Πολιτισμος

Je suis Athenaeum

«Με τον Covid 19 οι κλέφτες δρουν ανενόχλητοι…» Το χρονικό μια αδιανόητης καταστροφής ενός ιστορικού χώρου Πολιτισμού

Μιλήσαμε με τους υπεύθυνους του Αthenaeum - Ωδείο Μαρία Κάλλας μετά τη λεηλασία και καταστροφή στο ιστορικό κτίριο της οδού Αδριανού την περίοδο των Γιορτών

Κάθε τόσο και μια διαφορετική εκδοχή βίας, στην κατά τα άλλα περιορισμένη λόγω πανδημίας καθημερινότητά μας. Μας αφορoύν όλες κι ας μην είμαστε εμείς οι αποδέκτες. Βλέποντας να κλωτσάνε έναν άνθρωπο πεσμένο στον δρόμο σφίγγεται και το δικό μας σώμα, όταν συνθήματα σε αναρτημένα πανό προσβάλλουν τη μνήμη ενός δολοφονημένου νιώθουμε προσβολή στη μνήμη ενός δικού μας ανθρώπου, κι όταν μαθαίνουμε πως ένας χώρος πολιτισμού βανδαλίζεται με απίστευτη μανία καταστροφής, μας πονάει σαν να είναι και δικός μας χώρος. Σε αυτό το τελευταίο είναι αφιερωμένο αυτό το κείμενο, γιατί δείχνει με βάρβαρο τρόπο, εκτός των άλλων, και μια παράπλευρη συνέπεια της πανδημίας και της ερήμωσης της πόλης.

Χθες δημοσιοποιήθηκε η λεηλασία και η καταστροφή ενός ιστορικού εκπαιδευτικού και πολιτιστικού ιδρύματος, σε ένα ιστορικό κτίριο, στο ιστορικό κέντρο της πόλης. Διαβάζω στη Wikipedia: Το Ωδείο Athenaeum είναι ένας μουσικός πολυχώρος και διεθνές καλλιτεχνικό κέντρο της Αθήνας που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού. Στεγάζεται σε ένα διώροφο διατηρητέο νεοκλασικό κτίριο επί της οδού Αδριανού 3 στο Θησείο. Στους χώρους περιλαμβάνονται δύο αίθουσες συναυλιών, αίθουσα μουσικής βιβλιοθήκης, μεγάλος αριθμός επιμέρους αιθουσών διδασκαλίας μουσικής θεωρίας και πιάνου, εγχόρδων, πνευστών, νυκτών οργάνων, κρουστών, μονωδίας, εργαστήρι όπερας, βυζαντινής μουσικής, μουσικής προπαίδειας, τζαζ, παραδοσιακής μουσικής και σύγχρονου τραγουδιού κ.ά., καθώς και εξειδικευμένα μουσικά σεμινάρια ελληνικά και διεθνή. Στους χώρους του πραγματοποιούνται συναυλίες νέων καλλιτεχνών, κυριακάτικα μουσικά πρωινά, βραδιές τζαζ ή αργεντίνικης μουσικής, γκραντ πρι όπερας, ορατόριο Λιντ (Lied) και πιάνο, αφιερωμένο στη Μαρία Κάλλας καθώς και μεγάλη ετήσια συναυλία (σ.σ. κάθε χρόνο στο Ηρώδειο στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών, στις 16 Σεπτεμβρίου, ημέρα του θανάτου της), επίσης προς τιμή της μεγάλης αοιδού, της οποίας και η προτομή δεσπόζει του χώρου.

Τώρα, δυστυχώς, θα πρέπει να αλλάξουμε τους χρόνους των ρημάτων. Το Αthenaeum - Ωδείο Μαρία Κάλλας ήταν... όλα αυτά, μια που το ιστορικό αυτό ίδρυμα υπέστη την περίοδο των Γιορτών μια εξωφρενική λεηλασία διαρκείας. Η περιγραφή από την ανακοίνωση της διοίκησης και οι φωτογραφίες που δόθηκαν στη δημοσιότητα χθες μας άφησαν πραγματικά άφωνους. Θελήσαμε να μιλήσουμε με τους αρμόδιους για να καταλάβουμε περισσότερα πράγματα για αυτό το ακατανόητο συμβάν, αλλά και γιατί δεν θέλαμε να το αφήσουμε να περάσει έτσι, μια είδηση της επικαιρότητας ανάμεσα σε άλλες. Τι μας είπαν;

«Πρόκειται για ένα κτίριο που φιλοξενούσε δύο ομώνυμα ιδρύματα, το Ωδείο Athenaeum και το Διεθνές καλλιτεχνικό κέντρο Athenaeum, που λειτουργεί ως σωματείο και διοργανώνει τους διεθνείς, μοναδικούς στο είδος τους, διαγωνισμούς Μαρία Κάλλας. Και τα δύο ιδρύθηκαν το 1974 από δύο εξαίρετες κυρίες της μουσικής, την αείμνηστη Λούλη Ψυχούλη, πιανίστρια και αρχιμουσικό, και την πιανίστρια Άννα Κουκουράκη η οποία σήμερα είναι διευθύντρια του Ωδείου και πρόεδρος του Σωματείου. Τα δύο αυτά ιδρύματα φιλοξενούνται σε ένα πανέμορφο ιστορικό κτίριο του 1897, απέναντι από τον Ναό του Ηφαίστου στο Θησείο, το οποίο νοικιάζουν.

» Όπως ξέρετε, τα Ωδεία δεν λειτουργούν από τις 3 Νοεμβρίου, και σε συνδυασμό με το ότι τα μαγαζιά είναι κλειστά εξαιτίας του λοκντάουν, η περιοχή, που άλλοτε έσφυζε από ζωή, είναι εντελώς έρημη. Άνθρωποι του Ωδείου είχαμε περάσει τελευταία φορά κάποια στιγμή τον Δεκέμβρη. Κατά τη διάρκεια των εορτών όμως, κάπου ανάμεσα στις 20 Δεκεμβρίου και 10 Ιανουαρίου οπότε και ενημερωθήκαμε από την Αστυνομία, μία ή περισσότερες ομάδες κακοποιών εισέβαλαν στο κτίριο. Όλες οι πόρτες και τα παράθυρα ήταν ασφαλισμένα με σιδεριές εκτός από μία πόρτα που ήταν σαν έξοδος κινδύνου από το υπόγειο για τους φοιτητές, ίσως μπήκαν από εκεί. Εγκαταστάθηκαν στον χώρο για μέρες και νύχτες, όπως μας λένε οι άστεγοι που κοιμούνται απέξω και άκουγαν τη φασαρία, και προέβησαν σε συστηματική κλοπή, λεηλασία και βανδαλισμό του χώρου.

»Εκλάπησαν όλα τα φορητά όργανα: η πανάκριβη εντυπωσιακή άρπα, τα κοντραμπάσο, τα βιολοντσέλα, οι κιθάρες, τα πνευστά, τα κρουστά, μια μεγάλη πολύτιμη συλλογή από παλιά όργανα από όλο τον κόσμο που είχε συλλέξει η Λούλη Ψυχούλη, περισσότεροι από 50 πίνακες ζωγραφικής, φωτογραφίες επώνυμων καλλιτεχνών, το μπούστο της Μαρίας Κάλλας. Και παράλληλα οι εισβολείς προέβησαν σε συστηματική καταστροφή του χώρου. Ξήλωσαν όλα τα πόμολα από τις πόρτες, έσπασαν τα είδη υγιεινής για να πάρουν τις μπαταρίες, ξήλωσαν τα καλώδια της ΔΕΗ, έσπασαν τους σωλήνες ύδρευσης, θέρμανσης, πήραν τα μέταλλα. Ό,τι απέμεινε το ράντισαν με αφρό από τους πυροσβεστήρες, μαζί και τα 18 πανάκριβα πιάνα του Ωδείου προκαλώντας τους τεράστιες ζημιές. Έκλεψαν ό,τι υπήρχε και κατέστρεψαν ότι δεν μπορούσαν να αποσπάσουν.

»Είναι μια πραγματικά μαύρη στιγμή για τον Πολιτισμό και την ελληνική μουσική Παιδεία, γιατί το Athenaeum είναι ιστορικό ίδρυμα. Είναι σχεδόν αδύνατον να μπορέσει να λειτουργήσει ξανά, αν και έχουμε όλοι επιστρατευτεί από τη διοίκηση και τους εργαζόμενους να βοηθήσουμε ωστε να λειτουργήσουμε σε έναν άλλο χώρο. Ο χώρος είναι κατεστραμμένος, έτρεχαν για μέρες τα νερά, το ισόγειο και το υπόγειο ήταν πλημμυρισμένα, φούσκωσαν τα πατώματα, είναι πολύ μεγάλη η καταστροφή του κτιρίου...»

Ωδείο Αthenaeum, τα πιάνα του Ωδείου έχουν υποστεί ανυπολόγιστες ζημιές

Σας παραθέτω χωρίς διακοπή όσα μου εξιστόρησε ο κ. Μιχάλης Πατσέας στο τηλέφωνο, πρόεδρος του ΠΑΣΙΑΜΕΙ (Συλλόγου Ιδιωτικών Ωδείων Ελλάδας), ο οποίος και με παρέπεμψε να μιλήσω και με την ιδρύτρια και διευθύντρια του Ιδρύματος, κ. Άννα Κουκουράκη. Παρότι τους κάλεσα με τη δημοσιογραφική μου ιδιότητα δεν είχα τι να τους πω σε όσα μου έλεγαν, ένιωθα αποτροπιασμό για το κακό που τους συνέβη κaι που οι ίδιοι δεν μπορούν ακόμα να το πιστέψουν, «άλλο να σας τα λέμε, κι άλλο να έρθετε να τα δείτε από κοντά». Και οι δύο επανέλαβαν πως τους είναι εντελώς ακατανόητη η εγκληματική αυτή ενέργεια γιατί υπερβαίνει οποιαδήποτε λογική, «ας έκλεβαν μόνο, αλλά όλη αυτή η καταστροφή...»

Η Αστυνομία πήρε δακτυλικά αποτυπώματα και είναι να γίνει μια προανάκριση, αλλά όπως μου ανέφεραν δεν περιμένουν και πολλά, έχουν προσλάβει οι ίδιοι φύλακες μέχρι να μπορέσουν να ασφαλίσουν τον χώρο γιατί υπήρξαν εκ νέου προσπάθειες παραβίασης. Με πληροφόρησαν ακόμα ότι επικοινώνησε μαζί τους η υπουργός Πολιτισμού κ. Μενδώνη ενώ τους επισκέφθηκε χθες το πρωί και ο υφυπουργός κ. Νικόλας Γιατρομανωλάκης ο οποίος διαπίστωσε με τα μάτια του το μέγεθος της καταστροφής, τους εξέφρασαν αμφότεροι την ηθική τους στήριξη και τους υποσχέθηκαν πως θα κάνουν ό,τι περνάει από το χέρι τους ώστε να συνδράμουν το ιστορικό αυτό ίδρυμα στην αποκατάστασή του. Οι ίδιοι ελπίζουν πως με τη βοήθεια της πολιτείας αλλά και όλων εκείνων που αγαπούν το Ατενέουμ, να μπορέσει να σταθεί ξανά στα πόδια του και να συνεχίσει τη σημαντική προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό και τη μουσική εκπαίδευση.

Ήξερα πως δεν θα μάθαινα πολλά περισσότερα επί της ουσίας από όσα ήδη γνώριζα, ένιωσα όμως υποχρέωσή μας να σταθούμε στους ανθρώπους του Ωδείου ως Τύπος, ως μουσικόφιλοι ή απλοί πολίτες αυτής της πόλης. Μιλώντας μαζί τους συναισθάνθηκα την πληγωμένη τους αξιοπρέπεια και τη συντριβή που θα ένιωθε ο καθένας από εμάς ο οποίος θα είχε υποστεί τέτοιου μεγέθους καταστροφή ο χώρος εργασίας του, το σπίτι του, το εκπαιδευτικό του ίδρυμα (έχουν περίπου 250 μαθητές), όσα με αγάπη και όραμα έχτιζαν όλα αυτά τα χρόνια, το έργο ζωής τους. Αλλά και την επιθυμία τους να συνεχίσουν με όλες τους τις δυνάμεις. Ήταν πραγματικά σοκαριστικό όχι μόνο για τον κόσμο της μουσικής αλλά για όλους εμάς. Ένας τέτοιος χώρος έχει συν τοις άλλοις ειδικό βάρος, έχει την αύρα που αποπνέουν οι τόποι τέχνης, μαθητείας και πνεύματος, το να καταστρέφεις όργανα μουσικής και αίθουσες συναυλιών και διδασκαλίας είναι μια πράξη βεβήλωσης. Κι επιπλέον το Ατενέουμ ήταν ένα στολίδι για την πόλης μας, το Κελάρι του ήταν διάσημο για τις βραδιές τζαζ, στις πάνω αίθουσες δίνονταν συναυλίες μουσικής δωματίου, στους χώρους του δίνονταν πάνω από 20 συναυλίες κάθε μήνα για πολλά χρόνια. Πώς συνέβη όλο αυτό;

Στην ανακοίνωση δημοσιοποίησης του συμβάντος οι υπεύθυνοι είχαν τίτλο «Με τον Covid 19 οι κλέφτες δρουν ανενόχλητοι…» θίγοντας επιπλέον αυτή τη διάσταση. Όσο ήταν περιορισμένοι στα σπίτια τους λόγω της απαγόρευσης κυκλοφορίας και της παύσης των δραστηριοτήτων, κάποιοι για καιρό κατέστρεφαν ανενόχλητοι την περιουσία τους. Είναι η Αθήνα στη διάρκεια του λοκντάουν μια πόλη ανοχύρωτη σε λεηλασίες και κακοποιά στοιχεία; Πώς έλαβε μέρος μια τέτοια καταστροφή επί μέρες και νύχτες, που αντιλαμβάνονταν οι άστεγοι αλλά όχι οι αρμόδιες αρχές, σε ένα τόσο κεντρικό σημείο του κέντρου της πόλης;

Είναι ένα ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί. Και οι άνθρωποι του Ατενέουμ να μη μείνουν μόνοι στο τιτάνιο έργο αποκατάστασης τους ιδρύματος.

Το κτίριο της οδού Αδριανού 3 κτίσθηκε πιθανώς το 1897. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά ως κατοικία της οικογένειας Καραβασίλη, ενώ αργότερα αγοράσθηκε από τον Α. Καμπά. Το 1922 το κτίριο εγκαταλείφθηκε από την οικογένεια Καμπά λόγω υποβάθμισης της περιοχής. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος κατασκεύασε δεκάδες παράγκες γύρω και απέναντι από το αρχοντικό για να στεγασθούν οι πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία κι έτσι η οδός Αδριανού έχασε προσωρινά την ησυχία και τη γοητεία της. Μέχρι την εποχή αυτή η κατοικία της οδού Αδριανού 3 γνώρισε δόξα και μεγαλεία, ένα από τα μεγαλύτερα και ωραιότερα αστικά σπίτια της παλιάς Αθήνας. Μετά ήλθε η παρακμή. Από το 1942 έως το 1944 το κτίριο επιτάχθηκε από τους Ιταλούς και έγινε καζέρνα, το 1945 ήταν εγκατελειμμένο. Το 1946 κατασχέθηκε από την Τράπεζα της Ελλάδας και το 1952 αγοράσθηκε σε πλειστηριασμό από τους αδελφούς Μπούντρου, όπου εγκατέστησαν τη βιοτεχνία των φερμουάρ ΖΑΜΑ. Όταν το 1986 εγκαταλείφθηκε η βιοτεχνία, το κτίριο ήταν παντελώς ερειπωμένο. Το 1992 νοικιάσθηκε από τον Κ. Ραπτάκη, ο οποίος χρησιμοποίησε το ισόγειο για να εγκαταστήσει το πολύ ωραίο εστιατόριο Barolo. Το Διεθνές Καλλιτεχνικό Κέντρο Athenaeum νοίκιασε το κτίριο το 1996. Το καλοκαίρι του 1998 ανακαίνισε και διαμόρφωσε το μεγαλύτερο μέρος του εσωτερικού του.