Η «πορνογραφία» της Αναγέννησης το τελευταίο θύμα της πολιτικής ορθότητας

Ο Μικελάντζελο ντι Λοντοβίκο Μπουοναρότι Σιμόνι ήταν μόλις 29 ετών όταν ολοκλήρωσε τον Δαβίδ, το αριστούργημα της γλυπτικής που άσκησε καταλυτική επίδραση στην Αναγεννησιακή τέχνη.

Έχοντας φιλοτεχνήσει στο μάρμαρο πλείστες στιβαρές μορφές έντονης μυολογίας, αγγίζοντας το θείο σε κάθε του εικαστική εκδήλωση και παραδίδοντας την ψυχή του στον Δημιουργό, σύμφωνα με τη διαθήκη του, ο Μιχαήλ Άγγελος βρίσκει την πολιτιστική κληρονομιά του να καταδιώκεται από τους ντετέκτιβ της αμαρτίας, περισσότερους από πέντε αιώνες μετά το 1504 και τη δημιουργία του διάσημου γλυπτού του.

Ποια βλασφημία έχει διαπράξει ο κορυφαίος διδάσκαλος της Αναγέννησης; Πιθανότατα την υπέρτατη: Ξάφνου η τέχνη του θίγει τους θεματοφύλακες της πολιτικής ορθότητας και τους σταυροφόρους των πολιτιστικών πολέμων που μαίνονται στις ΗΠΑ και τον υπόλοιπο δυτικό κόσμο.  

Μόλις πρόσφατα, διευθύντρια αμερικανικού σχολείου έδειξε τον Δαβίδ στους μαθητές της και έχασε τη δουλειά της, καθώς οργίλοι γονείς περιέγραψαν το έκθεμα ως «πορνογραφικό», ενώ στη συνέχεια ξέσπασε μια διαμάχη που έφτασε έως τη Φλωρεντία, αλλά και τις πλέον απόμακρες εσχατιές των κοινωνικών δικτύων.

Η περίπτωση Μικελάντζελο αναδεικνύει ξανά την απρόβλεπτη φύση και το ευρύ πεδίο δράσης των culture wars, οι οποίοι το τελευταίο διάστημα εξαπλώνονται από τη νεανική λογοτεχνία του Ρόαλντ Νταλ και τα μυθιστορήματα της Άγκαθα Κρίστι έως τα Αναγεννησιακά μουσειακά εκθέματα.

Αρκεί το περιστατικό του Δαβίδ για να εξαγνιστούν τα εικαστικά εγκλήματα δημοσίας αιδούς ή μήπως θα εμβαπτιστούν ορθολογιστές και φιλότεχνοι και σε αυτή την κολυμβήθρα του Σιλωάμ των πολιτικά ορθών;

Οφθαλμοπορνεία ή τέχνη; Το σχολείο της Φλόριντα που θορύβησε τη Φλωρεντία

Το μουσείο της Φλωρεντίας, στο οποίο στεγάζεται ο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου, κάλεσε σε επίσκεψη το διοικητικό συμβούλιο ενός χριστιανικού σχολείου στη Φλόριντα αφότου ο διευθυντής του εκπαιδευτικού ιδρύματος αναγκάστηκε να παραιτηθεί, μετά από καταγγελίες γονέων ότι έδειξαν στους μαθητές εικόνα γυμνού γλυπτού στην τάξη.

Η Χόουπ Καρασκίλα παραιτήθηκε από τη διεύθυνση του Tallahassee Classical την περασμένη εβδομάδα, όταν η σχολική επιτροπή της έθεσε τελεσίγραφο να παραιτηθεί ή να απολυθεί. Η αποχώρηση της εκπαιδευτικού ήρθε όταν τρεις γονείς παραπονέθηκαν για ένα μάθημα για τον Δαβίδ, με έναν γονέα να ισχυρίζεται ότι το αριστούργημα της Αναγέννησης του 16ου αιώνα ήταν πορνογραφικό.

Στο ξέσπασμα της διαμάχης, η Σεσίλ Χόλμπεργκ, διευθύντρια της Galleria dell'Accademia, όπου φιλοξενείται το γλυπτό του Μικελάντζελο, κάλεσε τη σχολική επιτροπή, τους γονείς και το σώμα των μαθητών να δουν την «καθαρότητα» του αγάλματος, ανέφερε το Associated Press, εκφράζοντας ταυτόχρονα την έκπληξή της για την αναπάντεχη διαμάχη.

«Το να πιστεύεις ότι ο Δαβίδ θα μπορούσε να είναι πορνογραφικός σημαίνει πραγματικά να μην καταλαβαίνεις το περιεχόμενο της Βίβλου, να μην κατανοείς τον δυτικό πολιτισμό, αλλά ούτε και την τέχνη της Αναγέννησης», είπε η Χόλμπεργκ στο AP.

Από την πλευρά της η Καρασκίλα δήλωσε ότι οι γονείς του Tallahassee Classical κανονικά θα λάμβαναν συμβουλευτικές επιστολές πριν δείξουν στους μαθητές τέτοια έργα τέχνης. «Μια σειρά λανθασμένων επικοινωνιών» ωστόσο οδήγησε στην παρουσίαση της εικόνας του Δαβίδ σε ομάδα μαθητών της έκτης τάξης χωρίς τη ρητή συγκατάθεση των γονέων, είπε η πρώην διευθύντρια.

Ο Μπάρνεϊ Μπίσοπ, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου του σχολείου, είπε στους δημοσιογράφους ότι η φωτογραφία του αγάλματος δεν ήταν ο αποκλειστικός παράγοντας για την αποχώρηση της Καρασκίλα, αλλά αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.

Σε σειρά συνεντεύξεων, ο Μπίσοπ απήχησε τη γλώσσα που χρησιμοποιούν οι Ρεπουμπλικάνοι και άλλοι στα δεξιά του πολιτικού φάσματος, ως μέρος του πολιτισμικού πολέμου των Ηνωμένων Πολιτειών. Ειδικότερα η Φλόριντα, υπόκειται επί του παρόντος σε ένα κύμα προσπαθειών από τον κυβερνήτη της, Ρον ΝτεΣάντις, να περιορίσει το τι μπορούν να κάνουν και να πουν οι γονείς στα σχολεία.

«Τα γονεϊκά δικαιώματα υπερισχύουν όλων των άλλων», είπε ο Μπίσοπ. Ανέφερε επίσης ότι η εξ αποστάσεως διδασκαλία κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχε δώσει στους γονείς περισσότερες πληροφορίες γύρω από την εκπαίδευση των παιδιών τους. Αυτή η πληροφόρηση, είπε ο Μπίσοπ, οδήγησε ορισμένους γονείς να επιλέξουν σχολεία όπως το Tallahassee Classical, το οποίο συνδέεται με το Hillsdale College, ένα ιδιωτικό συντηρητικό χριστιανικό ίδρυμα με έδρα το Μίσιγκαν.

«Δεν τους άρεσε η woke κατήχηση που διαδραματιζόταν», όπως το έθεσε ο εκπρόσωπος του σχολείου.

Η απάντηση στη ρητορική των ηθικολόγων ήρθε από τη γενέτειρα του Μιχαήλ Άγγελου: Στις 25 Μαρτίου, ο Ντάριο Ναρντέλα, δήμαρχος της Φλωρεντίας, έγραψε στο Twitter ότι «το να μπερδεύεις την τέχνη με την πορνογραφία είναι απλώς γελοίο» και είπε ότι σκοπεύει να καλέσει την Καρασκίλα στην Ιταλία, «για να της δώσει αναγνώριση από μέρους της πόλης».

Όσο για την ίδια την καθηγήτρια, στη συνέντευξή της στο AP, η Καρασκίλα χαρακτήρισε «μεγάλη τιμή» τις προσκλήσεις στην Ιταλία: «Έχω πάει στη Φλωρεντία στο παρελθόν και έχω δει τον Δαβίδ από κοντά, αλλά θα ήθελα πολύ να ταξιδέψω ως καλεσμένη του δημάρχου».

Αν μη τι άλλο, παρότι εκτός εργασίας και ηττημένη από τη συντηρητική καμπάνια, η εκπαιδευτικός που ξεσήκωσε τη δεξιά Αμερική παραμένει σθεναρά προσδεμένη στο άρμα της τέχνης.

Το Αναγεννησιακό γυμνό και η θρησκοληπτική απαρέσκεια: Μια διαμάχη παλιά όσο η τέχνη

Το γυμνό ή μερικώς ντυμένο ανθρώπινο σώμα αποθεώνεται στην ευρωπαϊκή τέχνη εδώ και χιλιετίες. Μετά το 1400, με την εξασθένιση του Μεσαίωνα, οι καλλιτέχνες απεικόνιζαν τη γύμνια ολοένα και πιο τρισδιάστατα, ζωντανά και ρεαλιστικά, στοχεύοντας στην αμεσότητα και την εικαστική αλήθεια.  

Χρησιμοποίησαν ποικίλα μέσα: Στην Ιταλία προσέγγισαν το γυμνό μέσω της επιστροφής στα πρότυπα της αρχαιοελληνικής και ρωμαϊκής τέχνης, ενώ στη βόρεια Ευρώπη μέσω τεχνικών βελτιώσεων στα λάδια που επέτρεψαν στους ζωγράφους να αποτυπώσουν υφές -το δέρμα, τα μαλλιά, τη λάμψη ενός βλέμματος με πρωτοφανή φυσικότητα. Όντας σε δημιουργικό διάλογο με τις νέες επιστημονικές προσεγγίσεις, καλλιτέχνες σε όλη την Ευρώπη μελέτησαν τη φύση και τη μορφολογία του ανθρώπινου σώματος.

Η ουσιαστική απεικόνιση της ανθρώπινης μορφής έγινε η ύψιστη φιλοδοξία για τους καλλιτέχνες και οι προσπάθειές τους συχνά κατέληξαν σε έργα αξιοσημείωτου αισθησιασμού.

Για τους Χριστιανούς ωστόσο, που αντιπροσώπευαν το μεγαλύτερο μέρος της ευρωπαϊκής κοινωνίας της εποχής, το γυμνό σώμα συνοδευόταν από δυσάρεστα συμπαρομαρτούντα.

Το γυμνό στην τέχνη ενοχλεί εδώ και αιώνες, υποδαυλίζοντας τον πόθο, διεγείροντας την προσωπική επιθυμία.

Οι αντικρουόμενες ροπές καλλιτεχνικότητας και ηθικολογίας αντικατοπτρίζονται και στη δική μας εποχή της εμμονής με το σώμα, η οποία βρίθει εικόνων γυμνών αθλητικών σωμάτων με λεπτές αναλογίες.

Τώρα που το πλανητικό χωριό του ΜακΛούαν έχει εδραιώσει τα ψηφιακά θεμέλιά του και οι τάσεις της κοινής γνώμης διαμορφώνονται στην ακόρεστη αρένα των κοινωνικών δικτύων, είναι επόμενο οι καθ’ έξιν ενοχλημένοι να τρέφονται ακόμη και με τα ψίχουλα της μεγαλοφυΐας των Αναγεννησιακών δασκάλων.

Γίνεται cancel ο Μιχαήλ Άγγελος; Ενθέστε προβληματισμένο emoji.