Πολιτισμος

Ουρανομ(ι)ήκης: Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν η επιτομή του ελίτ Έλληνα

Αξίζει οι νέοι πολίτες της κοινωνίας μας να τον μελετήσουν, να τον καταλάβουν ως δημιουργό, ως πολίτη, ως άνθρωπο

Αχιλλέας Γραβάνης
ΤΕΥΧΟΣ 796
1’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ

Σκέψεις για τον Μίκη Θεοδωράκη. Ένας παγκόσμιος Έλληνας που ήταν ελίτ με την ουσιαστική έννοια.

Ένα από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας τις τελευταίες δεκαετίες είναι το έλλειμμά της σε ελίτ. Δυστυχώς φθίνουμε σε προσωπικότητες που συνήθως οδηγούν τους πολίτες ψηλά, ως παραδείγματα ζωής, ως αληθινοί ανθρωπιστές, ως ανεξάρτητες και ανεπιτήδευτες φωνές, ως ευσυνείδητοι αφοσιωμένοι επαγγελματίες, ως θαρρετοί πολίτες που ορθώνουν το ανάστημά τους στο άδικο, το χυδαίο, ως πηγές δημιουργίας και ψυχικής ανάτασης, εν τέλει ως αληθινοί πατριώτες που αγαπούν βαθιά όχι μόνο τον τόπο αλλά και τους ανθρώπους του. Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν η επιτομή ενός ελίτ Έλληνα. Τα είχε όλα τα παραπάνω σε περίσσεια. Και τα είχε όχι ως ένας ελίτ της γυάλας, των κλειστών συνόλων, αλλά ως ένας αυθεντικός άνθρωπος του λαού. Μπήκε στα σπίτια μας, έγινε ένα με την καθημερινότητά μας. Κι όμως, παρότι ισομετρούσε το ύψος του μαζί μας καθημερινά, ήταν στη συνείδησή μας θεόρατος, ουρανομήκης.

Ο Μίκης ήταν ένας βαθιά πνευματικός άνθρωπος, διανοούμενος και συνάμα ανθρώπινος, με τις αδυναμίες του. Δεν σκιάχτηκε ποτέ από την αστραφτερή εικόνα του, από τον τεράστιο ίσκιο του, έζησε και εκφράστηκε σαν απλός άνθρωπος, δεν φοβήθηκε την έκθεση των όποιων ελλειμμάτων του, δεν προστάτευσε, δεν φτιασίδωσε ποτέ τη δημόσια εικόνα του. Ήταν ένας αληθινός άνθρωπος του λαού γι’ αυτό και τον εξέφρασε αυθεντικά σε κρίσιμες, ιστορικές στιγμές του, δίχως ιδεοληψίες και ιδεολογικές φοβίες.

Ήταν ο Μίκης μας και συγχρόνως ο παγκόσμιος Έλληνας. Ήταν ένας από αυτούς τους δυστυχώς λίγους  Έλληνες που διέσωσαν και θα συνεχίσουν να το κάνουν με το έργο τους στην παγκόσμια συνείδηση τη δυνατότητα αυτού του ιστορικού τόπου και των ανθρώπων του να μεγαλουργούν ακόμη. Για την παγκόσμια κοινότητα ήταν ο Έλληνας καλλιτέχνης που η μεγαλοσύνη του έργου του συγχωρούσε στη συνείδησή της τα πολλαπλά άστοχα, καθυστερήσεις, αμαρτήματά μας ως κοινωνία, ως πολίτες. Αυτό το τεράστιο έλλειμμά μας να αναζητούμε ακόμη τον άπιαστο Διαφωτισμό μας, μακριά από τον πλούτο των αρχαίων συντοπιτών μας.

Ο Μίκης Θεοδωράκης σκιαγράφησε τα χαρακτηριστικά της αληθινής ελίτ: τη μεγαλοσύνη του έργου μέσα στην απλότητα, τη λαϊκότητα, την ανθρωπιά, την αφοσίωση, την προσφορά. Αξίζει οι νέοι πολίτες της κοινωνίας μας να τον μελετήσουν, να τον καταλάβουν ως δημιουργό, ως πολίτη, ως άνθρωπο. Το παράδειγμά του θα βοηθήσει να έχουμε τα επόμενα χρόνια πραγματικές πνευματικές, επιστημονικές, οικονομικές, πολιτικές ελίτ, που τόσο έχουμε στερηθεί τις τελευταίες δεκαετίες. Αξίζει οι νέοι μας να ακούν τη μουσική του, σκεφτόμενοι τη ζωή του.