Να προβληθεί η αρχαία ελληνική τέχνη στη Μελβούρνη;

Η κυβέρνηση βρίσκεται αντιμέτωπη με αντιδράσεις για το νομοσχέδιο που κατατέθηκε και προβλέπει τη δυνατότητα έκθεσης έργων τέχνης των ελληνικών μουσείων στο εξωτερικό, συζητήθηκε στην Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής και αναμένεται να ψηφιστεί σήμερα, Πέμπτη. Ο δανεισμός κινητών μνημείων από τα μουσεία της χώρας μπορεί να διαρκέσει 25 χρόνια, με πιθανή παράταση για ακόμα 25.

Η λογική της ρύθμισης θεωρεί ότι η προβολή του ελληνικού πολιτισμού σε κάθε γωνιά του κόσμου και ιδιαίτερα όπου υπάρχουν μεγάλες κοινότητες ομογενών, θα ενισχύσει την εξωστρέφειά του.

Αφορμή για το νομοσχέδιο ήταν η επιθυμία του Ελληνικού Μουσείου της Μελβούρνης, που χρηματοδοτείται κυρίως από Έλληνες της Αυστραλίας, να εκθέσει σε νέο κτήριο απέναντι ακριβώς από το Πανεπιστήμιο της Βικτώρια, που θα ονομάζεται «Μουσείο Μπενάκη Μελβούρνης», αντιπροσωπευτικά έργα όλων των συλλογών του αθηναϊκού μουσείου που φυλάσσονται στις αποθήκες του. Να σημειωθεί ότι η Μελβούρνη είναι η τρίτη πόλη στον κόσμο σε ομογενειακό πληθυσμό και επομένως αυτός θα ήταν ένας ιδανικός τρόπος για να αναδειχθεί η ελληνική μουσειακή τέχνη στην πόλη αυτή με τους πολλούς Έλληνες, αλλά και το γενικότερο ενδιαφέρον της για τον ελληνικό πολιτισμό. 

Η διαδικασία αυτή είναι μια συνηθισμένη πρακτική διεθνώς, μιας και την έχουν ακολουθήσει και άλλα μεγάλα μουσεία στον κόσμο όπως για παράδειγμα το μουσείο του Λούβρου στο Άμπου Ντάμπι. Υπεύθυνα για την επιλογή των έργων τέχνης που θα δανειστούν είναι τα ίδια τα μουσεία που τα κατέχουν και η τελική έγκριση θα δίνεται από τους αρμόδιους του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σύμφωνα με τις διατάξεις του αρχαιολογικού νόμου (ν. 3028/2002). Όπως αναφέρει το ΥΠΠΟΑ σε ανακοίνωσή του, τα μνημειακά έργα θα προβάλλονται με την κατάλληλη φροντίδα και ασφάλεια σε μουσεία ή εκθεσιακούς χώρους και θα διατηρούν την ονομασία του μουσείου από όπου προέρχονται. 

Η κατάθεση αυτού του νομοσχεδίου, προκάλεσε την αντίδραση του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων και της αντιπολίτευσης. Σύμφωνα με τον ΣΕΑ, η διάταξη αποτελεί προκάλυμμα για αλλαγή της μουσειακής πολιτικής, επισημαίνοντας ότι η σχετική νομοθεσία «παρέχει επαρκές πλαίσιο και για μακροχρόνια εξαγωγή, με παρατάσεις ανά πενταετία, αφού ο νόμος δεν θεσμοθετεί συγκεκριμένο ανώτατο όριο. Θεσμοθετεί όμως συγκεκριμένη διαδικασία που είναι απαραίτητο να ακολουθείται για τις αρχαιότητες που ανήκουν κατά κυριότερα στο ελληνικό δημόσιο».  Η αντιπολίτευση από την πλευρά της, εστιάζοντας επίσης στο μακρό –όπως θεωρεί– χρονικό διάστημα δανεισμού, κάνει λόγο για εκπατρισμό και εμπορευματοποίηση των αρχαιοτήτων, καθώς και για ζημιά στον τουρισμό της Ελλάδας.

Από την πλευρά της, η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, υπερασπίζεται την προτεινόμενη ρύθμιση, δίνοντας έμφαση στην αναπτυξιακή σημασία του πολιτιστικού τουρισμού για τη χώρα. Αντικρούει την πρόθεση αλλαγής της νομοθεσίας, υποστηρίζοντας ότι δεν καταργείται τίποτα, μιας και το ΚΑΣ θα γνωμοδοτεί και ο νόμος θα εφαρμόζεται με πληρότητα και αυστηρότητα. «Ακούσαμε αντιπολιτευτικές κορώνες για δήθεν ιδιωτικοποίηση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, οι οποίες λέγονται μόνο για εσωτερική εκμετάλλευση. Η νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης έχει στόχο την αξιοποίηση και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς ως κομβικό σημείο στην αλλαγή του οικονομικού μοντέλου και τον επαναπροσδιορισμό της ταυτότητας της χώρας. Η Ελλάδα οφείλει να είναι μπροστά». Η υπουργός τονίζει τη σημασία του πολιτισμού ως τέταρτου πυλώνα της βιώσιμης ανάπτυξης και τα πλεονεκτήματα που προσφέρει στη χώρα μας ο πολιτιστικός τουρισμός. «Δεν νοείται να αντιμετωπίζεται η όποια πρόταση για αξιοποίηση και ανάδειξη του αρχαιολογικού μας πλούτου ως ενέργεια που αποσκοπεί στην ιδιωτικοποίηση του. Δεν μπορεί αυτό το αναπτυξιακό εργαλείο, του πολιτισμού μας, να εμποδίζεται από επιτηδεύσεις. Στόχος της νομοθετικής αυτής πρωτοβουλίας της κυβέρνησης είναι να συνδέσει τον πολιτισμό με την ανάπτυξη και να δημιουργηθεί ένα πλαίσιο ευκαιριών, επενδύσεων και ενδυνάμωσης του τουριστικού προϊόντος. Θα είναι τεράστιο λάθος να μην δώσουμε τη δυνατότητα να φέρει έσοδα για τον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά και να εμποδίσουμε να προβάλει στο μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες που έχει η χώρα».

Είναι αλήθεια ότι πολλά εκατομμύρια έργων τέχνης βρίσκονται στις αποθήκες των μουσείων της χώρας μας, παραμένοντας ουσιαστικά κρυμμένα και διερωτάται κανείς τι θα ήταν καλύτερο από το να γίνουν οι πρεσβευτές του πολιτισμού μας σε όλο τον κόσμο.