Πολιτισμος

Federico Fellini: Ο «μάγος του σινεμά»

«Δεν υπάρχει τέλος. Δεν υπάρχει αρχή. Υπάρχει μόνο ένα ατέλειωτο πάθος για ζωή»

Ο εμβληματικός Φεντερίκο Φελίνι, γνωστός για το έργο του ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος, γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου του 1920 στο Ρίμινι. Το 1926, ανακάλυψε τον κόσμο του Grand Guignol, το τσίρκο με τον κλόουν Pierino, και τις ταινίες. Το Guido Brignone του Maciste All'Inferno, η πρώτη ταινία που είδε, τον σημαδέψε με τρόπους που συνδέονται με το Δάντη και τον κινηματογράφο σε όλη τη σταδιοδρομία του. Σε ηλικία 12 ετών, το έσκασε από το σπίτι του για ν' ακολουθήσει ένα τσίρκο. Στοιχείο που αναμφίβολα, μαζί με πολλά άλλα, εξηγεί την αγάπη του για τους κλόουν που εμφανίζονται σε όλα τα έργα του. Φαίνεται ωστόσο ότι 5 χρόνια αργότερα εγκατέλειψε την ηρεμία της επαρχιακής ζωής για να πάει στη Ρώμη. Εκεί έζησε αρχικά σαν σκιτσογράφος και στη συνέχεια γράφοντας παρλάτες και σκετς για κομφερανσιέ και άλλους καλλιτέχνες του music hall. Ο Φεντερίκο έδινε πολύ μεγάλη σημασία στην επιλογή των προσώπων. Δημοσίευε μία αγγελία πριν γυρίσει μια ταινία και μετά έβλεπε μόνος του χιλιάδες ανθρώπους πριν επιλέξει τους κατάλληλους, με κριτήριο όχι την υποκριτική τους ικανότητα, αλλά την ιδιαιτερότητα της φυσιογνωμίας τους. Συχνά στις ταινίες του έχουν παίξει άνθρωποι ακόμα και σε κανονικούς ρόλους, εντελώς άσχετοι με τον κινηματογράφο.

Ο Ιταλός σκηνοθέτης που άλλαξε την ιστορία του κινηματογράφου, συνεργάστηκε για πρώτη φορά το 1946 με τον Ρομπέρτο Ροσελίνι ενώ το 1954 κέρδισε τον Χρυσό Λέοντα στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Έπειτα ακολούθησαν πολλά βραβεία και διακρίσεις όπως το 1960 ο Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ των Καννών και τις χρονιές 1956,1961 και 1974 το βραβείο της Ένωσης Κριτικών της Νέας Υόρκης. Πήρε τέσσερις φορές, το Όσκαρ Καλύτερης Ξένης Ταινίας: το 1956 για το «Λα Στράντα», το 1957 για το «Οι νύχτες της Καμπίρια», το 1963 για το «8½» και το 1974 για το «Θυμάμαι» και προτάθηκε επίσης τέσσερις φορές για το Όσκαρ Σκηνοθεσίας για τις ταινίες: «Γλυκιά ζωή» το 1961, «8½» το 1963, «Σατυρικόν» το 1970 και «Θυμάμαι» το 1975. Το 1993 η Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου του απένειμε Τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του. Θεωρείται ένας από τους πιο σημαντικούς σκηνοθέτες του 20ου αιώνα, και είναι ευρέως σεβαστός.

Ο Federico Fellini με το τιμητικό Oscar που έλαβε το 1993. Με τον Marcello Mastroianni και τη Sophia Loren

Ο Φελίνι δυστυχώς υπέστη εγκεφαλικό επεισόδιο στο Grand Hotel Rimini τον Αύγουστο του 1993. Εν μέρει παράλυτος, μεταφέρθηκε στη Φεράρα για ν' αναρρώσει και στη συνέχεια στο Policlinico Umberto I στη Ρώμη για να είναι κοντά στην σύζυγό του που ήταν επίσης σε νοσοκομείο. Υπέστη ένα δεύτερο εγκεφαλικό επεισόδιο και έπεσε σε μη αναστρέψιμο κώμα. Τελικά πέθανε στη Ρώμη στις 31 Οκτωβρίου σε ηλικία 73 ετών, μια ημέρα μετά την πεντηκοστή επέτειο του γάμου του. Το μνημόσυνο πραγματοποιήθηκε στο Studio 5 στη Cinecittà και το παρακολούθησαν περίπου 70.000 άτομα. Κατόπιν αιτήματος της Giulietta Masina, ο τρομπετίστας Mauro Maur έπαιξε το «Improvviso dell'Angelo» του Νίνο Ρότα κατά την τελετή κηδείας.

Είναι γεγονός πάντως ότι άφησε πίσω την ανάμνηση ενός σκηνοθέτη ο οποίος, εμπνεόμενος από την εσωτερική του φωνή, δημιούργησε ένα νέο τρόπο αφήγησης της πραγματικότητας, δίνοντας ταυτόχρονα πνοή σε έναν κινηματογράφο της ποίησης, της φαντασίας και του παραμυθιού. Σύγχρονοι σκηνοθέτες όπως ο Tim Burton, ο Τέρι Γκίλιαμ, ο Εμίρ Κουστουρίτσα και ο David Lynch ανέφεραν την επιρροή του Φελίνι στο έργο τους. Οι «I Vitelloni» ενέπνευσαν ευρωπαϊκούς σκηνοθέτες όπως ο Juan Antonio Bardem, ο Marco Ferreri, και η Lina Wertmuller και είχαν κάποια επίδραση στις ταινίες «Mean Streets» του Μάρτιν Σκορσέζε, «American Graffiti» του George Lucas, «St.Elmo's Fire» του Joel Schumacher και «Diner» του Barry Levinson. Ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ, δήλωσε το 1963 στο Αμερικάνικο περιοδικό «Cinema» την ταινία του Fellini «I Vitelloni» ως νούμερο ένα στην Top 10 λίστα του. Το έργο του Φελίνι αναφέρεται στα μουσικά άλμπουμ «Fellini Days» των Fish, «Another Side of Bob Dylan» του Bob Dylan με τους Motorpsycho Nitemare, «Funplex» των Β-52 και το «Everybody Hurts» των REM.

10 διάσημα αποφθέγματά του Fellini

1. Αν υπήρχε λίγο περισσότερο σιωπή, αν μπορούσαμε όλοι να σιωπήσουμε… ίσως θα μπορούσαμε να καταλάβουμε κάτι.

2. Δεν υπάρχει τέλος. Δεν υπάρχει αρχή. Υπάρχει μόνο ένα ατέλειωτο πάθος για ζωή.

3. Εμπειρία είναι αυτό που παίρνεις όσο ψάχνεις για κάτι άλλο.

4. Όσοι είναι πάντα συνεπείς, είναι ύποπτοι.

5. Είναι πιο εύκολο να είσαι πιστός σε ένα εστιατόριο παρά σε μια γυναίκα.

6. Η σκηνοθεσία είναι σαν να κάνω έρωτα. Οταν σκηνοθετώ, νιώθω πιο ζωντανός από οποιαδήποτε άλλη στιγμή.

7. Η λογοκρισία είναι διαφήμιση πληρωμένη από το κράτος.

8. Κάθε γλώσσα βλέπει τον κόσμο με διαφορετικό τρόπο.

9. Σε κάποιο βαθμό όλα είναι ρεαλιστικά. Δεν υπάρχουν σύνορα ανάμεσα στη φαντασία και στο πραγματικό.

10. Κανένας κριτικός που γράφει για μια ταινία δεν μπορεί να πει περισσότερα από την ίδια την ταινία, αν και κάνουν ό,τι μπορούν για να μας κάνουν να πιστέψουμε το αντίθετο.

10 πράγματα που δεν ήξερες για τον Fellini

1. Το Σεπτέμβριο του 1939, γράφτηκε στη νομική σχολή του Πανεπιστημίου της Ρώμης για να ευχαριστήσει τους γονείς του αλλά δεν υπάρχει καταγραφή του να παρακολουθεί έστω και μια τάξη της σχολής.

2. Το 1941 δημοσίευσε το «Il mio amico Pasqualino», ένα φυλλάδιο 74 σελίδων σε δέκα κεφάλαια που περιγράφουν τις παράλογες περιπέτειες του Pasqualino, ενός alter ego.

3. Το 1942, ενώ ο Fellini ήταν στη Λιβύη, για το σενάριο του «Ι cavalieri del deserto», η Τρίπολη υπέκυψε στην πολιορκία των βρετανικών δυνάμεων και ο ίδιος και οι συνεργάτες του διέφυγαν επιβιβαζόμενοι σε γερμανικό στρατιωτικό αεροπλάνο με προορισμό τη Σικελία.

4. Σε ηλικία 23 ετών, μετά από 9 μήνες σχέσης παντρεύτηκε την ηθοποιό Τζουλιέτα Μαζίνα, με την οποία έζησε 50 χρόνια, μέχρι το θάνατο του. Απέκτησαν κι ένα αγοράκι το οποίο όμως πέθανε μετά από ένα μήνα από εγκεφαλίτιδα.

5. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων γυρισμάτων του La Strada, ο Fellini παρουσίασε τα πρώτα σημάδια σοβαρής κλινικής κατάθλιψης. Με τη βοήθεια της συζύγου του, πέρασε μια σύντομη περίοδο θεραπείας με το φροϋδικό ψυχαναλυτή Emilio Servadio.

6. Πρώτη έγχρωμη ταινία του ήταν το The Temptations of Doctor Antonio. H ταινία γελοιοποιεί μια σταυροφορία ενάντια στον αντιπρόεδρο που τρελαίνεται προσπαθώντας να λογοκρίνει μια πινακίδα του Anita Ekberg που ενστερνίζεται τις αρετές του γάλακτος.

7. Το 1964, ο Fellini πειραματίστηκε με το LSD υπό την επίβλεψη του Emilio Servadio.

8. Ο Fellini, η Masina κι ο γιος τους Pierfederico είναι θαμμένοι σε ένα χάλκινο τάφο σκαλισμένο από τον Arnaldo Pomodoro.

9. Το αεροδρόμιο στο Ρίμινι έχει ονομαστεί Federico Fellini προς τιμήν του .

10. Τα επίθετα «Fellinian» και «Felliniesque» εκφράζουν πλέον κάθε είδους εξωφρενική, ευφάνταστη, ακόμη και μπαρόκ εικόνα στον κινηματογράφο και στην τέχνη γενικότερα.

10 ταινίες του Fellini που πρέπει οπωσδήποτε να δεις

1. La Strada - Λα Στράντα (1954)