«Η Τέχνη είναι Ειρήνη»: Σήμερα η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου

Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2024 σήμερα 27 Μαρτίου και σε όλο τον κόσμο συγγραφείς, ηθοποιοί, σκηνοθέτες και τεχνικοί γιορτάζουν τη ξεχωριστή αυτή ημέρα για τη θεατρική Τέχνη. 

Παγκόσμια ημέρα Θεάτρου 2024 - Πότε καθιερώθηκε η 27η Μαρτίου

Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου καθιερώθηκε το 1962 από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (ΔΙΘ), με την έναρξη της σεζόν του «Θεάτρου των Εθνών» στο Παρίσι και με το πρώτο Μήνυμα να γράφεται από τον Ζαν Κοκτώ. Έκτοτε, η Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου εορτάζεται στις 27 Μαρτίου από την παγκόσμια θεατρική κοινότητα, αποτελώντας μία ευκαιρία για να τονιστεί η ιδιαιτερότητα της καλλιτεχνικής έκφρασης και η σημασία του θεάτρου στις σύγχρονες κοινωνίες. Κάθε χρόνο μία διεθνώς αναγνωρισμένη προσωπικότητα του θεάτρου καλείται να γράψει το μήνυμα που θα μοιραστεί και θα αναγνωστεί στα θέατρα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου. Το Μήνυμα μεταφράζεται σε περισσότερες από 20 γλώσσες, δημοσιοποιείται μέσα από το δίκτυο του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου και τα Εθνικά του Κέντρα (περισσότερα από 90 Εθνικά Κέντρα και πολλά Συνεργαζόμενα Μέλη) αλλά και θεατρικούς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο, διαβάζεται σε όλα τα θέατρα και μεταδίδεται από τα Μ.Μ.Ε σε όλο τον κόσμο.

Από το 1962 έως σήμερα, περισσότερες από 60 σημαντικές προσωπικότητες του θεάτρου συνεισέφεραν με τις σκέψεις τους για το θέατρο, τον πολιτισμό και την ειρήνη μέσω των μηνυμάτων της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου. Ανάμεσά τους οι Ζαν Κοκτώ, Άρθουρ Μίλλερ, Πήτερ Μπρουκ, Πάμπλο Νερούδα, Ευγένιο Ιονέσκο, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Αριάν Μνουσκίν, Αουγκούστο Μποάλ, Ντάριο Φο, Κριστόφ Βαρλικόφσκι, Ανατόλι Βασίλιεφ, Έλεν Μίρρεν, Πίτερ Σέλλαρς. 

Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2024 - 27 Μαρτίου - Οι επίσημοι εορτασμοί στην Κίνα

Οι επίσημοι εορτασμοί της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2024 θα πραγματοποιηθούν από τις 27 έως τις 29 Μαρτίου 2024 στο Langfang της Κίνας. Η εκδήλωση που συνδιοργανώνεται από το Διεθνές Ινστιτούτο Θεάτρου (ΔΙΘ) και την Κινεζική Ένωση Θεάτρου (China Theatre Association), φιλοξενείται από το Langfang Silk Road International Arts Center με την υποστήριξη του Δήμου Langfang. Οι Εορτασμοί θα επικεντρωθούν στον θετικό κοινωνικό ρόλο των παραστατικών τεχνών για τα άτομα και την κοινωνία γενικότερα, εστιάζοντας στον τρόπο με τον οποίο οι παραστατικές τέχνες προωθούν τον αμοιβαίο σεβασμό και κατανόηση και προάγουν την ειρήνη.

Το τριήμερο των εορτασμών περιλαμβάνει ένα πλούσιο σε εκδηλώσεις πρόγραμμα: συνέδριο, συζητήσεις σε πάνελ, διεξαγωγή εργαστηρίων, παρουσίαση παραστάσεων κι άλλες συναφείς καλλιτεχνικές δραστηριότητες, προσελκύοντας τη συμμετοχή τοπικών και διεθνών επαγγελματιών του θεάτρου καθώς και ένα ευρύ κοινό.

Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2024 - Το μήνυμα του Γιον Φόσε

«Η Τέχνη είναι Ειρήνη» είναι το μήνυμα του Γιον Φόσε, του νομπελίστα συγγραφέα που επελέγη για να γράψει το σημείωμα της Παγκόσμιας Ημέρας Θεάτρου 2024.  Ο Νορβηγός ποιητής, μυθιστοριογράφος, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Γιον Φόσε είναι ο πιο πολυπαιγμένος Ευρωπαίος συγγραφέας της εποχής μας και θεωρείται μία από τις σπουδαιότερες φωνές της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πάνω από πενήντα γλώσσες. Έχει τιμηθεί με πολλά διεθνή βραβεία (ανάμεσά τους και το μεγίστου κύρους «Βραβείο Ίψεν»), ενώ τα θεατρικά του έργα έχουν ανέβει από πολλούς σημαντικούς σκηνοθέτες (Κλοντ Ρεζί, Πατρίς Σερό, Τόμας Οστερμάιερ, Οσκάρας Κορσουνόβας, Ίβο Βαν Χόβε, Γιούργκεν Γκος, Λικ Περσεβάλ, Γιόσι Βίλερ, Κέιτι Μίτσελ κ.ά.) στα μεγαλύτερα θέατρα του κόσμου.

Το Κάποιος θα έρθει είναι χρονολογικά ένα από τα πρώτα έργα του Φόσε. Πρωτοπαίχτηκε το 1996 στο Εθνικό Θέατρο της Νορβηγίας. Ακολούθησαν πάνω από σαράντα θεατρικά έργα, που έχουν παιχτεί σε όλο τον κόσμο, από το Λονδίνο ως τη Μόσχα και από το Παρίσι ως το Τόκιο, μάλιστα το Κάποιος θα έρθει είναι το τρίτο έργο του Φόσσε που σκηνθέτησε ο Γιάννης Χουβαρδάς μετά τα Τόσο όμορφα (Θέατρο Αμόρε, 2004) και Παραλλαγές Θανάτου (Θέατρο Πορεία, 2013). 

Το 2023 ο Γιον Φόσε έλαβε το Νόμπελ Λογοτεχνίας. 

Ολόκληρο το μήνυμα για την Παγκόσμια Ημέρα Θεάτρου 2024 

«Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και ταυτόχρονα μοιάζει με όλους τους άλλους ανθρώπους. Η ορατή, εξωτερική μας εμφάνιση είναι διαφορετική από όλων των άλλων φυσικά, αλλά υπάρχει επίσης κάτι μέσα στον καθένα από εμάς, που ανήκει μόνο σε αυτό το άτομο – που είναι μόνο αυτό το άτομο. Θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε το πνεύμα του ή την ψυχή του. Ή αλλιώς, μπορούμε να αποφασίσουμε να μην το χαρακτηρίσουμε καθόλου με λέξεις, απλά να το αφήσουμε ήσυχο.

Αλλά ενώ όλοι μας είμαστε διαφορετικοί μεταξύ μας, είμαστε και όμοιοι. Οι άνθρωποι από κάθε μέρος του κόσμου είναι θεμελιωδώς παρόμοιοι, ανεξάρτητα από τη γλώσσα που μιλάμε, το χρώμα του δέρματός μας, το χρώμα των μαλλιών μας.

Αυτό μπορεί να είναι κάπως παράδοξο: ότι είμαστε εντελώς όμοιοι και ταυτόχρονα εντελώς ανόμοιοι. Ίσως ο άνθρωπος να είναι εγγενώς παράδοξος, με τη γεφύρωση του σώματος και της ψυχής μας περιλαμβάνουμε τόσο την πιο γήινη, απτή ύπαρξη όσο και κάτι που υπερβαίνει αυτά τα υλικά, επίγεια όρια.

Η τέχνη, η καλή τέχνη, καταφέρνει με τον υπέροχο τρόπο της να συνδυάζει το εντελώς μοναδικό με το καθολικό. Μας επιτρέπει να κατανοήσουμε το διαφορετικό -το ξένο, θα μπορούσαμε να πούμε- ως καθολικό. Με αυτόν τον τρόπο, η τέχνη σπάει τα όρια μεταξύ γλωσσών, γεωγραφικών περιοχών, χωρών. Συγκεντρώνει όχι μόνο τις ατομικές ιδιότητες του καθενός, αλλά και με μια άλλη έννοια, τα ατομικά χαρακτηριστικά κάθε ομάδας ανθρώπων, για παράδειγμα κάθε έθνους.

Η τέχνη το κάνει αυτό όχι ισοπεδώνοντας τις διαφορές και κάνοντας τα πάντα ίδια, αλλά αντίθετα, δείχνοντάς μας τι είναι διαφορετικό από εμάς, άλλο ή ξένο. Κάθε σπουδαία τέχνη περιέχει ακριβώς αυτό: κάτι ξένο, κάτι που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε πλήρως κι όμως ταυτόχρονα το κατανοούμε κατά κάποιον τρόπο. Περιέχει ένα μυστήριο, ας πούμε. Κάτι που μας γοητεύει και έτσι μας ωθεί πέρα από τα όριά μας και με αυτόν τον τρόπο δημιουργεί την υπέρβαση που κάθε τέχνη πρέπει και να περιέχει μέσα της και να μας οδηγεί σ’ αυτήν.

Δεν γνωρίζω καλύτερο τρόπο για να φέρει κανείς κοντά τα αντίθετα. Αυτή είναι η ακριβώς αντίστροφη προσέγγιση από εκείνη των βίαιων συγκρούσεων που βλέπουμε τόσο πολύ συχνά στον κόσμο, οι οποίες υποκύπτουν στον καταστροφικό πειρασμό να εξοντώσουν οτιδήποτε ξένο, οτιδήποτε μοναδικό και διαφορετικό, συχνά χρησιμοποιώντας τις πιο απάνθρωπες εφευρέσεις που έχει θέσει στη διάθεση μας η τεχνολογία.

Υπάρχει τρομοκρατία στον κόσμο. Υπάρχει πόλεμος. Διότι οι άνθρωποι έχουν και μια ζωώδη πλευρά που καθοδηγείται από το ένστικτο να βιώνουν το άλλο, το ξένο, ως απειλή για τη δική τους ύπαρξη και όχι ως ένα συναρπαστικό μυστήριο.

Έτσι εξαφανίζεται η μοναδικότητα -οι διαφορές που όλοι μπορούμε να δούμε-, αφήνοντας πίσω μια συλλογική ομοιομορφία, όπου οτιδήποτε διαφορετικό αποτελεί απειλή που πρέπει να εξαλειφθεί. Αυτό που φαίνεται από έξω ως διαφορά, για παράδειγμα στη θρησκεία ή στην πολιτική ιδεολογία, γίνεται κάτι που πρέπει να κατατροπωθεί και να καταστραφεί.

Ο πόλεμος είναι η μάχη ενάντια σε αυτό που βρίσκεται βαθιά μέσα σε όλους μας: το κάτι μοναδικό. Και είναι επίσης μια μάχη ενάντια στην τέχνη, ενάντια σε αυτό που βρίσκεται βαθιά μέσα σε κάθε τέχνη.

Μίλησα εδώ για την τέχνη γενικά, όχι για το θέατρο ή τη θεατρική γραφή ειδικότερα, αλλά αυτό συμβαίνει επειδή, όπως είπα, όλη η καλή τέχνη, κατά βάθος, περιστρέφεται γύρω από το ίδιο πράγμα: παίρνει το εντελώς μοναδικό, το εντελώς συγκεκριμένο, και το καθιστά καθολικό. Ενώνει το ιδιαίτερο με το καθολικό μέσω της καλλιτεχνικής του έκφρασης: δεν εξαλείφει την ιδιαιτερότητά του, αλλά την τονίζει, αφήνοντας το ξένο και το άγνωστο να λάμψει ξεκάθαρα.

Ο πόλεμος και η τέχνη είναι αντίθετα, όπως ακριβώς ο πόλεμος και η ειρήνη είναι αντίθετα – είναι τόσο απλό. Η τέχνη είναι ειρήνη».