Τέλος εποχής για το café Νομισματικού Μουσείου και για τον Κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου;

Το πληροφορηθήκαμε στο Facebook! Tο café στον Κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου, επί της Πατησίων 44, σφραγίστηκε χθες από δικαστικό επιμελητή. Σήμερα το πρωί όσοι πέρασαν από εκεί το βρήκαν κλειστό, με την απόφαση κολλημένη στην πόρτα του, μαζί με τους ανάστατους εργαζόμενους οι οποίοι μέσα σε μια νύχτα έχασαν τη δουλειά τους. Αμέσως μετά διαβάσαμε με έκπληξη, πάλι στο Facebook, ότι λουκέτο μπήκε και στο εμβληματικό για την πολιτιστική ζωή της πόλης Café του Νομισματικού Μουσείου. Για πολλούς από εμάς οι ειδήσεις αυτές ήταν αναπάντεχες και πολύ αρνητικές, μια που δεν πρόκειται απλώς για μέρη που ήπιαμε κάποια στιγμή έναν καφέ ή φάγαμε ένα σνακ επισκεπτόμενοι το μουσείο.

Γιατί έκλεισαν; Μετά από προκήρυξη διαγωνισμό που διενήργησε ο Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ, πρώην ΤΑΠ) του Υπουργείου Πολιτισμού, τα 59 αναψυκτήρια και εστιατόρια των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων πέρασαν στη, εταιρία «Γρηγόρης μικρογεύματα» και οι σημερινοί εκμισθωτές του χώρου αποβλήθηκαν. «Άλλος ένας χώρος πολιτισμού παραδίδεται στο fast food» είναι το πνεύμα των όλο και περισσότερων αναρτήσεων στο Facebook, καθώς και οι δύο αυτοί χώροι, ο καθένας με ξεχωριστή ταυτότητα και λειτουργία, πρόσφεραν στους Αθηναίους ανάσες πολιτισμού ενταγμένες στην καθημερινή ζωή, και έχουν αφήσει ισχυρό το αποτύπωμά στην πόλη –πόσο μάλλον σε μια εποχή που υπάρχει μεγάλη συζήτηση σχετικά με το πώς διαμορφώνεται ο χαρακτήρας της και η αισθητική της. 

Αναζήτησα την Αιμιλία Κουγιά, πρόεδρο της Εταιρείας Μουσείων Εστίασης Α.Ε., της οποίας ιδιοκτήτης είναι ο Γιώργος Θαλασσινός, ενώ η ίδια είναι από το 2012 υπεύθυνη των café του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου (εντός του μουσείου) και του Νομισματικού Μουσείου. Ποιος δεν έχει πάει στον Κήπο του Νομισματικού Μουσείου για να ακούσει κάποια από τις εκδηλώσεις που φιλοξενούσε; Κάθε Πέμπτη, οι συναυλίες μικρών μουσικών συνόλων, κυρίως τζαζ, ήταν must. Και ακόμα, παρουσιάσεις βιβλίων, συζητήσεις, κινηματογραφικές βραδιές και βραδιές ποίησης, ή και ένας σύντομος καφές σε μια πράσινη όαση δίπλα στην πολύβουη Πανεπιστημίου. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι αυτό το υπέροχο cafe στον Κήπο του ΝΟΜ έκανε γνωστό όλα αυτά τα χρόνια και το μουσείο στους Αθηναίους, που προν δνε το γνώριζαν. Έχω όλα αυτά στο μυαλό μου όταν απαντάει στο τηλέφωνο και είναι σε μεγάλη βιασύνη, καθώς την πετυχαίνω τη στιγμή της έξωσης!

«Το μάθαμε χθες το βράδυ, όταν βάλαμε και το post στο Facebook για το Νομισματικό. Εμείς θεωρούμε ότι έχουμε ενεργή σύμβαση μέχρι το 2028, καθώς υποβάλαμε αίτημα όταν έληξε η αρχική μας σύμβαση όπως ακριβώς προβλεπόταν, για δεκαετή ανανέωση, αλλά δεν μας το απαντήσανε ποτέ ούτε μας ζήτησαν να αποδώσουμε το αναψυκτήριο ούτε μας έκαναν κάποια έξωση. Αντίθετα συνεργάστηκαν μαζί μας, ζήτησαν την αρωγή μας σε πολλά θέματα, φιλοξενήσαμε εκδηλώσεις τους, και ξαφνικά έδωσαν τα αναψυκτήρια των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων όλης της χώρας με έναν φωτογραφικό διαγωνισμό, όπως πιστεύουμε, στην εταιρεία “Γρηγόρης μικρογεύματα”. Τώρα που ολοκληρώθηκε ο διαγωνισμός, άρχισαν τις εξώσεις. Αυτό είναι το story εν συντομία».

Οι αποβληθέντες των cafe των μουσείων θεωρούν ότι ο διαγωνισμός έγινε με κριτήρια απολύτως οικονομικά. «Έτσι όπως στήθηκε είχαν αποκλείσει όλους τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, όπως εμείς. Δηλαδή, τι έλεγε ο διαγωνισμός; Να έχει η εταιρία ετήσιο τζίρο πάνω από 1 εκατομμύριο ευρώ και αρκετά υποκαταστήματα κλπ. συνεπώς καμία επιχειρηματική οντότητα της δικής μας κλίμακας δεν θα μπορούσε να λάβει μέρος».

Στην ουσία ο ΟΔΑΠ έκανε μια οριζόντια διαχείριση που ο καθένας μας θα τη χαρακτήριζε λανθασμένη και άδικη, καθώς δεν ξεχώρισε τα αναψυκτήρια-επιχειρήσεις που χρειάζονταν εξυγίανση από αυτά που επιτελούσαν σημαντικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή της πόλης. «Οπωσδήποτε υπήρχαν προβληματικοί διαχειριστές αναψυκτηρίων», σημειώνει η κ. Κουγιά, «που πρόσφεραν κακής ποιότητας υπηρεσίες και διέπονταν από προβληματική αισθητική. Ωστόσο αυτό σε καμία περίπτωση δεν τους νομιμοποιούσε να μας τσουβαλιάσουν όλους μαζί, γιατί εμείς κάναμε μια πάρα πολύ ποιοτική δουλειά επί 16 ολόκληρα χρόνια, κατά δική τους μάλιστα ομολογία. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι την περίοδο του covid μας απευθύνθηκαν από τον ΟΔΑΠ μέσω της συμβουλευτικής εταιρείας ΑΑRC για να συνδράμουμε στο πώς μπορεί να γίνει ποιοτικό ένα αναψυκτήριο μουσείου, μας ζήτησαν δηλαδή τo know how καθώς κριθήκαμε ως οι καλύτεροι σε αυτό τον χώρο, ένα success story. Ερχονται λοιπόν τώρα και τα δίνουν όλα σε μία αλυσίδα fast food».

Κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει την επιτυχημένη διαχείριση του café του ΝΟΜ. Οι ίδιοι μισθώνουν και το café του Αρχαιολογικό Μουσείου, εντός του μουσείου, που επίσης έχει αφήσει το στίγμα του. «Το παραλάβαμε σε κακή κατάσταση και το μεταμορφώσαμε σε ένα σύγχρονο αναψυκτήριο και σε έναν εκθεσιακό χώρο όπου φιλοξενούνται τα τελευταία 12 χρόνια σημαντικοί Έλληνες και ξένοι ζωγράφοι. Ενδεικτικά αναφέρω μερικούς από τους εικαστικούς που έχουμε εκθέσει, Μπότσογλου, Κόρδης, Παπανικολάου, Παπακώστας, Κυραρίνης, αλλά και πάρα πολλοί ακόμα. Επίσης δίνουμε βήμα σε καλλιτέχνες που είναι έξω από το εικαστικό χρηματιστήριο και, ενώ είναι αξιόλογοι, δεν έχουν πρόσβαση σε γκαλερί. Εμείς λοιπόν εκθέτουμε έργα τους για να δίνουμε την ευκαιρία στους επισκέπτες του μουσείου να έρχονται σε επαφή με τη σύγχρονη τέχνη μέσα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Φτιάξαμε, δηλαδή, έναν μικρό εκθεσιακό χώρο μέσα στο μουσείο, ώστε οι επισκέπτες να περιηγούνται από την αρχαία ελληνική τέχνη στη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία».

Κάπως έτσι δεν θα έπρεπε να λειτουργούν τα αναψυκτήρια των μουσείων, με όρους πολιτισμού; Ο ΟΔΑΠ, οι εκάστοτε Διευθυντές του Μουσείου, ο Σύλλογος Φίλων του Μουσείου και βέβαια το κοινό όλα αυτά τα χρόνια έχουν εκφραστεί εγκωμιαστικά για το έργο τους. «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, παρά την απογοήτευση που νιώσαμε για μια τόσο άδικη αντιμετώπιση, μετά από τόσα χρόνια απρόσκοπτης συνεργασίας και καταγεγραμμένων επαίνων από τους προϊσταμένους μας, θα παλέψουμε μέχρι τέλους, θα προσπαθήσουμε να διασφαλίσουμε τα νόμιμα δικαιώματά μας, καταφεύγοντας σε κάθε ένδικο μέσο για το δίκιο μας».

Αναζήτησα και τον Βασίλη Χατζηιακώβου, γνωστό και αγαπητό στους ανθρώπους του βιβλίου, ο οποίος διαχειριζόταν το Καφέ στον Κήπο του Αρχαιολογικού Μουσείου τα τελευταία 5 χρόνια, με κομβική δραστηριότητα τις καθημερινές σχεδόν βιβλιοπαρουσιάσεις. Τον πετυχαίνω και εκείνον σε στιγμή μεγάλου αναβρασμού, καθώς προσπαθεί να τακτοποιήσει τις εκδηλώσεις που ήταν να γίνουν αυτές τις μέρες και τώρα ακυρώνονται διά παντός. «Προσπαθώ να συνεννοηθώ με τους ανθρώπους για να είμαι εντάξει απέναντί τους, χθες οι εκδόσεις Gutenberg είχαν μια μεγάλη εκδήλωση με την Πασπαλά και κάποιους ποιητές, και οι δικές μας εκδόσεις, Αρμός, είχαν επίσης παρουσίαση την οποία μεταφέραμε στο πατάρι του εκδοτικού, αύριο είχαμε μια εκδήλωση από τον ψυχαναλυτικό σύλλογο Φρόιντ - Λακάν... και άλλες ακόμα». Το Facebook έχει γεμίσει με αναρτήσεις υποστήριξης από εκδότες συγγραφείς, μεταφραστές και φίλους του βιβλίου.

«Ήμουν προφητικότατος όταν προλόγισα την Παρασκευή την εκδήλωση του Δημήτρη Φραγκούλη, εκδότη της Αλεξάνδρειας, που παρουσίασε το πρώτο του μυθιστόρημα, με ομιλητές τη Σώτη Τριανταφύλλου, τον Τεύκτρο Μιχαηλίδη και τον Δημήτρη Καταλειφό. Στο κοινό ανάμεσα σε άλλους ήταν ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο Νίκος Αλιβιζάτος, ο Κώστας Κωστής, που μου έδιναν συγχαρητήρια για τη διοργάνωση της Έκθεσης Βιβλίου, που πήγε εξαιρετικά καλά. Τους είπα λοιπόν, ξέρετε, το θέμα είναι να κρατήσουμε ζωντανά τα τοπόσημα της πόλης που είναι συνδυασμένα με το βιβλίο και τον πολιτισμό – λες και το ήξερα! Το γνωρίζαμε ότι θα εκχωρούνταν, αλλά είχαμε τη διαβεβαίωση από το υπουργείο ότι αυτό θα γινόταν μετά από 1,5 χρόνο το νωρίτερο. Έγινε ωστόσο ξαφνικά, χωρίς καμία προειδοποίηση, κανείς δεν μας είπε “αύριο θα σας κάνουμε έξωση” – τουλάχιστον για να το γνωρίζουν οι 35 εργαζόμενοι, που ήρθαν εδώ χθες και έκλαιγαν».

Ο κ. Χατζηιακώβου, που είναι και στη διεύθυνση των εκδόσεων Αρμός, έχει μακρά ιστορία και μεγάλη προσφορά στο χώρο του βιβλίου και στις παρουσιάσεις βιβλίων. «Οι εκδότες και οι συγγραφείς με τους οποίους έχουμε συνεργαστεί ξέρουν ότι ως επιχειρηματίας δεν είχα όφελος από τις παρουσιάσεις, ουσιαστικά πληρωνόταν μόνο η εταιρία που έφερνε τον ήχο». Επί της ουσίας είναι ο άνθρωπος που έκανε μόδα τις παρουσιάσεις βιβλίων, ήδη από το βιβλιοπωλείο Ιανός, ενώ όλοι έχουμε βρεθεί σε κάποιες από τις εκδηλώσεις που γίνονταν στο Polis Art Cafe στη Στοά του Βιβλίου επί 7 χρόνια, μέχρι το 2020, που έκλεισε για να γίνει ολόκληρη η Στοά Food Hall και ο χώρος ποτέ δεν ξαναλειτούργησε. Στη συνέχεια ανέλαβε το cafe στον Κήπο του Μουσείου και συνολικά, όπως μου λέει, όλα αυτά τα χρόνια έχει διοργανώσει έναν αριθμό ρεκόρ κοντά στις 10.000 εκδηλώσεις.

Δεν θέλω να τον κρατήσω άλλο, είναι πολλά όσα έχει να κάνει. «Προτείνω έναν τίτλο τέλους, για να σας πω και πώς νιώθω. Το όραμά μου πάντοτε ήταν να δημιουργήσω ένα αθηναϊκό καφενείο που να τα φιλοξενεί όλα! Το έχω προσπαθήσει πολλές φορές με τον αδερφό μου (εκδότη των εκδόσεων Αρμός), έχουμε φτάσει στην πηγή και πάντα κάτι στο τέλος χαλάει. Όμως ξέρω ότι θα το κάνω, ήδη έψαχνα, και τώρα θα ψάξω εντατικά, έναν χώρο που θα φιλοξενεί και αυτόν που θέλει να χορέψει τάνγκο –(σ.σ. διοργάνωνε στο Polis κάθε Σάββατο μία από τις πιο επιτυχημένες μιλόνγκες της πόλης), και αυτόν που θέλει να περάσει όμορφα, και αυτόν που θέλει να διαβάσει ή να παρουσιάσει ένα βιβλίο, και όσους θέλουν να συζητήσουν για νέες ιδέες, και τον αναρχικό και τον καπιταλιστή. Είναι κάτι που το έμαθα στο πρώτο μας βιβλιοπωλείο στη Σόλωνος που ήταν στέκι πολλών σημαντικών ανθρώπων του πνεύματος, από διαφορετικούς ιδεολογικούς χώρους και ομάδες στον χώρο του βιβλίου. Νιώθω, λοιπόν, ότι με αυτό που έγινε τώρα, αυτό το όραμα που είναι καρφωμένο στο μυαλό μου θα γίνει πραγματικότητα μια ώρα αρχύτερα. Βλέπω την καταστροφή σαν κάτι θετικό, πολλές φορές έχω αναγεννηθεί από τις στάχτες. Ίσως είναι η ευκαιρία για να βάλω την ιδέα μου σε δράση». Του το ευχόμαστε ολόψυχα.

Οι αντιδράσεις, ωστόσο, είναι όλο και περισσότερες. Κι όσο κι αν θα μπορούσε ίσως να καταλάβει κανείς ότι για το Δημόσιο είναι πιο πολύπλοκο να συναλλάσσεται με 59 διαφορετικούς προμηθευτές και απλούστερη μία και μόνο σύμβαση με έναν μεγάλο όμιλο του χώρου της εστίασης, από την άλλη όμως θα περιμέναμε να υπάρχει μια αξιολόγηση ώστε κάποιοι εμβληματικοί χώροι που έχουν κατοχυρώσει μια πολιτιστική παρουσία προσφέροντας πολλά περισσότερα από απλή εστίαση, να παραμείνουν ως έχουν. Μακάρι το Υπουργείο να το λάβει υπόψη του. Δεν έχουμε την πολυτέλεια, σαν πόλη, να χάνουμε μέρη πολιτισμού - τόπους συνάντησης.