Όσο ανθίζουν ακόμη οι αμυγδαλιές

Η σκοτεινή όψη της ευρύτερης καθημερινότητας επεκτείνεται όλο και περισσότερο σε βάρος της φωτεινής όψης της, τόσο πολύ που οι περισσότεροι έχουν ξεχάσει εντελώς τις ζωογόνες χαραμάδες φωτός που μπορούν να αλλάξουν σε μια στιγμή το πρόσημο της νεφοσκεπούς καθημερινότητας-εποχής Covid. Υπάρχουν αχτίδες θεραπευτικού φωτός, σανίδες σωτηρίας, τελικά ανάμεσα σε δελτία ειδήσεων θανάτων και καταστροφών, ανάμεσα σε μαζικά μοριακά και rapid test τα οποία έχουν καθορίσει την σκλαβιά ή την ελευθερία μας τελευταία. Η κυριότερη σανίδα σωτηρίας μας είναι η επανασύνδεση με τη φύση που ευτυχώς υπάρχει ακόμη και μας ηλεκτροδοτεί όταν τελειώνουν οι μπαταρίες μας.

Έχουν ήδη ανθίσει οι αμυγδαλιές και αυτό σημαίνει περισσότερο φως και μιαν άνοιξη που έρχεται γοργά και σύντομα θα πέσει πάνω μας με την ζωογόνο της δύναμη. Οι μνήμες αναπόφευκτα ανακαλούν τον αθάνατο στίχο του λυρικού ποιητή Γεωργίου Δροσίνη (1859-1951), την δημοφιλή «Ανθισμένη Αμυγδαλιά». Αν και ποιητική σύνθεση του 19ου αιώνα εξασφάλισε την αθανασία έτσι ώστε τραγουδιέται ακόμη και στους τωρινούς καιρούς μελωδικής και ρομαντικής λειψυδρίας. Σε όλα τα παιδάκια που είχαν αρχίσει μαθήματα μουσικής (σε πληκτροφόρο όργανο συνήθως) κάποια στιγμή οι μεγαλύτεροι θα τους ζητούσαν οπωσδήποτε να παίξουν την.... Ανθισμένη Αμυγδαλιά προκειμένου να διαπιστώσουν πόσο είχαν τελικά προχωρήσει με τα μουσικά μαθήματα! Η ερμηνεία της Ανθισμένης Αμυγδαλιάς είχε υποκαταστήσει κατατακτήριες εξετάσεις ως βασικό κριτήριο επάρκειας στη μουσική εκτέλεση. Θαρρώ ότι η Ανθισμένη Αμυγδαλιά ήταν κάτι σαν το.... Lower ως αντίστοιχο κριτήριο επιπέδου γνώσης αγγλικής γλώσσας. Η Αμυγδαλιά είχε όχι μόνον πανελλήνια επιτυχία αφού μελοποιήθηκε (σε μορφή ιταλικής καντάδας) από άγνωστο μουσουργό αλλά επίσης μεταφράστηκε και σε πολλές ξένες γλώσσες.

Ο Δροσίνης αναφέρει στα απομνημονεύματά του ότι την Αμυγδαλιά την άκουσε να τραγουδιέται όταν γύρισε από την Γερμανία, αργά μια νύχτα φθινοπώρου του 1888, όταν κατέβαινε την οδό Χαρίλαου Τρικούπη γυρίζοντας από το σπίτι του Σουρή. Μια συντροφιά καλλίφωνων νεαρών ατόμων τον εξέπληξε τότε ευχάριστα. Την επόμενη ημέρα ο ποιητής έμαθε ότι το τραγούδι διέδωσαν σε ολόκληρη την Ελλάδα οι στρατιώτες με την επιστράτευση του 1885. Ο Δροσίνης δηλώνει ότι έφτασε να ακούσει την Ανθισμένη Αμυγδαλιά από γύφτικο ζουρνά και τύμπανο στο Πήλιο!

Το ποίημα είναι αφιερωμένο στον Ευστάθιο Στάϊκο, δικηγόρο και εξάδελφο του Δροσίνη, ο οποίος έμενε στο Μεσολόγγι και γράφτηκε με πηγή έμπνευσης μια μαθήτρια του Αρσάκειου, εξαδέλφη του ποιητή, την Δροσίνα Π. Δροσίνη. Η Δροσίνα συνέβη πράγματι να κουνήσει μιαν ημέρα μιαν ανθισμένη νερατζιά (όχι αμυγδαλιά) και να πέσουν τα άνθη του δέντρου πάνω της. Αυτό συνέβη στο πατρικό σπίτι του ποιητή, στην οδό Παρθεναγωγείου 2, απέναντι από το Αρσάκειο (σήμερα οδός Πεσματζόγλου όπου υψώνεται το Μέγαρο της Ιονικής Τραπέζης). Όπως αναφέρει ο Δροσίνης η νερατζιά έγινε περισσότερο ποιητική, λαϊκή, συμβολική και δημοφιλής ως Αμυγδαλιά πλέον. Πολλά χρόνια αργότερα ο Δροσίνης ακούγοντας να τραγουδιέται η Ανθισμένη Αμυγδαλιά είχε γράψει το εξής κείμενο:

«Αν έγραφα σήμερα την Ανθισμένη Αμυγδαλιά θα της έδινα διαφορετικό τόνο. Με την απειρία της ζωής τότε και την θλιβερή επίδραση του ρομαντισμού, είδα στα άνθη της Αμυγδαλιάς όχι ταιριαστά στολίδια της ανοιξιάτικης χαράς στα μαλλιά και την πλάτη εκείνης, που εκούνησε το πάνανθο δέντρο με τα χεράκια της. Είδα το προμήνυμα του χιονιά, το πρόσκαιρο της νιότης και την φοβέρα των γηρατειών. Χάλασα τη χαρά της ανθοστόλιστης και την αφροντισιά δείχνοντας της το μοιραίο τέλος κάθε ωραίου με τη δική της εικόνα. Γριούλα με τα κάτασπρα μαλλιά και τα γυαλάκια της. Στα κορίτσια που την τραγούδησαν χωρίς να προσέξουν το τελικό θλιβερό νόημα έπρεπε να σηκωθώ και να πω, μην ακούτε τα ανόητα λόγια του τραγουδιστή. Όσες μυγδαλιές ανθισμένες σας τύχουν στην άνοιξη της νιότης σας, σαλεύετε τες για να πέσουν όλα τα άνθη πάνω σας και να σας στολίσουν σαν ανοιξιάτικες νυφουλες!»

Να μην μας καθηλώνουν οι φόβοι της φθοράς του μέλλοντος ζητάει ο ποιητής Δροσίνης κατά βάθος, να χαιρόμαστε το παρόν με όλες μας τις αισθήσεις παραδομένοι ολοκληρωτικά στις χαρές που αξίζει να βιώσουμε: «Τρελλή να φέρεις στα μαλλιά σου τη χιονιά, τι τόσο βιάζεσαι. Μόνη της θε ναρθή η βαρυχειμωνιά, δεν το στοχάζεσαι;» (αυτό το ερωτηματικό στο δεν το στοχάζεσαι στην ουσία ζητάει ο ποιητής να γίνει μάλλον: μην το στοχάζεσαι!). Όσο θα ανθίζουν οι Αμυγδαλιές θα υπάρχει ακόμη Ελπίς και σε ζοφερές εποχές όπως αυτές που βιώνουμε σήμερα.

Η Ανθισμένη Αμυγδαλιά σε ερμηνεία της Αλίκης Καγιαλόγλου.

ΥΓ. Ευχαριστώ θερμά τον εκλεκτό και αγαπημένο φιλόλογο κ. Αναστάσιο Στέφο (καθηγητή κατά τη διάρκεια των μαθητικών μου χρόνων στο Βαρβάκειο) ο οποίος μου έστειλε πρόσφατα το πόνημα του με τίτλο: Αναστάσιος Στέφος. Γεωργίου Δροσίνη-Ιστοί Αράχνης: Πρωτόλεια Συνθέματα. Εκδόσεις του Συλλόγου Φίλοι του Μουσείου Γεωργίου Δροσίνη. Κηφισιά 2022. Το έργο αυτό υπήρξε πηγή έμπνευσης και παράλληλα βιβλιογραφική πηγή του παρόντος κειμένου μου.