Ενθαρρυμένος, όπως συνηθίζεται να λέμε, από τη μάλλον θετική υποδοχή που είχε το πρόσφατο κομμάτι μου 20 + 5 εκφράσεις της καθημερινής μας ζωής με προέλευση τη λογοτεχνία, το τραγούδι, το σινεμά, προχώρησα στην καταγραφή, τον εντοπισμό της προέλευσης και το στοιχειώδη σχολιασμό άλλων 25 +1, με ανάλογη προέλευση. Το γιατί μια περισσότερη αυτή τη φορά, θα το δείτε στη συνέχεια. Φυσικά το θέμα είναι ανεξάντλητο, γιατί η λαλιά –αντίθετα με τα κείμενα− είναι ανεξάντλητη.
Πάμε λοιπόν:
Εκτός των τειχών
Τίτλος βιβλίου του Βασίλη Βασιλικού, που ίσως απηχεί και μνήμη από τα «Τείχη» του Κ.Π. Καβάφη. Για στοιχεία που είναι ή εμφανίζονται αποκομμένα από άλλα ή έχουν χωριστεί βίαια και δεν επικοινωνούν.
Η αβάσταχτη ελαφρότητα τού είναι
Τίτλος μυθιστορήματος του Μίλαν Κούντερα. Για όσους δεν παίρνουν τις καταστάσεις στα σοβαρά.
Ιθάκη
Από το ομώνυμο (και κατ' εξαίρεση φλύαρο) ποίημα του Κ.Π. Καβάφη. Για το ότι η σημασία του ταξιδιού ξεπερνάει τη σημασία του προορισμού. Πολυφορεμένο (και συνήθως μη ισχύον).
Ιστορίες καθημερινής τρέλας
Πετσοκομμένος τίτλος βιβλίου του Τσαρλς Μπουκόφσκι. Η πρώτη λέξη είναι «Ερωτικές». Αυτονόητο.
Ανίκανος, γκαφατζής αστυνομικός της φιλμικής σειράς «Ροζ πάνθηρας» του Μπλέικ Έντουαρντς. Αυτονόητο.
Λιλιπούτειος
«Τα ταξίδια του Γκάλιβερ» ή Γκιούλιβερ, δήθεν παιδικό βιβλίο του Τζόναθαν Σουίφτ, όπου ο ήρωας επισκέπτεται τρεις περίεργους τόπους. Ο ένας η Λίλιπουτ, η χώρα των σπιθαμιαίων ανθρώπων. Σημασία: πάρα πολύ μικρός, ελάχιστος. Η λέξη διαδόθηκε από την ποιοτική ραδιοφωνική εκπομπή «Εδώ Λιλιπούπολη» της δεκαετίας του ΄70.
Μάνα, γιατί με γέννησες
Υπαρκτό φιλμ του Νίκου Φώσκολου και τραγούδι του Γιάννη Παπαϊωάννου. Αποκλειστικά σκωπτική χρήση, για υπερβολικά δακρύβρεχτες καταστάσεις.
Μαυρογιαλούρος
Πολιτικάντης. Ταινία «Υπάρχει και φιλότιμο» του Αλ. Σακελάριου.
Μπιγκ Μπράδερ
Στο δυστοπικό «1984» του Όργουελ, «ο Μεγάλος Αδερφός» είναι ο δικτάτορας της χώρας, που οι εικόνες του βρίσκονται παντού και εποπτεύει τα πάντα. Στα καθ' ημάς υποβιβάστηκε σε τηλεοπτικό θέαμα.
«Άμλετ», Σέξπιρ. Αυτονόητο (και πολύ βαρύ. Και πολυφορεμένο).
Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους; //Οι άνθρωποι αυτοί ήσαν μια κάποια λύσις
Κ.Π. Καβάφης, «Περιμένοντας τους βαρβάρους», οι τελευταίοι δυο στίχοι του ποιήματος. Χρησιμοποιούνται πλήρως ή τμηματικά όταν α) κάποιοι χαρακτηρίζονται «βάρβαροι» β) επί απουσίας λύσεων, απραξίας ή αδυναμίας επίλυσης προβλημάτων.
Ο βασιλιάς είναι γυμνός
Από το παραμύθι «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα», του Χ.Κ. Άντερσεν. Επί βαρύγδουπου περιτυλίγματος δίχως ουσία ή μεγάλου ψεύδους που αποκαλύπτεται.
Όλα τα ζώα είναι ίσα, μα μερικά είναι πιο ίσα από τ' άλλα
Κι αυτό Όργουελ, από το «Η φάρμα των ζώων», αντικομουνιστική σάτιρα. Αυτονόητο.
Όσο μπορείς
Κι αυτό Κ.Π. Καβάφης. Τίτλος σπουδαίου ποιήματος, που ο ίδιος ή οποιοσδήποτε συνδυασμός στίχων του δηλώνει την αξιοπρέπεια.
Περασμένα μεγαλεία // και διηγώντας τα να κλαις
Δ. Σολωμός, «Ύμνος εις την ελευθερίαν». Αυτονόητο.
Πέτρινα χρόνια
Τίτλος φιλμ του Παντελή Βούλγαρη. Για τις εποχές με μεγάλες αντιξοότητες.
Πού να 'σαι απόψε, το βράδυ αυτό
Από το τραγούδι «Ας ερχόσουν για λίγο» (Σουγιούλ - Τραϊφόρος), που κάνει αέναη καριέρα με απανωτές επανεκτελέσεις. Αυτονόητο.
Ρίχ' το, Ηλία
Παντελής Βούλγαρης κι αυτό, από το τρίτο σκετς του εξαιρετικού φιλμ «Όλα είναι δρόμος». Πρόκειται για κατεδαφιστική προτροπή (κυριολεκτικά).
Σκρουτζ
Ο ήρωας του Ντίσνεϊ, το σάιτ, το αρχέτυπο του τσιγκούνη / οικονόμου κ.λπ. έλκουν την καταγωγή από τον Εμπενίζερ Σκρουτζ, ήρωα του διηγήματος «Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία» του Ντίκενς.
Δρ. Τζέκιλ και κ. Χάιντ
Ομώνυμο βιβλίο του Ρ.Λ. Στίβενσον. Επί αποκρουστικής διπροσωπίας.
Σόδομα και Γόμορρα
Από το φιλμ «Αχ αυτή η γυναίκα μου» (Σκαλενάκης - Τσιφόρος, Βασιλειάδης), η αρχική μεταφορά από την Παλαιά Διαθήκη. Για τόπους οργίων.
Συλλάβετε τους συνήθεις υπόπτους
Από το φιλμ «Καζαμπλάνκα» του Μάικλ Κέρτιζ. Για εκ των προτέρων άκαρπες αστυνομικές κινήσεις.
Τα καμάκια
Κι αυτό τίτλος βιβλίου του Βασίλη Βασιλικού. Για εραστές τουριστριών. Η μεταφορά από το γνωστό φαλλόμορφο ψαρικό εργαλείο.
Τρελή κι αδέσποτη
Τίτλος τραγουδιού (Ξυδάκης - Ρασούλης). Για γκόμενες αυτόνομες.
Τα ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα
Από το τραγούδι «Μάνα μου Ελλάς» (Ξαρχάκος - Γκάτσος). Αυτονόητο.
Το βασίλειό μου για ένα άλογο
«Ριχάρδος ο ΙΙΙ», Σέξπιρ. Όταν η αξία άμεσης χρήσης ενός αγαθού ξεπερνάει την ανταλλακτική αξία άλλου, που αντικειμενικά είναι πολύ «ακριβότερο».
Και τώρα η +1:
Κόκκινη γραμμή
Μετάφραση και πετσόκομμα του «thin red line», λεπτή κόκκινη γραμμή. Από δημοσιογραφική ανταπόκριση των μέσων του 19ου αιώνα. Αναφέρεται στη μάχη της Σεβαστούπολης, στην οποία η βρετανική Ελαφρά Ταξιαρχία φορούσε κόκκινες στολές. Στα καθ' ημάς διαστράφηκε το νόημα σε «σημείο μη υποχώρησης». Οκ, δεν είναι λογοτεχνία, είναι (κακή) δημοσιογραφική και πολιτική αργκό, αλλά το έβαλα για να γελάσουμε λιγάκι. (Πηγή μου εδώ: Ο Φαληρεύς της «Καθημερινής»).
20°
