Είκοσι πρόσφυγες που ζουν στην Αθήνα, καταγράφουν την προσωπική τους ιστορία, στο πλαίσιο έκθεσης στο ΕΜΣΤ

Όταν παρατηρεί την εικαστική εγκατάσταση του Μπιλ Βιόλα «Η σχεδία», ένα έργο που κοσμεί τη συλλογή του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, ο Σύρος πρόσφυγας, Γκασάν, νιώθει πόνο.

«Αυτές οι εικόνες με πονάνε, μου λένε πολλά, τα οποία εγώ ο ίδιος τα έχω δει, τα έχω ζήσει», λέει.

Αντίθετα, η Μπιμπίς από το Κονγκό, αισθάνεται αισιοδοξία, «επειδή σκέφτηκα ότι έχω ξεπεράσει κάτι πολύ δύσκολο. Έζησα μια τραγωδία, αλλά τελικά έφτασα στην Ελλάδα και, τώρα πια, είμαι έτοιμη να ξεκινήσω μια καινούρια ζωή, βγάζοντας από μέσα μου την απόγνωση».

Ο Γκασάν, η Μπιμπίς και άλλοι 18 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο που ζουν στην Αθήνα, συμμετείχαν στο διαδραστικό εικαστικό πρόγραμμα «Face forward…into my home», το οποίο σχεδιάστηκε από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, σε συνεργασία με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, με τη χρηματοδότηση της Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας και Ανθρωπιστικής Βοήθειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG ECHO).

Το πρόγραμμα εστιάζει σε ιστορίες ανθρώπων που αναγκάστηκαν να αφήσουν την πατρίδα τους και προσπαθούν να ξαναχτίσουν τη ζωή τους στην Ελλάδα. Έναυσμα για να αφηγηθούν τις ιστορίες τους, αποτέλεσαν επιλεγμένα έργα τέχνης του Μουσείου. Οι ιστορίες των προσφύγων θα παρουσιαστούν στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του ΕΜΣΤ, από σήμερα, 22 Νοεμβρίου, μέχρι τις 31 Ιανουαρίου 2018.

Η διευθύντρια του ΕΜΣΤ, Κατερίνα Κοσκινά, σε σχετική συνέντευξη Τύπου, χαρακτήρισε την έκθεση «ένα πολύ σύνθετο πρότζεκτ που κράτησε πολλούς μήνες» και συμπλήρωσε: «Πρόκειται για μια πολύ σημαντική εκδήλωση, που δεν είναι αμιγώς καλλιτεχνική, αλλά είναι πάνω από όλα ανθρώπινη. Έχει να κάνει με τις σχέσεις των ανθρώπων και τον σεβασμό πολύ σημαντικών αξιών για να μιλάμε για τέχνη και πολιτισμό».

Ανάμεσα στους ομιλητές της συνέντευξης Τύπου ήταν και η Μπιμπίς και ο Γκασάν, οι οποίοι με δάκρυα στα μάτια θέλησαν να στείλουν ο καθένας το δικό του μήνυμα.

Ο Γκασάν ευχήθηκε «να υπάρχει αλληλεγγύη, γιατί αυτό που συνέβη σε εμάς, μπορεί να γίνει και σε άλλες χώρες. Εύχομαι όλοι μας να ζήσουμε σε ειρήνη, αγάπη και ομόνοια».

Η Μπιμπίς ζήτησε ενός λεπτού σιγή για τους ανθρώπους που, όπως είπε, πωλούνται ως σκλάβοι στη Λιβύη. «Είναι άνθρωποι που εγκατέλειψαν τις χώρες τους και προσπάθησαν να φτάσουν εδώ που είμαι εγώ σήμερα. Εγώ πέρασα από την Τουρκία. Εκείνοι, δυστυχώς, διάλεξαν τη Λιβύη και αυτή τη στιγμή είναι σκλάβοι. Ο καθένας τους έχει μια τιμή, είναι σαν μη ζωντανά όντα».

Το πρόγραμμα «Face forward…into my home» αφορούσε σε τρεις φάσεις. Μέσα από βιωματικά εργαστήρια αφήγησης οι πρόσφυγες εμπνεύστηκαν από έντεκα έργα σύγχρονης τέχνης της συλλογής του μουσείου (των Τζανίν Αντονί, Κωστή Βελώνη, Μπιλ Βιόλα, Αλέξανδρου Γεωργίου, Γιάελ Καναρέκ, Βλάση Κανιάρη, Κιμσούτζα, Μπίας Ντάβου, Ντο-Χο Σου, Κώστα Τσόκλη και Μόνας Χατούμ) και κλήθηκαν να μοιραστούν συναισθήματα, αναμνήσεις, ελπίδες και όνειρα.

Τα έργα της συλλογής του μουσείου, εξήγησε η κ. Κοσκινά, αποτέλεσαν «μια δίοδο, ένα δίαυλο επικοινωνίας των προσφύγων με τον χώρο της τέχνης και μια ευγενή αφορμή για να πατήσουν κάπου και να ξετυλίξουν το δικό τους κουβάρι αναμνήσεων».

«Δώσαμε τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να μιλήσουν ελεύθερα για την περιπέτειά τους, το ταξίδι τους, τα βιώματά τους. Μιλούν για ό,τι έζησαν και ό,τι θέλουν να ζήσουν στο μέλλον» παρατήρησε από την πλευρά της η Μαρίνα Τσέκου, που μαζί με τον Γιάννη Βασταρδή επιμελούνται την έκθεση.

Στη δεύτερη φάση έγινε φωτογράφιση των συμμετεχόντων και τα πορτρέτα που δημιουργήθηκαν, συνοδευόμενα από την καταγραφή των αφηγήσεών τους, ρίχνουν φως στη μοναδικότητα του κάθε ατόμου. Η τελική φάση είναι η έκθεση, όπου παρουσιάζονται οι προσωπικές αφηγήσεις και τα φωτογραφικά πορτρέτα στο ΕΜΣΤ.

«Μέσα από την έκθεση ελπίζω να δείξουμε τη δημιουργικότητα των προσφύγων, όχι αριθμούς, αλλά πρόσωπα, άτομα, ιστορίες. Δεν πρέπει να μιλάμε μόνο για το παρελθόν και τις δυσκολίες τους, αλλά για το παρόν και το μέλλον αυτών των ανθρώπων» τόνισε ο επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, Φιλίπ Λεκλέρκ.

Οι 20 πρόσφυγες που συμμετέχουν στην έκθεση υποστηρίζονται μέσω του προγράμματος στήριξης έκτακτης ανάγκης για τη στέγαση και την ένταξη ESTIA, που υλοποιεί η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες με χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η είσοδος στην έκθεση είναι ελεύθερη για το κοινό.