και έμπνευση για τη διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας. Μιλήσαμε με την κοσμήτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Νικολέττα Τσιτσανούδη - Μαλλίδη. 

Κα Τσιτσανούδη - Μαλλίδη, το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ», τελεί υπό την αιγίδα της Βουλής των Ελλήνων και εντάχθηκε πρόσφατα στο στρατηγικό σχέδιο του Υπουργείου Εξωτερικών για τον απόδημο ελληνισμό. Τι σημαίνει αυτό για εσάς καθώς το φετινό είναι το 11^ο στη σειρά;
Πρόκειται για δικαίωση κόπων πολλών ετών υπέρ μιας δράσης η οποία ξεκίνησε με στόχο να διαμορφώσει γέφυρες ανάμεσα στα μέσα ενημέρωσης με την ελληνική γλώσσα και πολιτισμό, λόγω και της προηγούμενης δημοσιογραφικής μου εμπειρίας. Ταυτόχρονα σημαίνει δικαίωση μίας σειράς επιλογών που βασίστηκαν στα συστατικά της δια βίου μάθησης και της εξωστρέφειας. Χρόνο με τον χρόνο δημιουργήθηκε μία παράδοση στην καλλιέργεια των συνεργασιών με εξέχοντες διεθνείς φορείς της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και των μέσων ενημέρωσης. Το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο έχει μέχρι σήμερα υποστηριχθεί και συνεργαστεί με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Πανεπιστημίου Harvard, την Ελληνική Αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, την Ένωση Ευρωπαίων Δημοσιογράφων, το Γαλλικό Τμήμα του Ομίλου Ευρωπαϊκού Τύπου, το Centre Culturel Hellénique του Παρισιού, το Instituto De Letras του Rio De Janeiro University, το πρόγραμμα ελληνικών του Macquarie University στην Αυστραλία, το Center for Hellenic Studies του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Συνεργαστήκαμε επίσης με το Οικουμενικό Πατριαρχείο (όπου μάλιστα επρόκειτο να πραγματοποιήσουμε το πρόγραμμα στη Μεγάλη του Γένους Σχολή στην Κωνσταντινούπολη, αλλά μας έκοψε τα φτερά η πανδημία), την Αρχιεπισκοπή Αμερικής, Τμήμα Ελληνικής Παιδείας, το Maliotis Cultural Center στη Βοστώνη, με το οποίο συνεχίζουμε ένα συναρπαστικό ταξίδι. Συνεργαστήκαμε ακόμη με πολύ σημαντικούς οργανισμούς όπως η Εθνική Πινακοθήκη, η ελληνική αντιπροσωπεία του Διεθνούς Επιμελητηρίου Συγγραφέων και Καλλιτεχνών στη Βαρκελώνη, οι Boston University Philhellenes και ο Κύκλος Ελλήνων Ακαδημαϊκών της Βοστώνης. Και ασφαλώς η συνέχιση μίας τέτοιας πορείας σηματοδοτεί μεγάλη ευθύνη να ανταποκρινόμαστε κάθε φορά σε μία δράση υψηλών προδιαγραφών.

Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι το πρώτο Περιφερειακό Πανεπιστήμιο της χώρας, μπορεί να αποτελέσει πυρήνα διάδοσης της Ελληνικής γλώσσας και του Πολιτισμού στους απόδημους Έλληνες απανταχού; Ποιος είναι ο σχεδιασμός;
Ασφαλώς ναι και το έχει αποδείξει. Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, στο οποίο έχω την τιμή να εργάζομαι, ταξιδεύει τις ιδέες του και αποδεικνύει την υπεραστική ακτινοβολία του. Σε ό,τι αφορά τις δικές μας δράσεις το 2025 επιχειρούμε ένα πρωτοποριακό παγκόσμιο φόρουμ των ομογενειακών μέσων ενημέρωσης που αποτελούν κρίσιμους και πολυσήμαντους διαύλους προώθησης της ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού. Διευθυντές και δημοσιογραφικά στελέχη από δεκάδες ομογενειακά μέσα ενημέρωσης από την Ευρώπη, την Αμερική, την Ασία, την Αφρική και την Αυστραλία θα δώσουν το παρόν. Πολύ σημαντική είναι και η συμμετοχή του Greek Service της Deutsche Welle. Και φυσικά το πανεπιστημιακό μας ίδρυμα έχει καταφέρει κορυφαίες διεθνείς συνεργασίες μέχρι σήμερα, οι οποίες καλλιεργούνται με συστηματικότητα και συνέπεια.

Είστε  υπεύθυνη της Μονάδας «Ελληνική Γλώσσα, Πολιτισμός και ΜΜΕ» του Εργαστηρίου Μελέτης Κοινωνικών Θεμάτων, ΜΜΕ και Εκπαίδευσης. Ποιες είναι οι επόμενες δράσεις σας;
Εκτός από τις διεθνείς συνεργασίες και δράσεις στις ΗΠΑ, σκοπεύουμε να συνεχίσουμε τη  σοβαρή εκδοτική παραγωγή συλλογικών τόμων και πρακτικών, όχι μόνον στην Ελλάδα, αλλά και στο εξωτερικό, καθώς έχουν προηγηθεί εκδόσεις στο Rio De Janeiro της Βραζιλίας και στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας, σε συνεργασία με το Πρόγραμμα Νεοελληνικών  Σπουδών του Macquarie University και το Ίδρυμα Macquarie Greek Studies Foundation. Μόλις ολοκληρώσαμε επίσης και προσφέραμε στην ομογενειακή εκπαιδευτική κοινότητα της Αμερικής ένα μικρό εγχειρίδιο διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και μέσα στην άνοιξη θα εκδώσουμε και τον τόμο των πρακτικών του 10ου Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου που πραγματοποιήθηκε πέρυσι στη Βοστώνη, με την εξαιρετική συνεργασία του Maliotis Cultural Center at Hellenic College και προσωπικά της εκτελεστικής διευθύντριας κ. Χρυσούλας Κουρκουντή και τη στήριξη των Drake Behrakis, George Cantonis, του Προξένου της Βοστώνης, Συμεών Τέγου και πολλών ακόμη επιφανών Ελλήνων. Επιπλέον, σχεδιάζουμε το «Μικρό Θερινό», μία νεωτερική δράση των αποφοίτων του Διεθνούς Θερινού Πανεπιστημίου που θα πραγματοποιηθεί το 2025 στο Αργυρόκαστρο, σε συνεργασία με το εκεί Πανεπιστήμιο. Πάντα υποστηρίζαμε πως, εάν δεν εμπλέξουμε τους νέους ανθρώπους στα όμορφα πράγματα, αυτά δεν θα γίνουν  ποτέ ομορφότερα. Σχεδιάζουμε επίσης μία σοβαρή επιστημονική συνεργασία με το Queens College, City University of New York στο πεδίο της μελέτης της γλώσσας σε εποχές κρίσεων, ένα θέμα που μας απασχολεί ερευνητικά τα τελευταία χρόνια.

Το βιβλίο σας Greek Media Discourse from the reconstitution of democracy to the Memorandums of Understanding κυκλοφόρησε από το Harvard University Press. Έχετε μία πολύχρονη συνεργασία με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών του Harvard ως Associate in Linguistics. Μιλήστε μας για αυτή τη συνεργασία.
Πρόκειται για ένα βιβλίο που μελετά τον δημοσιογραφικό λόγο από τη μεταπολίτευση έως τα «μνημόνια» και πραγματικά ήταν εξαιρετική η τιμή, καθώς κρίθηκε από την αρμόδια Επιτροπή του κορυφαίου αυτού Πανεπιστημίου και κυκλοφόρησε από τη  Hellenic Studies Monograph Series του Center for Hellenic Studies του Harvard. Aναφορικά με τη συνεργασία μου με το Κέντρο Ελληνικών Σπουδών Ελλάδος του Harvard είμαι πραγματικά ευτυχής, καθώς μου δίνεται το προνόμιο να γνωρίζω εξαιρετικούς ερευνητές και ακαδημαϊκούς και ταυτόχρονα να μεταφέρω αυτή την σπάνια εμπειρία στους φοιτητές μου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

Πρόσφατα έγινε η πανηγυρική εκδήλωση των εορτασμών των 60 χρόνων από την ίδρυση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Σε ένα πάνελ έξι ανθρώπων, υπήρχε μια γυναίκα, η πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, κα Άννα Μπατιστάτου, και πέντε άντρες. Ο πρύτανης του ΕΚΠΑ κ. Σιάσος, ο πρύτανης του ΑΠΘ κ. Φείδας, ο δημοσιογράφος κ. Ξυδάκης, ο κ. Περδικάρης Πρόεδρος του Αθηναϊκού Πρακτορείου Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ). Θα ήθελα ένα σχόλιό σας για τις γυναίκες και τις θέσεις εξουσίας. 
Καταρχήν θα ήθελα να κάνω ένα σχόλιο για το γεγονός ότι έχουμε για πρώτη φορά στην εξηντάχρονη διαδρομή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων μία γυναίκα Πρύτανη, την κυρία Άννα Μπατιστάτου, που δεν σας κρύβω ότι ήταν ο λόγος που αποφάσισα κι εγώ να ασχοληθώ με τη διοίκηση. Συνεργαστήκαμε για πρώτη φορά όταν πραγματοποιήσαμε το Διεθνές Θερινό Πανεπιστήμιο στις φυλακές ανηλίκων Αυλώνα, μια συγκλονιστική εμπειρία για όλους μας. Είναι μία γυναίκα φωτεινή, κορυφαία στην επιστήμη της και αναγνωρισμένη διεθνώς. Είμαστε περήφανες για εκείνη. Ως προς το ερώτημά σας τώρα, προφανώς και δεν είναι εύκολη υπόθεση η ανάδειξη μιας γυναίκας σε θέση εξουσίας, εγείρονται ακόμη σημαντικοί φραγμοί. Ωστόσο, είναι αποδεδειγμένο πως οι γυναίκες οι οποίες μάχονται και ξεπερνούν τα εμπόδια, μπορούν να προσφέρουν στην κοινότητα με αυταπάρνηση και ευαισθησία σπουδαίο έργο. Ειδικά όσες εργαζόμαστε στην εκπαίδευση, θεωρώ ότι είμαστε καταδικασμένες να είμαστε αισιόδοξες.