Κ. Π. Καβάφης

Ο μεγάλος οικουμενικός ποιητής της Ελλάδας γεννήθηκε στις 29 Απριλίου 1863 και πέθανε την ίδια μέρα το 1933. Το παρακάτω σύντομο αυτοβιογραφικό σημείωμά του δημοσιεύτηκε το 1924 στο περιοδικό «Νέα Τέχνη»:

«Είμαι Κωνσταντινουπολίτης την καταγωγήν, αλλά εγεννήθηκα στην Αλεξάνδρεια - σ' ένα σπίτι της οδού Σερίφ· μικρός πολύ έφυγα, και αρκετό μέρος της παιδικής μου ηλικίας το πέρασα στην Αγγλία. Κατόπιν επισκέφθην την χώραν αυτήν μεγάλος, αλλά για μικρόν χρονικόν διάστημα. Διέμεινα και στη Γαλλία. Στην εφηβικήν μου ηλικίαν κατοίκησα υπέρ τα δύο έτη στην Κωνσταντινούπολη. Στην Ελλάδα είναι πολλά χρόνια που δεν επήγα. Η τελευταία μου εργασία ήταν υπαλλήλου εις ένα κυβερνητικόν γραφείον εξαρτώμενον από το υπουργείον των Δημοσίων Έργων της Αιγύπτου. Ξέρω Αγγλικά, Γαλλικά και ολίγα Ιταλικά»

Αντί άλλου αφιερώματος, ας αφήσουμε ένα δείγμα από το ανεκτίμητο έργο του να μιλήσει μόνο του.

Ακολουθούν τέσσερα από τα 34 «Ατελή» του ποιήματα που γράφτηκαν κατά τη διάρκεια των δεκαπέντε τελευταίων χρόνων της ζωής του, δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ από τον ποιητή και βρέθηκαν στο αρχείο του μετά το θάνατό του.

Η συλλογή κυκλοφορεί από τον «Ίκαρο» από το 1994 σε μια εξαιρετική έκδοση με την επιμέλεια της Renata Lavagnini.

Θάταν το Οινόπνευμα

Θάταν το οινόπνευμα που ήπια το βράδυ,

θάταν που νύσταζα, είχα κουρασθεί όλη μέρα.

Σβύσθηκεν απ’ εμπρός μου η μαύρη ξύλινη κολόνα

με την αρχαία κεφαλή˙ κ’ η πόρτα της τραπεζαρίας,

κ’ η πολυθρόνα η κόκκινη˙ και το καναπεδάκι.

Ήλθε στην θέσιν των της Μασσαλίας ένας δρόμος.

Κ’ ελευθέρα η ψυχή μου, χωρίς συστολή,

εκεί εφάνηκε πάλι κ’ εκινείτο,

με την μορφήν αισθητικού κ’ ηδονικού εφήβου -

του διεφθαρμένου εφήβου: ας λεχθεί κι αυτό.

Θάταν το οινόπνευμα που ήπια το βράδυ,

θάταν που νύσταζα, είχα κουρασθεί όλη μέρα.

Ανακουφίσθηκε η ψυχή μου, που η καϋμένη

όλο συστέλλεται υπό το βάρος των ετών.

Ανακουφίσθηκε η ψυχή μου και μ' εφάνη

στης Μασσαλίας έναν δρόμο συμπαθητικό,

με τη μορφή του ευτυχισμένου, διεφθαρμένου εφήβου

που τίποτε δεν ντρέπονταν εκείνος, ασφαλώς.

1919

Στην Προκυμαία

Νύχτα μεθυστική, στα σκοτεινά, στην προκυμαία.

Κ’ έπειτα στο μικρό δωμάτιον του πορνικού

ξενοδοχείου – όπου δοθήκαμε πλήρως στο νοσηρόν μας πάθος˙ όλες

τις ώρες, στον «δικό μας» έρωτα –

ως που τα τζάμια γυάλισαν με την καινούρια μέρα.

Της νύχτας της αποψινής μοιάζει η μορφή˙

με ανέστησε μια νύχτα παρελθόντος μακρυνού.

Χωρίς σελήνη, πολύ σκοτεινή

(ως σύμφερνε). Της συναντήσεώς μας

στην προκυμαίαν˙ εις απόστασιν

μεγάλην απ’τα καφενεία και τα μπαρ.

1920

Τύψις

Πες την αυτήν την τύψι να μετριασθεί,

την αγαθή βεβαίως, μα μεροληπτική επικινδύνως.

Μη για το παρελθόν προσάπτεσαι και τυραννιέσαι τόσο.

Μη δίδης τόση σπουδαιότητα στον εαυτό σου.

Μικρότερο ήταν το κακό που έκαμες

παρά ό,τι το θαρρείς˙ πολύ μικρότερο.

Η αρετή που σ’ έφερε την τύψι τώρα

ήταν και τότε υπολανθάνουσα μαζύ σου.

Ιδού που ένα περιστατικό που αίφνης

στην μνήμη σου επανέρχεται εξηγεί

το αίτιον μιας πράξεώς σου που σε φαίνονταν

όχι αξιέπαινος, μα τώρα δικαιολογείται.

Μην εμπιστεύεσαι στη μνήμη σου απολύτως˙

πολλά λησμόνησες – διάφορα μικροπράγματα -

που σε δικαιολογούσαν αρκετά.

Και μη θαρρείς που τον αδικηθέντα

τον ήξερες τόσο καλά. Θα είχε χάρες που αγνοούσες˙

μητ’ αμυχές ίσως δεν ήσαν εκείνες

που εσύ θαρρείς (από άγνοια του βίου του)

που ήσαν πληγές δεινές δοσμένες από σένα.

Μην εμπιστεύεσαι στην ασθενή σου μνήμη.

Μετρίασε την τύψι που είναι πάντα

μέχρι στρεψοδικίας μεροληπτική εναντίον σου.

1925

Εγκατάλειψις

Πάρα πολύ καλαίσθητος και πάρα πολύ έξυπνος,

και νέος κοινωνίας πολύ καλής,

ήτανε για να πάρει, σαν αστείως,

στο τραγικό την εγκατάλειψί του.

Άλλωστε όταν ο φίλος του είχε πει «Για πάντα

θάχουμε αγάπη εμείς» - κ’ εκείνος που το είπε

κι αυτός που το άκουσε, το ξέρανε συμβατικό.

Μετά τον κινηματογράφο, και τα δέκα

λεπτά που μείνανε στο μπαρ, μια νύχτα είχε ανάψει

στα μάτια και στο αίμα των η επιθυμία

και πήγανε μαζύ κ’ ελέχθη το «για πάντα».

Εξ άλλου το «για πάντα» τους διήρκεσε τρία χρόνια.

Λίαν συχνά λιγότερο διαρκεί.

Πάρα πολύ καλαίσθητος, και πάρα πολύ έξυπνος

ήτανε για να πάρει τραγικά το πράγμα˙

και πάρα πολύ έμορφος – και πρόσωπο, και σώμα –

για να θιχτεί καθόλου η σαρκική του φιλαυτία.

1930

Τέσσερις εξαιρετικές απαγγελίες ποιημάτων του

Σον Κόνερι - «Ιθάκη» (Αγγλικά):

ITHACA

As you set out for Ithaca

hope that your journey is a long one,

full of adventure, full of discovery.

Laestrygonians and Cyclops,

angry Poseidon-don’t be afraid of them:

you’ll never find things like that on your way

as long as you keep your thoughts raised high,

as long as a rare sensation

touches your spirit and your body.

Laestrygonians and Cyclops,

wild Poseidon-you won’t encounter them

unless you bring them along inside your soul,

unless your soul sets them up in front of you.

Hope that your journey is a long one.

May there be many summer mornings when,

with what pleasure, what joy,

you come into harbors you’re seeing for the first time;

may you stop at Phoenician trading stations

to buy fine things,

mother of pearl and coral, amber and ebony,

sensual perfume of every kind-

as many sensual perfumes as you can;

and may you visit many Egyptian cities

to learn and learn again from those who know.

Keep Ithaca always in your mind.

Arriving there is what you’re destined for.

But don’t hurry the journey at all.

Better if it lasts for years,

so that you’re old by the time you reach the island,

wealthy with all you’ve gained on the way,

not expecting Ithaca to make you rich.

Ithaca gave you the marvelous journey.

Without her you would have not set out.

She has nothing left to give you now.

And if you find her poor, Ithaca won’t have fooled you.

Wise as you will have become, so full of experience,

you’ll have understood by then what these Ithacas mean.

1910-11

Έλλη Λαμπέτη - «Φωνές»

 Χειρόγραφο του Κ.Π Καβάφη - Αρχείο Καβάφη, Ίδρυμα Ωνάση

Έλλη Λαμπέτη - «Επιθυμίες»

Χειρόγραφο του Κ.Π Καβάφη - Αρχείο Καβάφη, Ίδρυμα Ωνάση

Γιάννης Τσαρούχης - «Che fece... il gran rifiuto»

Χειρόγραφο του Κ.Π Καβάφη - Αρχείο Καβάφη, Ίδρυμα Ωνάση

Οκτώ διάσημα πορτρέτα του Κ.Π.Καβάφη:

Πορτρέτο φιλοτεχνημένο από τον Νίκο Εγγονόπουλο - 1948

Σκίτσο της Θάλειας Φλώρας Καραββία - 1926

Σκίτσο του Κωνσταντίνου Μαλέα - 1923

Χαλκογραφία του Παναγιώτη Τέτση

Σκίτσο του Νίκου Χατζηκυριάκου - Γκίκα

Σκίτσο του Μίκη Ματσάκη - 1932

Από αφιέρωμα του New Yorker (23/3/2009)

Σκίτσο του Σπύρου Ορνεράκη

Και κάποια ενδιαφέροντα ντοκουμέντα που διασώθηκαν:

Το τελευταίο διαβατήριο του Κ.Π. Καβάφη - 1932. Επάγγελμα: Ποιητής

Η κάρτα εισόδου του στο χρηματιστήριο της Αλεξάνδρειας όπου εργάστηκε

Το αναγγελτήριο του θανάτου του (29/4/1933)

Αναμνηστικό γραμματόσημο για τα 50 χρόνια από το θάνατό του, από τα Ελληνικά Ταχυδρομεία

Διαβάστε όλα τα ποιήματα και πεζά (εκτός από τα 34 «Ατελή»)

στην ιστοσελίδα του Αρχείου Καβάφη