Μείνετε μέσα στις γραμμές: η ιστορία των βιβλίων χρωματισμού

Εάν έχετε μπει τα τελευταία χρόνια σε οποιοδήποτε βιβλιοπωλείο, δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχετε δει βιβλία ζωγραφικής/χρωματισμού για ενήλικες, τα οποία ισχυρίζονται ότι προσφέρουν ώρες χαλάρωσης, ξεκούρασης και αποσυμπίεσης από το άγχος της καθημερινότητας. Τα έβλεπα και εγώ καιρό, χωρίς όμως να δίνω ιδιαίτερη σημασία. Ωστόσο, οφείλω να ομολογήσω ότι κατά τη διάρκεια της καραντίνας αγόρασα ένα, και η αλήθεια είναι ότι το απήλαυσα. Ενδεχομένως να πιστεύετε ότι δημιουργήθηκαν για παιδιά πριν λίγες δεκαετίες, και πιθανόν στις ΗΠΑ, αλλά η ιστορία τους είναι πολύ πιο σύνθετη και ξεκινάει πολύ πιο παλιά.

Το βιβλίο ζωγραφικής«Little Folks Painting Book» συχνά θεωρείται (λανθασμένα) το πρώτο βιβλίο ζωγραφικής/χρωματισμού, και δημοσιεύθηκε το 1879 από τον εκδοτικό οίκο McLoughlin Brothers, ο οποίος δημοσίευε παιδικά βιβλία από τα μέσα του 1800 έως τις αρχές του 1900. Εμπεριείχε γραμμικά σχέδια από την εικονογράφο Kate Greenaway, και αν και δεν είμαστε σίγουροι ότι ήταν όντως το πρώτο του είδους του, υπήρξε ωστόσο μια πολύ δημοφιλής σειρά, και οι αδελφοί McLoughlin συνέχισαν να εκδίδουν βιβλία «Little Folks»τα οποία ήταν το κλειδί για τη διάδοση των βιβλίων χρωματισμού για παιδιά.

Το «Little Folks Painting Book» ζητούσε από τα παιδιά να ζωγραφίσουν τις απεικονίσεις τραγουδιών και παραμυθιών τα οποία συχνά είχαν μαθήματα ηθικής και συμπεριφοράς: δεν πρέπει να ξυπνάμε αργά, να είμαστε εγωιστές, ή να χλευάζουμε τα καλοπροαίρετα και καλόκαρδα ξαδέρφια μας. Η τελευταία ιστορία του βιβλίου, δε, είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Πρόκειται για δυο αδέρφια (ένα αγόρι και ένα κορίτσι) που θέλουν να πετάξουν μακριά από τη βαρετή, απομονωμένη ζωή τους, και αιχμαλωτίζονται με έναν μαγικό τρόπο σε ιπτάμενα χαλιά που τους οδηγούν σε ένα ταξίδι που δεν τελειώνει ποτέ. Αυτό φαντάζει ως μια Δαντική κόλαση η οποία συνοδεύεται από την προειδοποίηση: «Ποτέ μην είσαι δυσαρεστημένος, και ποτέ μην επιθυμείς κάτι που δεν μπορείς να έχεις.»

Η αλήθεια όμως είναι ότι το κόνσεπτ αυτό ξεκίνησε δύο αιώνες πριν με το βιβλίο «Poly-Olbion» του Michael Drayton, το οποίο δημοσιεύθηκε σε δύο μέρη, το 1612 και το 1622.

Ο Βρετανός χαράκτης William Hole δημιούργησε μια σειρά χαρτών για να απεικονίσει το ποίημα των 15.000 γραμμών του Drayton. Ο Drayton ήταν φίλος του Σαίξπηρ, και το τεράστιο ποίημά του περιόδευσε στην Αγγλία και την Ουαλία. Οι σουρεαλιστικοί χάρτες του Holeήταν γεμάτοι με τέρατα και άλλα μυθικά στοιχεία από όλη τη χώρα.

Το 1622 δημοσιεύθηκε επίσης το «The Compleat Gentleman» του Henry Peachman, και ήταν ίσως το πρώτο βιβλίο που αναφέρθηκε στα οφέλη του χρωματισμού. Ο Peacham πίστευε ότι ένας καλά μορφωμένος κύριος έπρεπε να μάθει να σχεδιάζει και να ζωγραφίζει, και ότι το να χρωματίζει χάρτες είναι ένας εύκολος τρόπος να ξεκινήσει. Συγκεκριμένα, ο Peacham συνέστησε τη ζωγραφική χαρτών ως τρόπο εκμάθησης πρωτευουσών και γεωπολιτικών ορίων. Προώθησε τον χρωματισμό ως τρόπο αποδοχής ενός κόσμου που διοικείται από κυβερνήτες, και θεωρούσε ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε όχι μόνο να δέχονται αυτόν τον κόσμο ως έχει, αλλά να λαχταρούν για αυτόν και να χαίρονται για τη διατήρησή του. Ο χρωματισμός ήταν για αυτόν ένα μέσο για τη διατήρηση του πολιτικού καθεστώτος.

Όσο περνούσαν τα χρόνια, ο χρωματισμός γινόταν όλο και πιο δημοφιλής. Οι 60 πλάκες με χαραγμένες εικονογραφήσεις λουλουδιών στο βιβλίο «The Florist» του Robert Sayer, που δημοσιεύθηκε γύρω στο 1760 στο Λονδίνο, δημιουργήθηκε με σκοπό να χρωματιστεί από τον αγοραστή, δίνοντας έμφαση στην ακρίβεια. Ενώ η επιλογή των χρωμάτων μπορεί να είναι μέρος της δημιουργικότητας στη χρήση βιβλίων χρωματισμού σήμερα, το «The Florist» περιείχε περιγραφές των χρωμάτων και οδηγίες για το πώς να αναμιγνύετε τα χρώματα και να χρωματίζετε κάθε λουλούδι σωστά ώστε να είναι όσο πιο ρεαλιστικό γίνεται.

Ένας από τους παράγοντες που συνεισέφερε δραστικά στην εδραίωση των βιβλίων χρωματισμού ήταν η εφεύρεση της λιθογραφίαςστην Ευρώπη το 1796. Έφτασε στην Αμερική το 1850 και τελειοποιήθηκε το 1870. Αυτόέκανε ευκολότερη την εκτύπωση, καθώς και τη δυνατότητα αναπαραγωγής χιλιάδων εικόνων πιο γρήγορα και εύκολα.Τα βιβλία χρωματισμού αυξήθηκαν σε δημοτικότητα καθώς το κόστος κατασκευής τους μειώθηκε. Μέχρι τις αρχές του εικοστού αιώνα, οι εταιρείες που πουλούσαν χρώματα σπιτιού, παπούτσια και άλλα καταναλωτικά αγαθά χρησιμοποίησαν βιβλία ζωγραφικής ως στρατηγική μάρκετινγκ. Αυτά τα δώρα τους επέτρεψαν να εμπορεύονται τα προϊόντα τους είτε απευθείας σε παιδιά είτε σε γονείς μέσω των παιδιών τους.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1900, η Binney&Smith, που μέχρι τότε κατασκεύαζαν μελάνια, βαφές και μολύβια σχιστόλιθου, θέλησαν να κάνουν κάτι διαφορετικό. Οι κηρομπογιές που φτιάχνονταν στις ΗΠΑ εκείνη την εποχή ήταν πολύ κακής ποιότητας, και οι ακριβές εκδόσεις που εισήχθησαν από την Ευρώπη δεν είχαν καλές αποχρώσεις. Αφού έπαιξαν με χρωστικές ουσίες και κερί με βάση το πετρέλαιο, ο Edwin Binney ανέπτυξε μια κηρομπογιά με μαύρο άνθρακα για να μαρκάρει κιβώτια και βαρέλια. Το 1903, η Binney&Smith κυκλοφόρησαν τις πρώτες φημισμένες κηρομπογιές CRAYOLA για παιδιά σε κουτί των οκτώ.

Καθώς η λευκή αμερικανική μεσαία τάξη μεγάλωσε αυξήθηκε και το ενδιαφέρον τους για την εκπαίδευση, τον αλφαβητισμό και την παιδική ηλικία γενικότερα. Η σταδιακή βελτίωση στην ποιότητα ζωής υποβοηθήθηκε από τα μεταρρυθμιστικά κινήματα του τέλους του 19ου αιώνα που επιδίωκαν καλύτερες συνθήκες για τους Αμερικανούς, και έτσι η παιδική εκπαίδευση εκτιμήθηκε ως μέσο κοινωνικής βελτίωσης για τις μελλοντικές γενιές. Οι εκπαιδευτικοί, οι συγγραφείς και οι μεταρρυθμιστές της εκπαίδευσης αναγνώρισαν ότι οι εικονογραφήσεις ήταν ένα εξαιρετικό μέσο για την αύξηση του ενδιαφέροντος ενός παιδιού για την ανάγνωση, καικαθώς οι διανοούμενοι όπως ο Friedrich Fröbel (ο εφευρέτης του νηπιαγωγείου) έγιναν πιο σημαντικοί, οι άνθρωποι άρχισαν να ενθαρρύνουν τα παιδιά να είναι δημιουργικά, και τα βιβλία ζωγραφικής έδιναν περισσότερη ελευθερία.