Ένα σπάνιο αρχειακό υλικό από τον αντιστασιακό Τύπο, που εκδίδονταν παράνομα στη Λάρισα και σε αρκετά χωριά του νομού την περίοδο της γερμανικής κατοχής, από τις τοπικές οργανώσεις των ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ αλλά και του ΚΚΕ, παρουσιάστηκε χθες το βράδυ, σε ειδική εκδήλωση του Δήμου Λαρισαίων, στο πλαίσιο του εορτασμού για την απελευθέρωση της πόλης από τους Γερμανούς κατακτητές.
Για το υλικό, αλλά και για τα κοινωνικά, πολιτικά και ιστορικά γεγονότα της περιόδου εκείνης, μίλησε ο ιστορικός-ερευνητής, Νίκος Χατζηδημητράκος, παρουσιάζοντας 64 πρωτοσέλιδα εντύπων της Αντίστασης στο νομό Λάρισας. Σημειώνεται, πως το υλικό που παρουσιάστηκε χθες αποτελεί ένα μέρος από το πλούσιο αρχείο εφημερίδων που διατηρεί ο Νίκος Χατζηδημητράκος, μαζί με τον δημοσιογράφο Γιώργο Πετρόπουλο, που μέχρι στιγμής αριθμεί περίπου 500 εφημερίδες και άλλα έντυπα της περιοχής.
Σύμφωνα με τον κ. Χατζηδημητράκο, στο πλαίσιο των διώξεων και απαγορεύσεων εκείνης της περιόδου, ο Τύπος των αντιστασιακών οργανώσεων (όπως και τα βιβλία και τα εσω-οργανωτικά υλικά τους) διώχθηκε, καταστράφηκε από τις αρχές ασφαλείας, αλλά πολλές φορές και από τους φυσικούς τους φορείς για λόγους αυτοπροστασίας. Συνέπεια των διώξεων, αλλά και της ελλειμματικής αρχειακής πολιτικής, ήταν πολλά από αυτά τα υλικά να εξαφανιστούν. Να εξαφανιστεί με λίγα λόγια ένα κομμάτι της ιστορικής μνήμης.
Ο κ. Χατζηδημητράκος μεταξύ άλλων υποστήριξε, πως η συμβολή του παράνομου Τύπου στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κατά τη διάρκεια των ετών 1941-1944, ήταν μεγάλη και αποφασιστική. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «ο παράνομος Τύπος που εκδίδονταν με δυσκολίες και κινδύνους, διαφώτιζε, ενημέρωνε και καθοδηγούσε τους Έλληνες αγωνιστές, που είχαν αποδυθεί από τον πρώτο κιόλας καιρό της κατοχής σ' έναν μεγάλο άνισο αγώνα για να συμβάλουν ο καθένας ανάλογα με τις δυνάμεις του, στην συντριβή του φασισμού και την απελευθέρωση της χώρας».
Ειδική αναφορά έκανε ο κ. Χατζηδημητράκος στον τρόπο έκδοσης του παράνομου αντιστασιακού Τύπου, λέγοντας πως «η εμπειρία είχε αποκτηθεί από την πολύχρονη παρανομία των κομμουνιστών για τις μεθόδους με τις οποίες μπορείς να εκδόσεις ένα παράνομο έντυπο».
«Στην αρχή εκδίδονταν υπό μορφή χειρογράφων ή πολυγραφημένων εντύπων. Αυτά περιελάμβαναν, κυρίως, πληροφορίες του εσωτερικού μετώπου και τις προσπάθειες των διαφόρων ομάδων για την επιβίωση του λαού, την επιβολή αιτημάτων προς τους κατακτητές και τις δοσίλογες κυβερνήσεις. Στη συνέχεια δημοσιεύονταν πληροφορίες από τον ένοπλο και πολιτικό αγώνα εναντίον των κατακτητών, όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παντού, όπου οι κατακτητές είχαν καταλάβει περιοχές και είχαν καταλύσει την ελευθερία» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Όσον αφορά τα τυπογραφεία και τον παράνομο μηχανισμό της εποχής, ο κ. Χατζηδημητράκος εξήγησε, πως οι εκδότες του εντύπου συγκέντρωναν την ύλη, κυρίως ειδησεογραφική, την πήγαιναν ή την παρέδιναν στον υπεύθυνο του τυπογραφείου, και αυτός, είτε μόνος του είτε μ' έναν ή δύο βοηθούς τυπογράφους, στοιχειοθετούσαν την ύλη και την τύπωναν. Μεγάλο πρόβλημα ήταν η εξοικονόμηση τυπογραφικού χαρτιού και μελάνης. Ακολουθούσε η διανομή του Τύπου στις εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις και η μεταφορά του σε δύο ή τρία κέντρα (γιάφκες), απ' όπου πήγαιναν και τον έπαιρναν οι υπεύθυνοι των οργανώσεων.
«Οι μεταφορείς έπαιζαν κάθε φορά τη ζωή τους κορώνα-γράμματα. Ένα μικρό λάθος ή μία ατυχία μπορούσε να οδηγήσει στο εκτελεστικό απόσπασμα των κατακτητών, τον μεταφορέα του Τύπου ή άλλου διαφωτιστικού υλικού» υποστήριξε ο κ. Χατζηδημητράκος και συμπλήρωσε:
«Τα παράνομα τυπογραφεία ή “στέκια” που εξέδιδαν πολυγραφημένα κείμενα, έπρεπε ν' αλλάζουν τακτικά σπίτια για να μην προκαλούν υποψίες ή περιέργεια. Μικρά τυπογραφεία υπήρχαν πολλά. Κάθε οργάνωση φιλοδοξούσε να έχει το δικό της τυπογραφείο. Υπήρχαν όμως και κάπως μεγαλύτερα τυπογραφεία, οργανωμένα σε μόνιμη βάση, που εργάζονταν μέρα-νύχτα κάτω από πολύ σκληρές συνθήκες και απέραντους κινδύνους στα έγκατα της γης. Τυπογραφεία οργανωμένα με πληρότητα υπήρχαν σε απελευθερωμένες περιοχές, όπως στη Θεσσαλία, όπου εκδίδονταν κανονικές εφημερίδες σε μεγάλο σχήμα, με πάρα πολλές ειδήσεις, άρθρα και πληροφορίες».
Σημειώνεται πως έντυπα όργανα και εφημερίδες είχαν οι οργανώσεις του ΚΚΕ, του Αγροτικού Κόμματος, το ΕΑΜ, ο ΕΛΑΣ, η Εθνική Αλληλεγγύη, η ΕΠΟΝ και τα Αετόπουλα. Τα έντυπα αυτά περνούσαν πολλές φορές από χέρι σε χέρι και διαβαζόταν από πολλούς. Υπάρχουν μάλιστα και λογότυπα σε πολλά από αυτά, που παροτρύνουν τον κάτοχο του εντύπου να το δώσει και σε άλλους. Η κάθε μια εφημερίδα, συνήθως, αποτελούσε όργανο κάποιου καθοδηγητικού οργάνου ή κάποιας οργάνωσης.
11°
