Ο Άγιος Βαλεντίνος είναι η αφορμή για να γιορτάσουμε τον έρωτα στην Τέχνη. Γιατί ο έρωτας, άλλωστε, είναι η κινητήριος δύναμη της Τέχνης· και δική μας.
Η ημέρα, του Αγίου Βαλεντίνου, όπως και κάθε παγκόσμια ημέρα υπάρχει απλά για την υπενθύμιση· μια αφορμή για δράση (για καλό σκοπό). Σε άλλες παγκόσμιες ημέρες, γράφουμε υπέρ της πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης του κόσμου με σκοπό την πρόοδο. Σήμερα, που γιορτάζει ο έρωτας, ίσως έχει αξία να τον θυμηθούμε και στις άλλες του διαστάσεις, πέραν της εμπορικότητας ή της αγνής έκφρασης συναισθήματος. Ο έρωτας στην Τέχνη. Γιατί ο έρωτας, άλλωστε, είναι η κινητήριος δύναμη της Τέχνης. Είναι ο αβάσταχτος πόνος που εξωτερικεύεται από τον δημιουργό για να μιλήσει στις ψυχές μας και ίσως να τις ανακουφίσει αυτήν την υπέροχη αλλά και σκληρή ημέρα.
Έρωτας στην Τέχνη: Η ποίηση
Πολλά θα είχε να πει επί του θέματος ο Σαίξπηρ για παράδειγμα. Το Ρωμαίος και Ιουλιέτα, το αξεπέραστο ποιητικό αριστούργημα, συνώνυμο ανά τους αιώνες με την αιώνια αγάπη, μιλάει για έναν έρωτα αγνό δύο κατατρεγμένων εραστών που καταλήγει σε τραγωδία. Αλλά και «αγνός» να μην είναι, συνήθως σε τραγωδία καταλήγει ο έρωτας στην υψηλή λογοτεχνία. Ο πιο ανθρωπιστής από τους μεγάλους αρχαίους Έλληνες ποιητές, ο Ευρυπίδης, μας τα έχει εξηγήσει στον Ιππόλυτο. Η Φαίδρα τον ερωτεύτηκε παράφορα, εκείνος αρνήθηκε να ανοίξει την καρδιά του σε έναν απαγορευμένο έρωτα, εκείνη αυτοκτόνησε, ο Ιππόλυτος δολοφονήθηκε από τους θεούς -κι όλα για χάρη της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα.
Ή αλλιώς «H Ψυχή αναβιώνει με το φιλί του Έρωτα» γλυπτό του Αντόνιο Κανόβα, που κοσμεί το Λούβρο, αναφέρεται στον μύθο που περιγράφει ότι και ο Έρωτας, καρπός του πάθους Αφροδίτης και Άρη, «λύγισε» και αγάπησε, μια θνητή. Οι δυο τους πέρασαν πολλές δοκιμασίες (της Αφροδίτης) για να καταφέρουν να ενωθούν.
«Γιατί μ’ αγάπησες»
Η Τέχνη αντικατοπτρίζει τη ζωή. Και στην πλευρά του καθρέφτη που είναι η πραγματικότητα μπορούμε να ανατρέξουμε στον ανεκπλήρωτο έρωτα δύο ποιητών. Η Μαρία Πολυδούρη έχει γράψει για τον Κώστα Καρυωτάκη:
«Γιατί μ’ αγάπησες»
Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ' αγάπησες
στα περασμένα χρόνια.
Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα
και σε βροχή, σε χιόνια,
δεν τραγουδώ παρά γιατί μ' αγάπησες.
Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,
μόνο γι' αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.
Μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν
με την ψυχή στο βλέμμα,
περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο
της ύπαρξής μου στέμμα,
μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν.
Μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες
και στη ματιά σου να περνάει
είδα τη λυγερή σκιά μου ως όνειρο
να παίζει, να πονάει,
μόνο γιατί όπως πέρναα με καμάρωσες.
Γιατί δισταχτικά σα να με φώναξες
και μου άπλωσες τα χέρια
κι είχες μέσα στα μάτια σου το θάμπωμα
– μια αγάπη πλέρια,
γιατί δισταχτικά σα να με φώναξες.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε
γι' αυτό έμεινεν ωραίο το πέρασμά μου.
Σα να μ' ακολουθούσες όπου πήγαινα,
σα να περνούσες κάπου εκεί σιμά μου.
Γιατί, μόνο γιατί σε σέναν άρεσε.
Μόνο γιατί μ' αγάπησες γεννήθηκα,
γι' αυτό η ζωή μού εδόθη.
Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη
μένα η ζωή πληρώθη.
Μόνο γιατί μ' αγάπησες γεννήθηκα.
Μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου
μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια.
Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου
μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια,
μονάχα για τη διαλεχτήν αγάπη σου.
Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ' αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες,
κι έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ' αγάπησες.
Brokeback Mountain
Σε άλλους, με άλλο τρόπο, καταδικασμένους έρωτες, το Brokeback Mountain αγαπήθηκε ως μια mainstream ΛΟΑΤΚΙ+ ιστορία για δύο καουμπόηδες που συναντήθηκαν, ερωτεύτηκαν, χωρίστηκαν, έκαναν οικογένειες, σχέσεις, αλλά οι καρδιές τους ανήκαν η μία στην άλλη μέχρι το τέλος. Η ταινία του Ang Lee (2005) με τους Heath Ledger και Jake Gyllenhaal κέρδισε και χάρισε αναγνώριση, φέρνοντας στη μεγάλη οθόνη το βραβευμένοδιήγημα της Annie Proulx που πρωτοδημοσιεύτηκε το 1997 στο The New Yorker.
Slave to love
Τα έχει τραγουδήσει και ο Bryan Ferry, όταν εγκατέλειψε τους Roxy Music, με την μοναδικά αισθησιακή φωνή του.
Tell her I'll be waiting
In the usual place
With the tired and weary
And there's no escape
To need a woman
You've got to know
How the strong get weak
And the rich get poor
Slave to love
Make love not war
Ναι, ο έρωτας είναι πόλεμος. Μερικές φορές αποτυπώνεται κόντρα στη σύρραξη, άλλωστε Make Love Not War. Όπως σε αυτό το κλικ του Rich Lam από τον Ιούνιο 2011 στο Βανκούβερ, που ένα ζευγάρι φιλιέται στον δρόμο ενώ γύρω τους «καίγεται» το σύμπαν.
Αν, πάλι, μιλήσουμε για μνημειώδεις έρωτες, το Taj Mahal θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι αυτό που αντιπροσωπεύει την έννοια της αγάπης στην αρχιτεκτονική. Κατασκευάστηκε από τον αυτοκράτορα Σαχ Γιαχάν τον 17ο αιώνα στις όχθες του ινδικού ποταμού Γιαμούνα, στη μνήμη της συζύγου του Μουμτάζ Μαχάλ που πέθανε στη διάρκεια του τοκετού. Κάποιοι λογίζουν το μαυσωλείο αυτό ως ένα από τα 7 (Νέα) Θαύματα του Κόσμου. Σίγουρα είναι ένα από τα ομορφότερα και πιο ρομαντικά μνημεία.
Το αρχαιότερο φιλί στην Τέχνη φαίνεται να είναι μια δημιουργία από πηλό του 1.800 πΧ. Πίσω στην αρχαία Βαβυλωνία, ένα ζευγάρι γυμνό στο κρεβάτι ανταλλάσσει ένα φιλί. Πλέον, στεγάζονται στο Βρετανικό Μουσείο. Οι Ιστορικοί αναφέρουν ότι το φιλί στα χείλη έχει τη ρίζα του στη Μεσοποταμία και ήρθε στον δυτικό κόσμο, μέσω του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Φαίνεται, μάλιστα, πως το φιλί εκεί, τότε, επισφράγιζε τη σεξουαλική πράξη, παρά έπαιζε ρόλο προκαταρκτικών.
Στην σύγχρονη εποχή (1892), «Στο Κρεβάτι, το Φιλί» που ανταλλάσσουν δύο γυναίκες, από τον Ανρί ντε Τουλούζ Λοτρέκ. Μια από τις πρώτες αποτυπώσεις λεσβιακού έρωτα στην Τέχνη, από τον ζωγράφο που αγαπούσε τη διαφορετικότητα και να δημιουργεί μέσα σε καμπαρέ και οίκους ανοχής.
«Τα γενέθλια». Και σε αυτόν τον πίνακα του Μαρκ Σαγκάλ κυριαρχεί το χρώμα της «αγάπης» όπως έλεγε ο ίδιος. Πηγή της αγάπης για τον Σαγκάλ ήταν η γυναίκα του, Μπέλα, την οποία πρωτογνώρισε όταν ήταν έφηβη. Λίγο πριν (καταφέρει να) την παντρευτεί, ζωγράφισε αυτόν τον πίνακα το 1915, στον οποίο απεικονίζεται η ρέουσα και ισχυρή αγάπη που μοιράζονταν οι δυο τους. Ο Σαγκάλ επιπλέει πάνω από το κεφάλι της Μπέλα, με το κεφάλι του εξωπραγματικά γερμένο για να την φιλήσει, με εκείνη να κρατά ένα μπουκέτο λουλούδια και να αιωρείται. Η ευτυχία αναβλύζει από κάθε εκατοστό του πίνακα.
Στα ρομαντικά μονοπάτια του έρωτα και ανάμεσα στις ανάλαφρες στιγμές του καλού παραδοσιακού Hollywood, ξεχωρίζει το Dirty Dansing με τον Patrick Swayze στα καλύτερά του, που μαζί με την Jennifer Grey δημιούργησαν μια από τις iconic στιγμές του σινεμά και των εφηβικών ονείρων μας.
11°
![Brokeback Mountain (2005) Official HD Trailer [1080p]](/images/640x360/3/jpg/files/YouTube/z89xU8l5wn8.webp "Brokeback Mountain (2005) Official HD Trailer [1080p]")
