Ταινίες, μουσική και αντικείμενα που φέτος γίνονται 50 ετών

Έχουν περάσει 50 χρόνια από τότε βγήκε στην αγορά το λεγόμενο «κομπιουτεράκι», μια αριθμομηχανή τσέπης: το 1972 είχε λιανική τιμή 395 δολάρια. Το ευρωπαϊκό αυτοκίνητο της χρονιάς ήταν το Fiat 127: σήμερα φαίνεται σαν κουβάς. Το ευρύ κοινό αγνοούσε τις περισσότερες τεχνολογικές εξελίξεις: φέτος γίνονται 50 ετών η «δισκέτα» −ο floppy disk που χρησιμοποιούσαμε στις δεκαετίες του 1980 και 1990− και τα βιντεοπαιχνίδια, το πρώτο από τα οποία ονομαζόταν Magnavox Odyssey. Μια από τις πρώτες εταιρείες πληροφορικής, που ιδρύθηκε το 1972, ονομαζόταν Tweeter, ενώ μια άλλη, η Αtari, εγκαινίασε τη Silicon Valley που θα γινόταν μέσα σε ένα-δυο χρόνια το λίκνο της hi-tech.

To 1972 ήταν η χρονιά που ο Μάρλον Μπράντο υποδύθηκε τον Νονό Κορλεόνε στην ταινία του Φράνσις Φορντ Κόπολα. Προτού ο Κόπολα καταλήξει στον Αλ Πατσίνο για τον ρόλο του νεαρού Μάικλ Κορλεόνε είχε σκεφτεί τον Ρόμπερτ Ρέντφορντ − ο οποίος εκείνη τη χρονιά γύριζε το «Jeremiah Johnson» του Σίντνεϋ Πόλακ.

Το 1972 ο Βρετανός Τζον Μπούρμαν σόκαρε το κοινό με το «Deliverance», μια ιστορία για τα ήθη της αμερικανικής ενδοχώρας όπου ο Μπερτ Ρέινολντς έπαιζε ένα σκοτεινό ρόλο: μέχρι τότε έκανε ελαφρότερες επιλογές. Ήταν επίσης η χρονιά της ταινίας του Μπερνάντο Μπερτολούτσι «Το τελευταίο ταγκό στο Παρίσι» που επίσης είχε σοκάρει − τότε μερικοί την είχαν θεωρήσει αριστούργημα, αλλά ο χρόνος την παρέσυρε και έγινε μάλλον αναχρονιστική∙ εξάλλου, η Μαρία Σνάιντερ, που πρωταγωνιστούσε δίπλα στον Μάρλον Μπράντο, κατηγόρησε τον Ιταλό σκηνοθέτη και τον ίδιο τον Μπράντο για σεξουαλική κακοποίηση. Η οποία μάλιστα απαθανατίστηκε στην οθόνη.

Ανάμεσα στις αξέχαστες ταινίες εκείνης της χρονιάς ήταν το «Καμπαρέ» με τη Λάιζα Μινέλι, η «Η περιπέτεια του Ποσειδώνος» με τον Τζιν Χάκμαν −οι ταινίες καταστροφής ήταν της μόδας− το «Σολάρις» του Αντρέι Ταρκόφσκι, το «Ήταν δυο φυγάδες» του Σαμ Πέκινπα με το ζεύγος Στιβ ΜακΚουίν και Άλι ΜακΓκρο, η «Φρενίτιδα» του Χίτσκοκ και το «Αγκίρε, η μάστιγα του θεού» του Βέρνερ Χέρτσοκ. Ο νέος τότε Μάρτιν Σκορτσέζε είχε αποσπάσει καλές κριτικές για το «Boxcar Bertha» με μια άκρως σέξι Μπάρμπαρα Χέρσεϋ σε ένα ρόλο που θύμισε την Μπόνι από το «Μπόνι και Κλάιντ», όπως και ο Ίγκμαρ Μπέργκμαν για το «Κραυγές και ψίθυροι». Πολλές από τις καλλιτεχνικές επιτυχίες του 1972 έχουν γεράσει: λίγοι βλέπουν σήμερα το «Ό,τι θέλατε να μάθετε για το σεξ» του Γούντι Άλεν ή το «Έρωτας το απόγευμα» του Ερίκ Ρομέρ. Στη λήθη έχουν γλιστρήσει και οι ιταλικές σεξοκωμωδίες, μαζί με τις ταινίες τρόμου του Μάριο Μπάβα.

Μερικά από τα πολιτικά γεγονότα του 1972 μας επηρεάζουν μέχρι σήμερα περισσότερο από άλλα: ο Ρίτσαρντ Νίξον επισκέφτηκε την Κίνα∙ το άνοιγμα στη μεγάλη κομμουνιστική χώρα έμελλε να έχει παγκόσμιο και σταθερό αντίκτυπο. Το σκάνδαλο Γουοτεργκέιτ, που κατέληξε στην παραίτηση του Νίξον, συνέπεσε με το τέλος του πολέμου στο Βιετνάμ. Στο μεταξύ, στους Ολυμπιακούς του Μονάχου συνέβη η τραγωδία, το τρομοκρατικό χτύπημα των Παλαιστινίων, αλλά ο κολυμβητής Μακ Σπιτς έμεινε στην ιστορία σπάζοντας όλα τα ρεκόρ (και στη συνέχεια σπούδασε οδοντιατρική).

Στην Ισλανδία, ο Αμερικανός σκακιστής Μπόμπι Φίσερ νίκησε τον Ρώσο Μπαρίς Σπάσκι σε μια παρτίδα που φαινόταν μεταφορά για τη διεθνή πολιτική στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Στην Ελλάδα, ο Φέρεντς Πούσκας ανέβασε την ποδοσφαιρική ομάδα του Παναθηναϊκού στα ύψη, αλλά στον τελικό αγώνα για ευρωπαϊκό κύπελλο έφτασε η ολλανδική Άγιαξ και η ιταλική Ίντερ − η Άγιαξ νίκησε με 2-0.

Στον χώρο του ροκ και της ποπ, σύμφωνα με το περιοδικό «Paste», κυκλοφόρησαν περισσότερα από 20 άλμπουμ τα οποία συγκαταλέγονται στα καλύτερα όλων των εποχών: μεταξύ αυτών είναι το «Rock of Ages» των Band, το «Young, Gifted and Black» της Aretha Franklin, το επώνυμο των Roxy Music, το «The Rise and Fall of Ziggy Stardust and the Spiders from Mars» του David Bowie, το «Eat a Peach» των Allman Βrothers, το «Super Fly» του Curtis Mayfield, το «Transformer» του Lou Reed, το «Harvest» του Neil Young και το «The Exile On Main St» των Rolling Stones.

Ανάμεσα στα διεθνή μπεστ-σέλερ ήταν οι «Αόρατες πόλεις» του Ίταλο Καλβίνο, οι «Stepford Wives» του Άιρα Λεβίν, γνωστού από το «Μωρό της Ρόζμαρι», και το «Φόβος και παράνοια στο Λας Βέγκας» του Χάντερ Τόμσον. Το 1972 ήταν η χρονιά που πήρε το Νόμπελ ο Γερμανός συγγραφέας Χάινριχ Μπελ.