Τι θα γίνει με τον Πολιτισμό; 3 μεγάλοι Θεσμοί απαντούν

Στην αίθουσα αναμονής, το κουδούνι έχει χτυπήσει μόλις δύο φορές. Τα λεπτά περνούν, το ίδιο και οι ώρες, όμως το τρίτο χαρακτηριστικό κουδούνισμα δεν λέει να έρθει. Τι συμβαίνει; Καλλιτέχνες, κοινό και θεσμοί χτυπούν νευρικά το πόδι στο πάτωμα περιμένοντας τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για τους κλειστούς χώρους. Τι θα συμβεί τον χειμώνα που έρχεται και πώς θα αντιδράσουν οι φορείς του πολιτισμού; Με ποιον τρόπο σχεδιάζουν να στηρίξουν τον Πολιτισμό ακόμα και στην περίπτωση ενός δεύτερου lockdown; Ζητήσαμε από τους πλέον αρμόδιους τριών από τους μεγαλύτερους Θεσμούς στη χώρα - τους Γαβριέλλα Τριανταφύλλη, διευθύντρια Προγραμματισμού και Παραγωγής του ΚΠΙΣΝ, Νίκο Πιμπλή, Πρόεδρο του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής, και Γιώργο Κουμεντάκη, Καλλιτεχνικό Διευθυντή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής- να να μας απαντήσουν.

Η Γαβριέλλα Τριανταφύλλη (ΚΠΙΣΝ), o Νίκος Πιμπλής(Μέγαρο) και ο Γιώργος Κουμεντάκης της ΕΛΣ μιλούν για τον πολιτισμό εν μέσω Covid-19.

Ποια πιστεύετε ότι θα είναι η εξέλιξη του Πολιτισμού τους επόμενους μήνες;

Γαβριέλλα Τριανταφύλλη «Για να συζητήσουμε το πώς θα εξελιχθεί ο Πολιτισμός την προσεχή περίοδο, θα πρέπει να ορίσουμε και τι συμπεριλαμβάνουμε σε αυτόν – υπάρχουν εκφάνσεις του Πολιτισμού που ο κάθε ένας «καταναλώνει» μόνος (βιβλία, μουσική), υπάρχουν και τα ζωντανά παραστατικά γεγονότα (συναυλίες, θέατρο, χορός. Στον Πολιτισμό άλλοι εντάσσουν και τη γαστρονομία. Σε κάθε περίπτωση, όμως, νομίζω ότι είναι κοινή αποδοχή το ότι αυτά που έχουν πληγεί σε τεράστιο, αν όχι ανεπανόρθωτο βαθμό, είναι τα ζωντανά θεάματα και η απρόσκοπτη προσέλευση του κοινού σε αυτά.

» Η κάθε μέρα που περνά και δεν είναι δυνατή η πραγματοποίηση μιας συναυλίας ή μιας παράστασης είναι πλήγμα όχι μόνο για τους εργαζόμενους στον κλάδο (οι οποίοι, αν καταγράψει κανείς τη διαδικασία παραγωγής μιας εκδήλωσης, είναι πάρα πολλοί) αλλά και το κοινό – κάθε μέρα εγγράφεται πιο βαθιά η απόσταση αυτή. Και θα είναι πολύς καιρός που θα περάσει –αν ποτέ καταφέρουμε να επανέλθουμε πλήρως– μέχρι να ξαναγεμίσουν οι χώροι με κοινό. Ένα γεμάτο θέατρο και ένας γεμάτος συναυλιακός χώρος είναι μια εμπειρία που δεν μπορεί να αντιστοιχισθεί με τίποτα άλλο  – ο απόλυτος συντονισμός».

Νίκος Πιμπλής «Όπως και σε όλους τους υπόλοιπους τομείς, έτσι και στον Πολιτισμό, οι επόμενοι μήνες επιφυλάσσουν αβεβαιότητα, και όλοι μας πρέπει να επιδείξουμε ευελιξία και φαντασία για να μπορέσουμε να κρατήσουμε ζωντανή την πολιτιστική παραγωγή. Οι οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας είναι δυσβάσταχτες για όλους, αλλά πρέπει να προσπαθήσουμε να τις αντιπαρέλθουμε με ευρηματικότητα και προσαρμοστικότητα.

Ελπίζουμε και σχεδιάζουμε το πρόγραμμά μας με όραμα να προσφέρουμε στο κοινό ό,τι καλύτερο μπορούμε μέσα στους περιορισμούς που επιβάλλει η εποχή. Δεν είναι εύκολο, διότι οι ανατροπές είναι συνεχείς, και οι προσπάθειές μας φαίνονται κατά καιρούς μάταιες. Υπολογίζαμε να αρχίσουμε τη φετινή σεζόν στις 3 Οκτωβρίου, και τελικά αναβάλαμε το ξεκίνημα για τις 9 Οκτωβρίου – χωρίς να είναι δεδομένο ότι τελικά θα γίνει τότε. Αποφασίσαμε να κυκλοφορήσουμε το έντυπο πρόγραμμά μας μόνο σε ηλεκτρονική μορφή, για να μπορούμε να κάνουμε τις απαραίτητες διορθώσεις πιο γρήγορα και με μικρότερο περιβαλλοντικό και οικονομικό κόστος, σεβόμενοι επίσης τους υγειονομικούς περιορισμούς. Και αυτά είναι τα εύκολα, διότι τα δύσκολα αφορούν το συνολικό μας σχεδιασμό σε οικονομικό επίπεδο, ο οποίος θα ήταν αδύνατος χωρίς τη στήριξη της Πολιτείας».    

Γιώργος Κουμεντάκης «Η Εθνική Λυρική Σκηνή σχεδιάζει και προγραμματίζει το πρόγραμμά της λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα μέτρα για την προστασία της δημόσιας υγείας, αλλά και του προσωπικού της. Ελπίζουμε ότι η εξέλιξη της κατάστασης θα μας επιτρέψει να κάνουμε τις προγραμματισμένες παραγωγές μας στις αίθουσές μας, με την εφαρμογή των μέτρων που έχουμε ήδη ανακοινώσει (ανώτερη πληρότητα 50%, δύο θέσεις κενές ανά δύο θέσεις θεατών, μάσκες στην είσοδο, την έξοδο και κατά τη διάρκεια της παράστασης κτλ)».

Με ποιον τρόπο, ως Οργανισμός και ως Ίδρυμα αντίστοιχα, σχεδιάζετε να στηρίξετε τον Πολιτισμό ακόμα και στην περίπτωση ενός ενδεχόμενου δεύτερου lockdown;

Νίκος Πιμπλής  «Ήδη από το πρώτο lockdown αναζητήσαμε τρόπους να προσφέρουμε πολιτιστικό προϊόν, δείχνοντας μέσω streaming εκπληκτικό αρχειακό υλικό από ιστορικές παραστάσεις του Μεγάρου και live από τις μεγαλύτερες συναυλιακές αίθουσες της Ευρώπης στο Facebook. Η επιτυχία τους είναι οδηγός και για το ενδεχόμενο δεύτερο lockdown. Παράλληλα εξετάζουμε λύσεις για live streaming εκδηλώσεων που θα γίνονται κεκλεισμένων των θυρών, εφόσον είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό, και υγειονομικά ασφαλές. Σχεδιάζουμε νέες παραγωγές με έλληνες καλλιτέχνες, οι οποίες μπορούν να δουλεύονται σε συνθήκες lockdown.

Έχουμε ηχογραφήσει τα Megaron podcasts, τα οποία θα διαθέσουμε στο κοινό μέσα από το site μας, ώστε να προσφέρουμε και νέα ακούσματα πέρα από το αρχειακό υλικό. Η πρωτοβουλία αυτή υλοποιείται με την επιπλέον χρηματοδότηση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Σε αυτές τις μεταδόσεις, με την προτροπή του Καλλιτεχνικού Διευθυντή Γιάννη Βακαρέλη, παρουσιάζονται ηχογραφήσεις-συνεντεύξεις ελλήνων μουσικών (Στάθης Καραπάνος & Τριαντάφυλλος Λιώτης, Διονύσης Γραμμένος & Αλεξία Μουζά, Κάρολος Ζουγανέλης κ.ά.).

Οι ακροατές θα έχουν επίσης την ευκαιρία να ακούσουν ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις διαπρεπών προσωπικοτήτων από τον χώρο των τεχνών, των επιστημών και της διανόησης, όπως, μεταξύ άλλων, του φυσικού Δημήτρη Νανόπουλου, του φιλόσοφου Στέλιου Ράμφου, της ιστορικού Μαρίας Ευθυμίου, της ιστορικού τέχνης Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα και άλλων».

Γαβριέλλα Τριανταφύλλη «Από το πρώτο κιόλας lockdown, το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αναπροσάρμοσε το πρόγραμμά του και προσέφερε μια ευρεία γκάμα δραστηριοτήτων που μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει ή να συμμετέχει από το σπίτι: συναυλίες, αναγνώσεις σημαντικών κειμένων, εργαστήρια, ξεναγήσεις, προγράμματα άθλησης. Τώρα, ακόμα και χωρίς ένα δεύτερο lockdown, η πραγματοποίηση πολιτιστικών δράσεων παρουσία κοινού φαίνεται μια διαρκώς μεταβαλλόμενη συνθήκη. Ως εκ τούτου, δρομολογούμε έναν υβριδικό προγραμματισμό, με δράσεις που θα πραγματοποιούνται στις εγκαταστάσεις του ΚΠΙΣΝ και θα είναι διαθέσιμες σε streaming, όπως οι πρώτες συναυλίες του Οκτωβρίου, και άλλα, μικρότερα προγράμματα και εργαστήρια για τα οποία το κοινό θα συμμετέχει ζωντανά, με προεγγραφές και τηρώντας όλα τα απαραίτητα μέτρα.

»Το Κέντρο Πολιτισμού είναι αυτή τη δύσκολη περίοδο παρόν και ενεργό τόσο ως χώρος φιλοξενίας κοινού όσο και ψηφιακά. Θεωρούμε καθήκον μας να στηρίζουμε τους Έλληνες δημιουργούς, καλλιεργούμε διαρκώς αφορμές προγραμματισμού και καλούμε τους καλλιτέχνες σε συνεργασία στοχεύοντας να προσφέρουμε εκδηλώσεις και δράσεις υψηλής ποιότητας και ευρέως ενδιαφέροντος».  

Γιώργος Κουμεντάκης  «Στόχος μας είναι να μη διαταράξουμε τη σχέση μας με το κοινό μας, αλλά και να είμαστε συνεπείς απέναντι στους καλλιτέχνες με τους οποίους συνεργαζόμαστε. Για τον σκοπό αυτό προγραμματίζουμε να μαγνητοσκοπούμε και να προβάλουμε online πολλές από τις παραγωγές και της Κεντρικής και της Εναλλακτικής μας Σκηνής».

Σκοπεύετε να στραφείτε εξ ολοκλήρου στις νέες τεχνολογίες και, αν συμβεί αυτό, πώς πιστεύετε ότι θα αλλάξει τα επόμενα χρόνια ο κόσμος του θεάματος;

Γιώργος Κουμεντάκης «Σκοπεύουμε –ανάλογα με τα εκάστοτε δεδομένα– να πραγματοποιούμε τις παραγωγές μας για να τις δει το κοινό μέσα στις αίθουσές μας, αλλά παράλληλα δημιουργούμε online περιεχόμενο, είτε με τις μαγνητοσκοπημένες παραγωγές μας, είτε με πρωτότυπο περιεχόμενο, όπως τα διαδικτυακά μας φεστιβάλ. Αυτή τη στιγμή τρέχει το 2ο διαδικτυακό φεστιβάλ με τίτλο Αντιστίξεις, ενώ τον περασμένο Μάιο-Ιούνιο προβάλλαμε online το πρώτο μας διαδικτυακό φεστιβάλ με τίτλο Έξοδος-Άνοιξη, το οποίο είδαν πάνω από 350.000 θεατές».

Νίκος Πιμπλής «Ο κόσμος του θεάματος έχει ήδη αλλάξει πολύ λόγω της πανδημίας και στρέφεται όλο και περισσότερο στη διαδικτυακή προβολή με διάφορους τρόπους, γεγονός που μας ώθησε να διευρύνουμε τους ορίζοντες της καλλιτεχνικής μας δραστηριότητας και να αναζητήσουμε νέους τρόπους προσέγγισης του κοινού μας. Μπορούμε τώρα να απολαύσουμε διαδικτυακά παραγωγές υψηλού επιπέδου από όλο τον κόσμο, που διαφορετικά ίσως και να μην τις βλέπαμε ποτέ. Η αμεσότητα της προσωπικής βιωματικής εμπειρίας σε έναν μουσικό χώρο, όμως, είναι αναντικατάστατη, και πιστεύω ακράδαντα ότι, μόλις οι υγειονομικές συνθήκες το επιτρέψουν, ο κόσμος θα επιστρέψει στις αίθουσες με ατέλειωτη όρεξη για ζωντανό θέαμα. Ο πολιτισμός σε διάσταση οθόνης δεν είναι αρκετός ούτε και δίκαιος για τους δημιουργούς και το κοινό».

Γαβριέλλα Τριανταφύλλη «Το Κέντρο Πολιτισμού, πέραν της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, είναι ένας τεράστιος Δημόσιος Χώρος και η φύση του αυτή έχει ορίσει κατά πολύ τις εκδηλώσεις και τις δράσεις που έχει παρουσιάσει το ΚΠΙΣΝ εδώ και 4 χρόνια. Έχοντας ένα Πάρκο 210.000 τ.μ. στη διάθεση του κοινού νομίζω ότι η πιο εγγενής εξέλιξη του προγραμματισμού μας δεν θα ήταν μια εξ ολοκλήρου στροφή στις νέες τεχνολογίες, καθώς ο Δημόσιος αυτός Χώρος ορίζει και την ταυτότητά μας ως σημείου συνομιλίας, συγκέντρωσης και ανταλλαγής ιδεών. Ονειρευόμαστε μια κανονική επαφή με το κοινό μας, όπου οι επισκέπτες του μεγαλύτερου μεσογειακού κήπου της Ελλάδας τον επισκέπτονται είτε κατά μόνας είτε για να παρακολουθήσουν μια δράση και κινούμαστε προς αυτόν τον στόχο λαμβάνοντας υπ’ όψη τα μέτρα που ισχύουν την κάθε περίοδο».