200 Χρόνια Ελεύθεροι: Δύο αιώνες από την Επανάσταση του 1821

Δύο αιώνες από την Επανάσταση του 1821, μια σημαντική επέτειος για να γιορταστεί το ένδοξο παρελθόν, μια εξαιρετική ευκαιρία να επανακαθορίσουμε το μέλλον μας μέσα από μια ανοικτή, χωρίς προκαταλήψεις, συζήτηση για την ιστορία του ελληνικού κράτους.

Για τη συμπλήρωση των δύο αιώνων από την Επανάσταση, η Τράπεζα Πειραιώς συνεργάζεται με κορυφαίους πανεπιστημιακούς, επιστημονικούς και πολιτιστικούς φορείς της χώρας και υλοποιεί ένα πρόγραμμα που απευθύνεται όχι μόνο στους ειδικούς, αλλά και στο ευρύ κοινό.

Το υλικό της εποχής είναι σίγουρα ανεξάντλητο και πολυδιάστατο: ξεκινώντας από την επανεξέταση των ηρωικών ιστορικών γεγονότων από μια νέα επιστημονική ματιά, η ίδια η καθημερινότητα αμάχων και αγωνιστών δίνει την εικόνα αυτών που δημιούργησαν το νέο ελληνικό κράτος και τους θεσμούς του. Επίσης, η οπτική των ξένων που παρακολούθησαν εκ του σύνεγγυς τα γεγονότα έχει και αυτή την αξία της, όπως και η συμμετοχή των φιλελλήνων στον αγώνα ενός μικρού λαού για ανεξαρτησία, ενώ αναδεικνύεται, φυσικά, και η πολιτιστική παραγωγή που εμπνεύστηκε από την Επανάσταση του 1821.

Το επετειακό πρόγραμμα της Τράπεζας Πειραιώς διαμορφώθηκε σε συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ), το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Ιδρυμα Τάκης Σινόπουλος- Σπουδαστήριο Νεοελληνικής Ποίησης, ενώ σημαντικό ρόλο στην υλοποίησή του έχει το Πολιτιστικό Ίδρυμα Τράπεζας Πειραιώς.

Το Πρόγραμμα Επετειακών Δράσεων με το οποίο η Τράπεζα Πειραιώς θα συμμετέχει στον εθνικό εορτασμό για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 παρουσιάστηκε πριν από λίγες ημέρες σε ειδική εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στο «Ίδρυμα Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος».

Συνεργασία με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ)
Διοργάνωση στην Αθήνα, το Μάρτιο 2020, με πρωτοβουλία του ΕΚΠΑ και υποστήριξη του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς, του πρώτου Διεθνούς Συνεδρίου με τίτλο: «Η Ελληνική Επανάσταση στην εποχή των Επαναστάσεων: Ιδεολογία, πράξη, κληρονομιές», όπου περισσότεροι από 25 διακεκριμένοι ξένοι και Έλληνες ομιλητές θα αναδείξουν τη διεθνή σημασία της Ελληνικής Επανάστασης και θα την εντάξουν στο χάρτη των παγκόσμιων επαναστάσεων. Επιστημονικοί υπεύθυνοι είναι οι ομότιμοι καθηγητές Όλγα Κατσιαρδή Χέρινγκ και Πασχάλης Κιτρομηλίδης, ενώ τα πρακτικά του συνεδρίου θα εκδοθούν από διεθνή εκδοτικό οίκο.

Υλοποίηση επιστημονικού προγράμματος με κεντρικό θέμα τις «Όψεις της καθημερινότητας στην επαναστατημένη Ελλάδα», με στόχο να προκύψει νέο επιστημονικό έργο από νέους κυρίως επιστήμονες, το οποίο θα απευθυνθεί στο ευρύ κοινό. Το πρόγραμμα, υπό τη διεύθυνση της Επ. Καθηγήτριας Βασιλικής Σειρηνίδου και της Ομ. Καθηγήτριας Όλγας Κατσιαρδή Χέρινγκ, θα εστιάζει σε δυο θεματικές:  αφενός, θα επιχειρήσει να προσεγγίσει  την Επανάσταση «από τα κάτω», μέσα από συλλογικές διαμαρτυρίες και αιτήματα απλών ανθρώπων προς τις αρχές κατά τη διάρκειά της. Και αφετέρου, θα αναδείξει μια αμιγώς οικονομική παράμετρο, τη λειτουργία της αγοράς, δηλαδή τη διακίνηση προϊόντων, τις τιμές και την καθημερινότητα της αγοράς στις πόλεις του επαναστατημένης Ελλάδας.

Διοργάνωση 11 Ημερίδων με κοινή θεματική «200 χρόνια ελληνικού κράτους. Απολογισμοί και προοπτικές» και πρόεδρο της οργανωτικής επιτροπής τον καθηγητή Νίκο Αλιβιζάτο. Στο πλαίσιο των Ημερίδων θα εξειδικευτούν σημαντικές πτυχές του εθνικού βίου: κοινοβουλευτισμός, διπλωματία και εξωτερική πολιτική,  οικονομία, δημόσια διοίκηση και δικαιοσύνη, εκπαίδευση, πολιτισμός, αρχαιολογία, γλωσσικό ζήτημα, ιστορία των ενόπλων δυνάμεων, δημόσια υγεία και κοινωνική ασφάλεια. Το αποτέλεσμα αυτών των παρεμβάσεων θα αποτελέσει το περιεχόμενο έντυπων  εγχειριδίων, που θα απευθύνεται σε ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, πέραν της ακαδημαϊκής κοινότητας.

Κύκλος διαλέξεων από ειδικούς επιστήμονες του ΕΚΠΑ και υπεύθυνη την καθηγήτρια Μαρία Ευθυμίου, με θέμα: «21 ομιλίες για το ’21». Οι διαλέξεις θα απευθύνονται στο ευρύ κοινό, όχι μόνον της Αθήνας, και θα αφορούν τις ευρωπαϊκές δυνάμεις και την Οθωμανική αυτοκρατορία στο πρώτο μισό του 19ου αιώνα, καθώς και την προεπαναστατική ελληνική κοινωνία και την ιδεολογική προετοιμασία του Αγώνα.

Συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Διοργάνωση πλωτής περιοδεύουσας έκθεσης με πολυτιμότατες συλλογές αρχειακού κα εθνολογικού χαρακτήρα για την Επανάσταση και τον πρώιμο εθνικό μας βίο, η οποία θα αναδεικνύει τη σημασία των ναυτικών δυνάμεων στον Αγώνα της Ανεξαρτησίας. Ιστιοφόρο θα διαπλεύσει το Αιγαίο περνώντας από 19 ιστορικά νησιά (Ύδρα, Σπέτσες, Αίγινα, Χίο, Ψαρά κ.ά.). Όταν στα τέλη Ιουνίου 2021 η «εν πλω» αυτή έκθεση θα έχει πραγματοποιήσει μέρος του διάπλου του Αιγαίου καταλήγοντας στη Χίο, τα εκθέματά της θα παρουσιασθούν στο Μουσείο Μαστίχας Χίου του ΠΙΟΠ για δύο μήνες, πριν ξεκινήσει για το υπόλοιπο του ταξιδιού της, με τελικό προορισμό το Καστελόριζο.

Η συνεργασία της Τράπεζας Πειραιώς με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο θα αποδώσει περιοδικές εκθέσεις σε άλλα δύο επιλεγμένα Μουσεία του ΠΙΟΠ: το Μουσείο Αργυροτεχνίας στα Γιάννενα και το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης στη Δημητσάνα. Σε αυτές τις εκθέσεις θα ιστορούνται η προετοιμασία του Αγώνα, τα γεγονότα, τα πρόσωπα και οι τρόποι του πολέμου, πτυχές της ζωής των αγωνιστών και του άμαχου πληθυσμού και όψεις της κοινωνικής και πολιτιστικής ζωής της περιόδου, η συγκρότηση του κράτους και η αναγνώριση των Αγωνιστών. Επίσης, θα παρουσιάζεται «Χρονολόγιο του Αγώνα του ’21» με τη ροή των πολεμικών και πολιτικών γεγονότων, ενώ στην πρώτη περίπτωση έμφαση θα δίδεται στη γεωγραφική περιοχή της Ηπείρου και στη δεύτερη στην παραγωγή της μπαρούτης, η οποία αναπαρίσταται στο Μουσείο Δημητσάνας.

Δημιουργία αναμνηστικού μεταλλίου από τη διεθνούς κύρους Υδραία σχεδιάστρια Έλενα Βότση, με παράλληλη αξιοποίηση των πλούσιων συναφών συλλογών του Μουσείου.

Συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή
Η Τράπεζα Πειραιώς θα χορηγήσει την παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, η οποία αφιερώνεται σε εμβληματικούς συνθέτες της Ελληνικής Εθνικής Σχολής. Σε μια ενιαία παράσταση θα παρουσιαστούν η όπερα «Δέσπω» του Παύλου Καρρέρ και οι «Ελληνικοί Χοροί» του Νίκου Σκαλκώτα, τους οποίους θα χορογραφήσουν τρεις νέοι χορογράφοι. Η παραγωγή εντάσσεται στο επετειακό πρόγραμμα της ΕΛΣ για το 2021, το οποίο υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.  

Συνεργασία με τα Γενικά Αρχεία του Κράτους
Ο Όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς θα υποστηρίξει μια σειρά από εκδόσεις με πρωτότυπο ερευνητικό περιεχόμενο που φιλοδοξούν να προσελκύσουν το ενδιαφέρον του γενικού κοινού.

«Το 1821 και οι πρωταγωνιστές του» θα είναι μια έκδοση τεκμηρίων από τις πλούσιες συλλογές του εθνικού αρχειακού μας φορέα, των Γενικών Αρχείων του Κράτους, και θα αποτελέσει αφιέρωμα σε πρόσωπα που έδρασαν από την προεπαναστατική περίοδο μέχρι και τη διακυβέρνηση του Ιωάννη Καποδίστρια. Επιστολές και ιδιόχειρα σημειώματά τους θα αποτυπωθούν σε μια πρωτότυπη ομοιογραφική ή τρισδιάστατη αναπαραγωγή προσωπογραφικών τεκμηρίων. Η έκδοση θα αξιοποιηθεί εκθεσιακά καθώς και σε εκπαιδευτικές δράσεις που θα εξοικειώνουν τα παιδιά με τα πρόσωπα πίσω από τα γεγονότα και τις αποφάσεις του Αγώνα.

Έκδοση που θα περιλαμβάνει τα «Δελτία Ειδήσεων» της περιόδου 1821-1822
Τα «Δελτία Ειδήσεων» της περιόδου 1821-1822, τα οποία οι γαλλικές προξενικές και διπλωματικές αρχές απέστελλαν στο Υπουργείο Εξωτερικών Υποθέσεων της χώρας τους με σκοπό να ενημερώσουν για ό,τι συνέβαινε στην Κωνσταντινούπολη και τις επαρχίες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας θα μεταγραφούν και θα μεταφραστούν για τις ανάγκες μιας μεγάλης έκδοσης που θα βοηθά τόσο να παρακολουθήσουμε τα γεγονότα αλλά κυρίως να ακολουθήσουμε τη ματιά των ξένων πάνω σ’ αυτά. Το περιεχόμενο της έκδοσης θα υποδειχθεί και θα σχολιασθεί από τους Άννα Πουραντιέ-Ντυτέιλ-Λοϊζίδου, τ. διευθύντρια του Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών της Κυπριακής Δημοκρατίας, και Νικόλαο Καραπιδάκη, καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου και πρόεδρο της Εφορείας των Γενικών Αρχείων του Κράτους. Από το έργο θα προκύψει έκθεση βασισμένη στο υλικό και τα ιστορικά του συμπεράσματα σε συνδιοργάνωση των δύο φορέων.