Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, ακόμα μία άγνωστη περίπτωση σπατάλης και κακοδιοίκησης
Αναλυτικό ρεπορτάζ σχετικά με την καρατόμηση της Ασπασίας Λούβη και τις σοβαρές καταγγελίες για την υπουργό Πολιτισμού, τα συνδικάτα και τις απώλειες δημοσίων εσόδων
Δεν θα μπορούσε να βρεθεί πιο ταιριαστή περίπτωση από το Υπουργείο Πολιτισμού για την αγαπημένη ρήση της ειδησεογραφίας «θερμό καλοκαίρι». Από τον Ιούνιο του 2017 συμβαίνουν πολλά και όλα στον υπερθετικό. Πολλές κατηγορίες από πολλές πλευρές και προς όλες τις κατευθύνσεις. Σκληρές ανακοινώσεις και δελτία τύπου που στην ουσία δεν αποκαλύπτουν παρά παθογένειες δεκαετιών, που με τη σειρά τους εξηγούν κακώς κείμενα πολιτιστικής διαχείρισης με σοβαρές επιπτώσεις στο πεδίο του τουρισμού.
ΣΟΒΑΡΕΣ ΑΠΟΚΑΛΥΨΕΙΣ
Στην προχθεσινή (12/9) πολυαναμενόμενη συνέντευξη τύπου που οργάνωσε η Ασπασία Λούβη, η καρατομημένη από τη Λυδία Κονιόρδου πρόεδρος του ΔΣ του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων (ΤΑΠΑ), πέραν της εκτενούς ενημέρωσης για τα πεπραγμένα του απελθόντος ΔΣ, έγιναν και σοβαρές αποκαλύψεις. Η συνέντευξη δόθηκε μάλιστα παρουσία του πρώην υπουργού πολιτισμού Αριστείδη Μπαλτά, τον οποίο, όπως και τον προκάτοχό του Νίκο Ξυδάκη, η Ασπασία Λούβη ευχαρίστησε προσωπικά για την «απαλλαγή από συνδικαλιστικές και άλλες παρεμβάσεις», θέλοντας προφανώς να αφήσει υπόνοιες για όσα θα καταλόγιζε στη συνέχεια στην κυρία Κονιόρδου.
Το ολιγοπώλειο των αναψυκτηρίων
«Με λίγα λόγια, το κράτος πλήρωνε το νερό και το ρεύμα των αναψυκτηρίων», είπε αναφερόμενη σε έναν από τους στόχους του ΔΣ η κυρία Λούβη, που ήταν μεταξύ άλλων η βελτίωση της λειτουργίας των αναψυκτηρίων σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους.
Ενώ οι συμβάσεις των αναψυκτηρίων ανέφεραν ότι οι χώροι διαθέτουν χωριστούς μετρητές ΔΕΔΗΕ και ΕΥΔΑΠ, στις περισσότερες περιπτώσεις τα αναψυκτήρια είχαν κοινό μετρητή με το Μουσείο ή τον Αρχαιολογικό Χώρο όπου βρίσκονταν. «Κάποιες από τις αρμόδιες Εφορίες δεν ενδιαφέρθηκαν που έχαναν χρήματα από δυσθεώρητα κονδύλια για δήθεν ξεχωριστούς μετρητές, αλλά δεν θα μπω στη διαδικασία να αναφέρω ποιες ήταν αυτές».
Τα μεγάλα αναψυκτήρια στην Ακρόπολη, στους Δελφούς, στην Ολυμπία και αλλού, τα διαχειρίζονταν ουσιαστικά τρεις οικογένειες εδώ και χρόνια, σύμφωνα με την ίδια. Μάλιστα, όπως αναφέρει το πρώην ΔΣ στον απολογισμό των πεπραγμένων του, τα αναψυκτήρια παρείχαν κακές υπηρεσίες με αποτέλεσμα να εκτίθεται η χώρα διεθνώς. «Το ολιγοπώλιο των τριών αυτών οικογενειών που παρατείνουν την παραμονή τους, παρόλο που είχαν λήξει οι συμβάσεις τους, λειτουργεί ως εξής: Όταν γίνεται πλειοδοτικός διαγωνισμός τον χτυπάνε με υπέρογκα ποσά κι έπειτα με συνεχείς προσφυγές στη δικαιοσύνη πετυχαίνουν μειώσεις στα ποσά που οι ίδιοι πρόσφεραν. Σε όλα αυτά το Ταμείο κρίνεται ανεπαρκές ως προς την παρακολούθηση και τον έλεγχο τήρησης των όρων των συμβάσεων, παράλληλα δεν έχει εισπράξει ποτέ τα ενοίκια ακόμα και των μειωμένων ποσών λόγω κακοδιοίκησης, καθώς τα μέλη του ΤΑΠ φεύγουν ή παραιτούνται μέχρι να καταλάβουν τι έχει γίνει. Κι όταν το ΤΑΠ αναγκάζεται να κάνει καταλογισμούς τα χρήματα τελικά χάνονται γιατί καταλήγουν μέσω χρονοβόρων διαδικασιών αναγκαστικής είσπραξης σε Οικονομικές Εφορίες και δεν εγγράφονται ως έσοδα του Ταμείου και του Υπουργείου».
Για την εξυγίανση της λειτουργίας των αναψυκτηρίων το ΤΑΠ προέκρινε τη διενέργεια ανοιχτού διαγωνισμού για ενιαίο εκμίσθωμα 11 αναψυκτήριων και προέβη σε καινοτόμες ενέργειες όπως συνεργασία με ειδικό εκτιμητή για να οριστεί τιμή εκκίνησης και αυστηρός έλεγχος του τζίρου, ενώ προβλέφθηκε για πρώτη φορά συμμετοχή του ΤΑΠ στα κέρδη του αναδόχου κ.ά. Κάπως έτσι προέκυψε τον Ιούνιο και η πρώτη ρήξη του ΤΑΠ με τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων Εκμεταλλεύσεως Αναψυκτηρίων και συναφών καταστημάτων. Με ανοιχτή επιστολή του προς την υπουργό Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου έκανε λόγο για «φωτογραφική προκήρυξη» που λειτουργεί «προς όφελος των μεγάλων αλυσίδων εστίασης» και είναι «πλήρως αντίθετη με τη στήριξη της συνεχώς απειλούμενης μικρής και μεσαίας επιχείρησης».
Πολλαπλές αποζημιώσεις σε απαλλοτριωμένες ιδιοκτησίες
Στη συνέντευξη της Τρίτης, η κυρία Λούβη μίλησε και για παρανομίες στις απαλλοτριώσεις. «Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και σήμερα πληρώνονται πολίτες, των οποίων οι δεσμεύσεις περιουσιών ανάγονται ακόμη και στη δεκαετία του 1980. Εντοπίστηκαν ιδιοκτησίες που η αξία τους είχε πληρωθεί 22 φορές! Αυτό δεν θα έπρεπε να έχει συμβεί αν είχε εφαρμοστεί το αρ. 19 του Ν.3028, που προβλέπει ότι δεν καταβάλλεται πλέον αποζημίωση σε ιδιώτες, όταν το ποσό της αποζημίωσης που τους έχει καταβληθεί, πλησιάζει την αξία του ακινήτου, καθώς πρέπει να ακολουθήσει απαλλοτρίωση.
Παντοδύναμοι αρχαιοφύλακες;
Παράλληλα, ενώ το 2016 στη Ρόδο και την Κρήτη σημειώθηκε άνοδος τουριστών, κατά έναν παράδοξο τρόπο, είπε η κυρία Λούβη, καταγράφηκε πτώση στις επισκέψεις αρχαιολογικών χώρων, καλώντας τον καθένα να εξάγει τα συμπεράσματά του. Σημείωσε δε ότι ενώ σε άλλους χώρους, όπως η Ακρόπολη, οι αρχαιοφύλακες μπόρεσαν να αλλάξουν, σε εκείνους τους χώρους αυτό δεν κατέστη δυνατό.
«Μεγάλες τομές χωρίς πολιτική κάλυψη δεν μπορούν να γίνουν, παίζονται μικροπολιτικά παιχνίδια που έχουν σχέση με την πορεία του χρήματος», πρόσθεσε κλείνοντας.
ΤΟ ΞΗΛΩΜΑ ΤΟΥ ΤΑΠ(Α)
Το ΔΣ του ΤΑΠ, που απέπεμψε στις 8 Αυγούστου του 2017 η υπουργός Πολιτισμού Λυδία Κονιόρδου, εργάστηκε επί 28 μήνες, συγκεκριμένα από τον Απρίλιο του 2015, όταν τα μέλη του διορίστηκαν από τον τότε υπουργό Νίκο Ξυδάκη – πρωτοφανής διάρκεια θητείας ΔΣ, καθώς παραδοσιακά αλλάζουν με μεγάλη συχνότητα, συνήθως λόγω παραιτήσεων και αντικαταστάσεων.
Πρώτη προβληματική διαπίστωση στην αντικατάσταση του ΔΣ αποτέλεσε η επιλογή μίας μόνο αρχαιολόγου, όπως επίσης το γεγονός ότι μεταξύ των μελών υπήρξε και ο διευθυντής του γραφείου της υπουργού. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτή τη στιγμή έχει παραιτηθεί ο νέος πρόεδρος που διόρισε η υπουργός, κ. Βαβατσιούλας, γεγονός που παρέμενε άγνωστο, αφού δεν ανακοινώθηκε ποτέ επίσημα από το ΥΥΠΟΑ.
Η αρχαιολόγος Ασπασία Λούβη, όταν ορίστηκε πρόεδρος του ΔΣ του Ταμείου το 2015, το χαρακτήρισε «χρυσοτόκο όρνιθα», καθώς –υπό την εποπτεία του Υπουργείου Πολιτισμού– περιέρχονται σ’ αυτό, μεταξύ άλλων, τα έσοδα από τα εισιτήρια εισόδου σε αρχαιολογικά μουσεία, χώρους και μνημεία, καθώς επίσης και τα έσοδα από εκδηλώσεις εντός αρχαίων θεάτρων ή άλλων αρχαιολογικών χώρων.
Ένας τόσο σημαντικός φορέας λειτουργεί ακόμα με οργανόγραμμα του 1977 και γι’ αυτό ήταν εξαρχής σαφές στο νέο ΔΣ, όπως και στο ΥΠΠΟΑ, ότι επείγει η εξυγίανση και ανασυγκρότησή του. Το ΔΣ επί προεδρίας της κ. Λούβη προέβη στην πρόταση νέου Οργανισμού, ο οποίος ευελπιστούσε ότι θα έδινε λύσεις στα καίρια προβλήματα του Ταμείου, την υποστελέχωση και κατά συνέπεια αδυναμία ολοκλήρωσης οποιουδήποτε νέου σχεδίου, όπως και το ηλεκτρονικό εισιτήριο, ο αποτελεσματικός έλεγχος δαπανών, η αποκατάσταση του διάτρητου συστήματος έκδοσης και ελέγχου εισιτηρίων, η βελτίωση των υπηρεσιών στα πωλητήρια και αναψυκτήρια αρχαιολογικών χώρων και μουσείων. Σχέδια για την υλοποίηση των οποίων καθίστατο αναγκαία η δημιουργία νέων οργανικών θέσεων με ανάλογες προσλήψεις, ενέργειες που προϋποθέτουν την έγκριση νέου Οργανισμού, τον οποίο έχει προτείνει το ΤΑΠ.
Χωρίς καμία έκπληξη, ο φετινός Ιούλιος επιφύλασσε και πάλι ουρές στα εκδοτήρια μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, ενώ αυτή τη φορά προστέθηκαν και προειδοποιητικές απεργίες αρχαιοφυλάκων, ελλείψεις προσωπικού σε μικρά μουσεία της περιφέρειας, ενώ κυλικεία και πωλητήρια σε προορισμούς υψηλής επισκεψιμότητας υπολειτουργούσαν ή παρέμεναν κλειστά. Όλα αυτά συνέβαιναν τον Ιούλιο!
ΓΙΑΤΙ ΑΝΤΙΔΡΟΥΝ ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΦΥΛΑΚΕΣ;
Είναι πολύ μεγάλο το παρασκήνιο. Όπως υποστηρίζει η κυρία Λούβη, ένα μεγάλο κεφάλαιο είναι η ζημία που διέβλεπαν για τις απολαβές τους σε περίπτωση που η υπουργός ενέκρινε την πρόταση του ΤΑΠ για τον νέο Οργανισμό. Βάσει του προτεινόμενου νέου οργανισμού όλες οι εισπράξεις του ΤΑΠ θα παραδίδονται στο Yπουργείο Πολιτισμού, το οποίο θα αναλαμβάνει να ελέγχει και να πληρώνει τις δαπάνες που σήμερα πληρώνονται από το ΤΑΠ, μεταξύ των οποίων και τις υπερωρίες των αρχαιοφυλάκων. Οι 1.200 μόνιμοι και 1.500 περίπου έκτακτοι αρχαιοφύλακες μοιράζονται το ποσό των 17.000.000 ευρώ σε υπερωρίες.
Αυτή η διάταξη πέραν του εξορθολογισμού στη διαχείριση του δημοσίου χρήματος, συνεπάγεται και τον έλεγχο των υπερωριών των αρχαιοφυλάκων που ως σήμερα καταβάλλει απευθείας το Ταμείο, χωρίς να μπορεί να ασκήσει κανένα έλεγχο στους δικαιούχους. Αυτός, σύμφωνα με την κυρία Λούβη, είναι ο λόγος για τον οποίο οι αρχαιοφύλακες προέβησαν το καλοκαίρι σε προειδοποιητικές απεργίες και στάσεις εργασίας: η απροθυμία τους να ελέγχονται.
Ο διάδοχος του Ν. Ξυδάκη στο ΥΠΠΟΑ, Αριστείδης Μπαλτάς, έκανε τις τελευταίες αλλαγές στη θεσμοθέτηση του νέου Οργανισμού του Ταμείου χωρίς να προλάβει να τον υπογράψει, με αποτέλεσμα να παραμένει ακόμα στο συρτάρι της νυν υπουργού Λυδίας Κονιόρδου. Σύμφωνα με την κυρία Λούβη, η υπουργός καθυστερεί εσκεμμένα, ενώ αποκάλυψε ότι η κυρία Κονιόρδου εξέφρασε στο παρελθόν ρητά και ξακάθαρα τη δέσμευσή της απέναντι στους αρχαιοφύλακες. «Η πρώτη διαπίστωση ότι η υπουργός δεν θα στήριζε τον Οργανισμό ήταν σαφής από τον Φεβρουάριο. Της ασκήσαμε πίεση ως ΔΣ, καθώς οι δύο χορηγοί που έχουν αναλάβει την κάλυψη των εξόδων προμήθειας και εγκατάστασης του εξοπλισμού του ηλεκτρονικού εισιτηρίου σε δέκα αρχικά χώρους καθώς και την οργάνωση του λογιστηρίου και την εκπαίδευση του προσωπικού θέλησαν να δημοσιοποιήσουν τις ενέργειές τους –οι οποίες χωρίς προσωπικό θα έπεφταν στο κενό– και της τονίσαμε ότι είναι η ύστατη ώρα για προσλήψεις μετά από υπογραφή του νέου Οργανισμού. Τότε η κυρία Κονιόρδου είπε ενώπιον τεσσάρων μελών του ΔΣ ότι είναι δεσμευμένη απέναντι στους αρχαιοφύλακες».
Γίνεται λόγος για πανίσχυρο Σύλλογο Αρχαιοφυλάκων, που επί της ουσίας κρατούσε την υπουργό στο χέρι, καθώς η όποια απόφασή της ενείχε μεγάλο ρίσκο για κλειστούς αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία στην πιο νευραλγική περίοδο της τουριστικής σεζόν.
«Δεν ήταν έκπληξη η καρατόμησή μου, γιατί από τις αρχές Αυγούστου, όταν της ζήτησα να υπογράψει για τον Οργανισμό, προκειμένου να έχω προσωπικό που θα στηρίξει αυτές τις αλλαγές, μου ζήτησε να παραιτηθώ κι εγώ της δήλωσα ότι δεν πρόκειται να της κάνω αυτό το δώρο», διευκρίνισε η κυρία Λούβη.
Αμέσως μετά την απομάκρυνση του ΔΣ και το δελτίο τύπου καταπέλτη της κυρίας Λούβη, το συνδικαλιστικό όργανο των αρχαιοφυλάκων, η Πανελλήνια Ένωση Υπαλλήλων Φυλάξεως Αρχαιοτήτων (ΠΕΥΦΑ) εξέδωσε ανακοίνωση την ίδια κιόλας ημέρα τονίζοντας ότι όσα αναφέρθηκαν και αφορούν τους αρχαιοφύλακες «δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, προσβάλλουν έναν ολόκληρο κλάδο, κατηγορώντας τους για ενέργειες και πράξεις που είναι εκτός λογικής, ηθικής και συνδικαλιστικής πρακτικής, λέγοντας μισές αλήθειες και ανακρίβειες, μέσα στην απέλπιδα προσπάθειά της να επιρρίψει τις ευθύνες σε άλλους για τραγικά λάθη και αστοχίες της δικής της διοίκησης».
Δύο ημέρες αργότερα, το όργανο εξέδωσε νέα ανακοίνωση με συγκεκριμένες θέσεις που αντέκρουαν τα όσα δήλωνε η κ. Λούβη τονίζοντας σημεία κακοδιοίκησης και επιρρίπτοντας της ευθύνες επί σοβαρών ζητημάτων.
Μάλιστα μόλις χθες, την επομένη της συνέντευξης τύπου που οργάνωσε η κυρία Λούβη, το σωματείο προέβη σε νέα αιχμηρή ανακοίνωση, τονίζοντας ότι θα προσφύγει στη δικαιοσύνη εναντίον της επειδή «και πάλι έθιξε την τιμή και την υπόληψη των αρχαιοφυλάκων, όπως άλλωστε κάνει σε κάθε δημόσια παρέμβασή της από τη στιγμή της απομάκρυνσή της από το Τ.Α.Π.Α.». Η ανακοίνωση ανέφερε επίσης ότι θα απαντηθούν λεπτομερώς και με στοιχεία όλα όσα ανέφερε προχθές.
Η κυρία Λούβη ανακοίνωσε επίσης ότι έχει ήδη κατατεθεί εναντίον της και άλλη μήνυση, από τους «αναψυκτηριάδες», ιδιώτες επιχειρήσεων εκμετάλλευσης αναψυκτηρίων μουσείων και αρχαιολογικών χώρων.
ΟΣΑ ΛΕΕΙ ΠΩΣ ΕΠΡΑΞΕ ΤΟ ΔΣ
Αρχικά, το περίφημο ηλεκτρονικό εισιτήριο που προανήγγειλε το 2015 ο τότε υπουργός Πολιτισμού, Νίκος Ξυδάκης, για να μπορούν επιτέλους οι τουρίστες να εκδίδουν εισιτήρια ηλεκτρονικά, πριν την επίσκεψη, όπως ήδη συμβαίνει διεθνώς, γλιτώνοντας ουρές και ταλαιπωρία. Η πρώτη φάση της εγκατάστασης ηλεκτρονικών συστημάτων για τα νέας γενιάς εισιτήρια έχει δρομολογηθεί, γεγονός μάλλον ευτυχές καθώς μία τέτοια ενέργεια εκτιμάται να αποφέρει άνοδο κερδών. Πάντως όλη η δουλειά του πρώην ΤΑΠ θα πέσει στο κενό αν δεν τηρηθεί το χρονοδιάγραμμα που είχε τεθεί για το ηλεκτρονικό εισιτήριο. «Εάν δεν γίνει Οργανισμός για να υπάρχει προσωπικό έστω γι’ αυτά που συμφωνεί η υπουργός, οι έκτακτοι υπάλληλοι που τρέχουν το ηλεκτρονικό εισιτήριο τον Μάρτιο θα φύγουν, ενώ οι δύο χορηγίες είναι πιθανό να παγώσουν», δήλωσε η κυρία Λούβη.
Η παραδοσιακή διαδικασία έκδοσης εισιτηρίων, όπως δείχνουν τα οικονομικά στοιχεία, αποδεικνύεται ζημιογόνος, ενώ αφήνει και περιθώρια για παρανομίες. Υπάρχουν μάλιστα καταγγελίες για ολόκληρο κύκλωμα που εκδίδει δωρεάν εισιτήρια σε γκρουπ τουριστών, έχοντας εισπράξει διά της πλαγίας οδού το αντίτιμο. Την ίδια στιγμή, σύμφωνα με όσα έχει αναφέρει η κ. Λούβη, από τα 2,1 εκατομμύρια επισκέπτες της Ακρόπολης το 2015, σχεδόν τα μισά ήταν εισιτήρια ελευθέρας εισόδου, δηλαδή χωρίς κανένα αντίτιμο!
Όσο το απελθόν ΔΣ εξιστορεί τα πεπραγμένα του και την άνοδο που σημειώθηκε από τις εισπράξεις εισιτηρίων κατά 30 εκατ., τα σωματεία εργαζομένων λένε ότι η άνοδος αυτή οφείλεται ξεκάθαρα στην άνοδο των τιμών και όχι στις τομές που εισήγαγε το ΤΑΠ. Παρόλ’ αυτά η κυρία Λούβη αναφέρθηκε σε μείωση των εισιτηρίων ελευθέρας εισόδου κατά 37% το 2016 σε σχέση με το 2015, μείωση των εξόδων του Ταμείου αλληλοβοήθειας κατά 1,2 εκατ. ευρώ και αύξηση της χρηματοδότησης που καταβάλετε στο ΥΠΠΟΑ.
Όσον αφορά τα πωλητήρια, εκκρεμεί η ολοκλήρωση του διαγωνισμού κλίμακος όσον αφορά τις πορσελάνες, συνθετικά υλικά και γραφική ύλη, ενώ έχει ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός για υφασμάτινα είδη. Έχει επίσης μπλοκαριστεί ο σχεδιασμός για κατοχύρωση αποκλειστικότητας στην παραγωγή αυθεντικών αντιγράφων μόνο από το ΤΑΠ. Αυτά θα συμβούν μόνο αν προχωρήσει ο Οργανισμός.
Και γιατί, ενώ ο Οργανισμός είχε ολοκληρωθεί από τον Ιούνιο του 2016, δεν πέρασε επί Μπαλτά;
Η κ. Λούβη απαντά ότι πρόκειται για χρονοβόρα διαδικασία που δεν γίνεται πραγματικότητα από τη μία μέρα στην άλλη και προϋποθέτει συζητήσεις με συνδικαλιστές και εργαζομένους. Γι’ αυτό παραδόθηκε έτοιμος στην κ. Κονιόρδου με τους όρους του ΤΑΠ. Άλλο που μετά το ΥΠΠΟΑ χαρακτήρισε την πρόταση ως «κείμενο εργασίας με σοβαρές αδυναμίες, που εκφράζει ένα πνεύμα που αλλοιώνει τον χαρακτήρα του ΤΑΠ, όπως το οραματίζεται το εποπτεύον Υπουργείο Πολιτισμού».
Έπεται αναμφίβολα συνέχεια, καθώς η σιωπή του υπουργείου, οι μηνύσεις κατά της κ. Λούβη και οι εξαγγελίες των αρχαιοφυλάκων για νέα στοιχεία που θα τη διαψεύδουν, δεν αποτελούν παρά ενδείξεις ότι το τοπίο δεν έχει ακόμα ξεκαθαρίσει.
Σημειώνεται δε, ότι ταυτόχρονα μαίνεται κι ένας μικρός εμφύλιος μεταξύ της υπουργού και των αρχαιολόγων αναφορικά με την επένδυση στο Ελληνικό και το «Μνημόνιο Συναντίληψης και Συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της εταιρείας Ελληνικό Α.Ε.». Ο Σύλλογος Αρχαιολόγων ένα μήνα μετά τη –«φασιστική» για πολλούς– απομάκρυνση του ΔΣ του ΤΑΠ, εξέδωσε ανακοίνωση καταπέλτη ενάντια στη Λ. Κονιόρδου με τίτλο «Κάποιος να τη σταματήσει» και λίγο αργότερα με νέα ανακοίνωση για το Ελληνικό την κατηγορούσε για πραξικόπημα και παράκαμψη του Αρχαιολογικού Νόμου.
16°
