Πριν λίγες ημέρες εμφανίστηκε στα ελληνικά ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα ενημέρωσης ένα κύμα ηθικού πανικού, με αφορμή την προβολή μιας βραβευμένης σε διεθνή παιδικά κινηματογραφικά φεστιβάλ ταινίας σε ένα σχολείο της Αθήνας (“Shower Boys”, Christian Zetterberg, 2021, Σουηδία, 9’).
Δεν έχει ιδιαίτερο νόημα να επιχειρηματολογήσει κανείς για το αν η ταινία ήταν πορνό, όπως ειπώθηκε ευθέως ή υπονοήθηκε σε τηλεοπτικές εκπομπές και ποικίλα δημοσιεύματα – αν αυτοί οι δημοσιογραφούντες είχαν δει την ταινία πριν αποφανθούν, θα ήξεραν ότι δεν είναι.
Έχει όμως νόημα να μιλήσει κανείς για την ουσία, ειδικά εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA), ενός φορέα που εκφράζει συλλογικά την κοινότητα όλων εκείνων των φορέων που ασχολούνται με τη σύνδεση της τέχνης του κινηματογράφου με την παιδική ηλικία και την εκπαίδευση στην Ευρώπη. Τα 163 μέλη της ECFA σε 42 χώρες είναι κινηματογραφικά φεστιβάλ, φορείς κινηματογραφικής εκπαίδευσης, παραγωγοί και διανομείς ταινιών, εθνικά κέντρα κινηματογράφου κλπ. Η πλειονότητα αυτών των φορέων συνεργάζονται στενά με την επίσημη εκπαίδευση σε όλη την Ευρώπη.
Η ταινία “Shower Boys” έλαβε το Βραβείο Καλύτερης Ταινίας Μικρού Μήκους της ECFA το 2022. Τα βραβεία επιλέγονται από τα μέλη βάσει των αρχών της ECFA και ειδικότερα:
Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να καλύπτει βασικές παραδεδεγμένες αρχές της κοινωνίας μας, όπως η ανοχή, η μη βία, η αυτοανάπτυξη, η αλληλεγγύη κλπ.
Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να σέβεται την οπτική των παιδιών και να αφηγείται την ιστορία με τρόπους που τα παιδιά να μπορούν να κατανοήσουν και να ταυτιστούν.
Η ταινία που επιλέγεται πρέπει να προωθεί χειραφετητικά συναισθήματα, να στηρίζει την ποικιλομορφία και τη συμπεριληπτικότητα και να σέβεται την ισότητα.
Ο επαγγελματισμός στην παραγωγή της ταινίας μπορεί να θεωρηθεί ως δείγμα σεβασμού προς το νεανικό κοινό.
Οι αρχές αυτές της ECFA είναι φυσικά προοδευτικές και είναι βέβαιο ότι ορισμένοι θα ανατριχιάζουν από απέχθεια διαβάζοντάς τις. Επίσης, είναι ευθυγραμμισμένες με όσα επιβάλλει και η ελληνική έννομη τάξη, έχοντας ενσωματώσει τις γενικές διεθνείς παραδοχές βάσει των οποίων λειτουργεί σήμερα ο κόσμος μας – τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Άσκηση των Δικαιωμάτων του Παιδιού κά.
Αν λοιπόν τίθεται ένα ερώτημα προς την ελληνική κοινωνία με την υπόθεση που με θλίψη είδαμε να εκτυλίσσεται την περασμένη εβδομάδα στην ελληνική (για την ώρα) δημόσια σφαίρα είναι το εξής:Ποιος είναι ο θεματοφύλακας των δικαιωμάτων των παιδιών; Και τελικά, αν δεν επιτρέψουμε στους δασκάλους να τα καθοδηγήσουν με ασφάλεια και στη βάση της κατάρτισής τους στην ουσιαστική πραγμάτωση των δικαιωμάτων τους, ποιος είναι ο ρόλος του σχολείου στη σύγχρονη κοινωνία;
Κατά τη γνώμη μας, οι δημιουργοί της τέχνης του κινηματογράφου, όπως και κάθε τέχνης, έχουν το δικαίωμα να εκφράζονται και είναι καθήκον των κοινωνιών μας να διαμορφώνουν τις οδούς από τις οποίες η τέχνη θα φτάνει χωρίς αποκλεισμούς σε όλα τα μέλη τους, και στα παιδιά.
Η ένταση της αντίδρασης ορισμένων υπερσυντηρητικών φωνών σε μια ταινία μικρού μήκους εννιά λεπτών που μιλά διεισδυτικά και νηφάλια ακριβώς για το πόσο εύκολα μπορεί κανείς να εξουδετερώσει αυτές τις φωνές με τη στάση του, δείχνει ξεκάθαρα την ισχύ του κινηματογραφικού μέσου και μας δίνει τη δύναμη να συνεχίζουμε ακάθεκτοι τις δραστηριότητές μας.
Παντελής Παντελόγλου
Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ένωσης Παιδικού Κινηματογράφου (ECFA) Αναπλ. Καλλιτεχνικός διευθυντής Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους
14°
