Μίκης Θεοδωράκης: Ένας όρθιος άνθρωπος

Το πρώτο που σκέφτεται κανείς για τον Μίκη Θεοδωράκη είναι η αντοχή που η φύση επιδεικνύει στο πεπρωμένο. Πώς γίνεται ένας άνθρωπος που βρέθηκε τόσες φορές κοντά στον θάνατο, μπόρεσε να ακολουθήσει, ως πρωταγωνιστής, την ελληνική ιστορία του 20ού αιώνα και να πεθάνει στα 96 του!

Κάποτε θα πέθαινε. Κι αν αφήσει κανείς τις νεκρολογίες που όλοι είχαν ετοιμάσει από καιρό, στο τέλος θα μείνουν μόνο οι μεταλλικές μελωδίες των τραγουδιών του.

Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν ήταν άγιος. Όπως δεν είναι άγιος κανένας άνθρωπος που ζει ως δημιουργός και όχι ως επιτήδειος κριτής της αφήγησης. Ήταν όμως ένας όρθιος άνθρωπος. Που ταυτίστηκε πολλές φορές με το σύστημα για να του δώσει τη φορά που εκείνος ήθελε στο χρόνο. Η γενιά του είχε όρθιους ανθρώπους γιατί η ανάγκη των καιρών το επέβαλε. Και ας βρέθηκαν πολλοί από αυτούς στη λάθος πλευρά της ιστορίας.

Ο Χατζηδάκης έδωσε ταυτότητα στον λυρισμό μας κι ο Θεοδωράκης στον ηρωισμό μας. Και οι δύο έδωσαν ήχο στην σύγχρονη Ελλάδα. Ο Μίκης λίγο περισσότερο. Λόγω έντασης, λόγω οίστρου, λόγω έπαρσης και μεγαλείου.

Ο Θεοδωράκης άφησε κληρονομιά στους Έλληνες τον τρόπο της ανάτασης. Το μέσο να σηκωθείς, όταν ακούσεις τους πρώτους ήχους απ’ τα τραγούδια του. Να αισθανθείς κάτι ηρωικό και πένθιμο μέσα σου πριν την μεγάλη στιγμή σου.

Κι η τέχνη του είναι κλασική γιατί δεν μπόρεσε κανείς να την στρατεύσει. Όσο κι αν προσπάθησαν σύγχρονες καρικατούρες να την φυλακίσουν, δεν μπόρεσαν. Γιατί άρεσε σε όλους μας. Κι αν διαλέγαμε έναν άλλο εθνικό ύμνο του Θεοδωράκη θα ήταν. «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ…» ας πούμε. Σαν μια υπέροχη ωδή στον συλλογικό ελληνικό άνθρωπο του κόσμου.

Τα πρόσωπα φεύγουν, η ιστορία και το έργο τους μένει. Κι ο Θεοδωράκης ήταν ένας καλός εκπρόσωπος του όρθιου Έλληνα. Όχι μόνο γιατί τον έμαθαν παντού στον πλανήτη αλλά γιατί έδειξε πως είναι να στέκεσαι κοιτώντας ψηλά και με τα χέρια ανοιχτά. Έτοιμος να ταξιδέψεις, να νιώσεις και να αγκαλιάσεις τον κόσμο, πέρα από τα κλειστά σου όρια.

Προφανώς δεν μπορούσε να είναι πολιτικός. Κανένας καλλιτέχνης δεν μπορεί. Και για αυτό όλες του οι απόπειρες (από την Αριστερά ως την «Σπίθα»…) ήταν αποτυχημένες. Όλα όμως έβγαιναν από την αγωνία ενός ανήσυχου πνεύματος που ήθελε να σταθεί πάντα όρθιος μπροστά στις επάλξεις.

Ήταν ωραίο που το ελληνικό αφήγημα είχε μέσα του τόσο πολύ Θεοδωράκη. Ένα κομμάτι της ελληνικής συνείδησης ανήκει σ’ αυτόν. Ήταν απλά ένας όρθιος Έλληνας!