Παράθυρο στα social media #5: Λίγο Μπολσόι ακόμα

Επανερχόμαστε λίγο στο θέμα Μπολσόι, για όσους έχουν ακόμα αμφιβολίες για το αν η τέχνη μπορεί ή όχι να μείνει έξω από την πολιτική σε μια τέτοια συγκυρία.

Το να κρατάμε ίσες αποστάσεις, δηλαδή το να μιλάμε γενικώς για πόλεμο και ειρήνη, είναι ηθικά κατάπτυστο, όταν μπροστά στα μάτια μας αυτό που ξεκίνησε ως ρωσική εισβολή στην Ουκρανία εξελίσσεται σε ρωσική σφαγή στην Ουκρανία.

Το πώς τοποθετείται ο κάθε καλλιτέχνης ξεχωριστά, και με ποιο κόστος, έχει να κάνει πλέον με την ηθική ποιότητα των ανθρώπων και την εμπλοκή με τον πραγματικό κόσμο – και όχι αυτόν που έχει ο καθένας στο κεφάλι του με βάση τις ιδέες ή τα συμφέροντά του. Η τέχνη δεν μπορεί να χρησιμοποιείται για να καλύπτει τις θηριωδίες.

1) Το αφιέρωμα της στήλης στα Μπολσόι είχε σαν έναυσμα αυτή την ανάρτηση: 

Ναι, η Новая Газета, Νέα Εφημερίδα, είναι το τελευταίο ανεξάρτητο μέσο που έχει μείνει στη Ρωσία. Όπως ξέρουμε, οι λέξεις πόλεμος και εισβολή έχουν απαγορευθεί, οπότε η καλή και γενναία αυτή εφημερίδα χρησιμοποιεί την αλληγορία με τους καψαλισμένους κύκνους από το μαύρο σύννεφο της φωτιάς του πολέμου. Βέβαια έχει σημασία ότι τη συγκεκριμένη σκηνή από τη «Λίμνη των Κύκνων» έδειχνε η τηλεόραση όταν κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση.

Ο υπαινιγμός είναι σαφής στους Ρώσους: Όπως κατέρρευσε η ΕΣΣΔ, έτσι θα καταρρεύσει και η πουτινική Ρωσία.

Για να καταλάβουμε τι σημαίνει «απαγορευμένες λέξεις»:
Η Κρατική Δούμα της Ρωσίας εισήγαγε τροποποιήσεις στον Ποινικό Κώδικα σχετικά με την ευθύνη για τη διάδοση ψευδών ειδήσεων σχετικά με τις ενέργειες των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων κατά τη διάρκεια στρατιωτικών επιχειρήσεων. Αν η δραστηριότητα ασκείται με χρήση επίσημης θέσης, σε ομάδα ή οργανωμένη ομάδα προσώπων, με χρήση του διαδικτύου και άλλων δυνατοτήτων ευρείας διανομής, τότε η ποινή θα είναι υψηλότερη, από πέντε έως δέκα έτη φυλάκισης. Αν το άτομο που διαδίδει τις «ψευδείς ειδήσεις»  γνωρίζει ότι είναι ψευδείς και ότι έχουν κοινωνικά επικίνδυνες συνέπειες, τότε η ποινή είναι έως και 15 χρόνια φυλάκιση.

2) Μια που μιλάμε για τα Μπολσόι.

Προχθές είχαμε τη διπλή παραίτηση του Τουγκάν Σοκίεφ, από τη θέση του βασικού διευθυντή ορχήστρας και μουσικού διευθυντή του Θεάτρου Μπολσόι στη Μόσχα και από τη μουσική διεύθυνση της Εθνικής Ορχήστρας της Τουλούζης.

Ο Σοκίεφ σε μία μακροσκελή ανάρτησή του στο Facebook γράφει για την αποστολή της τέχνης που είναι να ενώνει –συμφωνούμε– και για την καταδίκη όλων των πολέμων και με την #ειρήνη, δεν βρίσκει όμως ούτε μία λέξη υποστήριξης στον ουκρανικό λαό. 

Είναι ελαφρώς παραπλανητικός ως προς το διακύβευμα. Γιατί δεν πρόκειται να απαγορευτούν οι Ρώσοι συνθέτες, βλέπε Τσαϊκόφσκι, άλλωστε μπορούμε να τους ακούμε και από τις υπέροχες δυτικές ορχήστρες – παρόλο που δεν υπάρχουν άλλοι χορευτές σαν τα Μπολσόι. Ούτε χρειάζεται να διαλέξει ανάμεσα σε Ρώσους και Ουκρανούς μουσικούς. Αλλά να καταδικάσει τον πολέμο και τους βομβαρδισμούς σε σχολεία, νηπιαγωγεία, σπίτια, μέχρι και νοσκομεία και ανθρωπιστικούς διαδρόμους. Όλοι βλέπουμε, και ο ίδιος, τι συμβαίνει τόσες μέρες στην Ουκρανία.

Τελοσπάντων ο Σοκίεφ είναι Ρώσος και υποστηρίζει την πατρίδα του.

Βέβαια Ρωσίδα ήταν και η Ελένα Κοβάλσκαγια που ανακοίνωσε μέσω των social media την παραίτησή της από το κρατικό θέατρο της Μόσχας, ήδη από την επόμενη μέρα της εισβολής που εξελίχθηκε σε σφαγή, γενοκτονία και εγκλήματα πολέμου. Και μάλιστα Ρωσίδα που έμενε στη Ρωσία. 

Για να μην το ξεχνάμε: «Είναι αδύνατον να συνεχίζω να δουλεύω για έναν δολοφόνο και να παίρνω μισθό από αυτόν». Βγήκαμε όλοι να τη χειροκροτήσουμε. (όχι όλοι)

3) Μερικές παραιτήσεις ακόμα...

Και ο Ιταλός Jacopo Tissi, πρώτος χορευτής του Θεάτρου Μπολσόι στη Μόσχα, δήλωσε πως εγκαταλείπει τη θέση του στο Instagram: «Είμαι συγκλονισμένος από αυτή την κατάσταση που μας έπληξε εν μία νυκτί και, ειλικρινά, προς το παρόν, δεν μπορώ να συνεχίσω την καριέρα μου στη Μόσχα… Ως άνθρωπος νιώθω ενσυναίσθηση προς όλους τους ανθρώπους και τις οικογένειές τους που υποφέρουν. Κανένας πόλεμος δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Ποτέ».

Μιλάει για αυτό τον πόλεμο, συγκεκριμένα, στην Ουκρανία. Ο Ιταλός υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντζεσκίνι επαίνεσε την κίνηση του χαρακτηρίζοντάς τη «γενναία και ευγενή επιλογή».

Το ίδιο και ο 24χρονος Βραζιλιάνος χορευτής των Μπαλέτων Μπολσόι, Νταβίντ Μότα Σοάρες. Παραιτήθηκε σε ένδειξη αλληλεγγύης προς τα θύματα του πολέμου στην Ουκρανία.

«Με μεγάλη μου θλίψη αποχωρώ από το Θέατρο Μπολσόι, αφήνω τους δασκάλους, τους συναδέλφους, τους φίλους μου και τον τόπο που θεωρούσα σπίτι μου επί τόσα χρόνια. Δεν μπορώ να συνεχίσω σαν να μην συνέβη τίποτα. Δεν καταλαβαίνω πώς έγινε ξανά αυτό και νόμιζα ότι είχαμε πάρει μαθήματα από το παρελθόν. Έχω πολλούς φίλους και τις οικογένειές τους στην Ουκρανία και δεν μπορώ να φανταστώ καν πόσο υποφέρουν, η καρδιά μου είναι μαζί τους».

Ο Νταβίντ Μότα Σοάρες μεγάλωσε στο Κάμπο Φρίο και έγινε δεκτός στη θρυλική σχολή χορού των Μπολσόι σε ηλικία 12 ετών.

4) Ήδη πριν από τη Μενδώνη
Είναι κάτι που δεν έγινε γνωστό τις μέρες που κάποιοι στενοχωρήθηκαν με την απαγόρευση του Ντοστογιέφσκι, στο όνομα του Τσαϊκόφσκι και των Ρώσων συνθετών, με αφορμή την ανακοίνωση της υπουργού Πολιτισμού περί αναστολής οποιασδήποτε συνεργασίας με ρωσικούς πολιτιστικούς οργανισμούς. 

Η οδηγία αυτή από το Υπουργείο Πολιτισμού ανακοινώθηκε 28 Φεβρουαρίου. Την ίδια μέρα, τα ίδια τα Μπολσόι ανακοίνωσαν την αναβολή των παραστάσεων της «Λίμνης των Κύκνων» σε συγκεκριμένες χώρες. Ίσως και να μη χρειαζόταν, δηλαδή. Αλλά τότε δεν θα ξεσήκωνε όλη αυτή τη θύελλα αντιπολιτευτικών, και αποκαλυπτικών θα έλεγε κανείς,  αντιδράσεων.

Δεν είναι μόνο ότι ο δυτικός ελεύθερος κόσμος δεν θα μπορούσε να τους χειροκροτεί όσο έπεφταν ρωσικές βόμβες. Ήταν και αντικειμενικοί οι λόγοι. 

Η μία μετά την άλλη οι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες άρχισαν από την πρώτη μέρα της εισβολής να σταματούν τις πτήσεις προς τη Ρωσία από  τον ελεύθερο κόσμο, όπως πλέον δικαιούμαστε να λέμε, και οι ευρωπαϊκές χώρες να απαγορεύουν πτήσεις ρωσικών αεροσκαφών στον εναέριο χώρο τους. 

Και βέβαια δεν θα μπορούσαν να πληρωθούν οι Ρώσοι καλλιτέχνες, καθώς η Ρωσία είναι μια χώρα σε πλήρη οικονομική απομόνωση. 

Οι αναλυτές λένε πως τα μπαλέτα Μπολσόι και ΟΛΟΙ οι Ρώσοι καλλιτέχνες και οι ΟΛΟΙ οι Ρώσοι πολίτες θα κάνουν πολλά χρόνια να ξαναβγούν από τη χώρα τους.

Ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία κάνει κακό στην τέχνη και στον ίδιο του τον λαό. Η Ρωσία του Πούτιν είναι πλεόν στα μάτια όλου του κόσμου ένα απολυταρχικό καθεστώς - παρίας.

Τον απέραντο θαυμασμό μας στους Ρώσους που επιμένουν να πληροφορούνται, κάτι πολύ δύσκολο πλέον στη Ρωσία, να καταγγέλλουν και να διαδηλώνουν, παίρνοντας τεράστιο ρίσκο.

5) Να τελειώσουμε με αυτό: Ναι, υπάρχουν πολλοί Ρώσοι που δεν αγαπούν τη Ρωσία του Πούτιν.

Η αναζήτηση μέσω της φράσης «πώς να φύγω από τη Ρωσία» είναι πιο δημοφιλής από ποτέ στο Google τα τελευταία 18 χρόνια, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, σύμφωνα με το The Economist. Το δημοσίευμα του Economist, που επικαλείται δεδομένα από το Google Trends, αναφέρει ότι οι αναζητήσεις στη ρωσική γλώσσα για τους όρους «πολιτικό άσυλο», «μετανάστευση», «πτήσεις» και «βίζα» σημείωσαν άλμα στη Ρωσία τις ημέρες ήδη πριν από το ξέσπασμα του πολέμου.