Μια βόλτα από την ανανεωμένη Αγορά Κυψέλης

Κάποτε σε αυτή χτυπούσε η εμπορική καρδιά της περιοχής και στα μαγαζιά της έκαναν τα ψώνια τους γενιές και γενιές. Δεν είναι άλλη από την Αγορά της Κυψέλης, ένα κτίριο που κάποτε έμοιαζε με μια μικρή Βαρβάκειο.

Στο παρελθόν εγκαταλείφθηκε, με τους κατοίκους της περιοχής να είναι οι μόνοι που έδειχναν ενδιαφέρον για το μέλλον του. Σήμερα φαίνεται ότι το κτίριο είναι έτοιμο για ένα καινούργιο, πιο αισιόδοξο κεφάλαιο της ιστορίας του.

Λίγο πριν ολοκληρωθεί η ανακαίνιση της Αγοράς

Φέτος, η ανακαίνιση του ολοκληρώθηκε και μέχρι να οριστεί (1η Ιανουαρίου του 2017) ο καινούργιος διαχειριστής της, η Αγορά της Κυψέλης φιλοξενεί μια εκδήλωση - γιορτή που θα διαρκέσει 6 εβδομάδες. Όσες δημιουργικές ομάδες κατέθεσαν το προηγούμενο διάστημα τις ιδέες τους για την αξιοποίησή της βρίσκονται και πάλι στον χώρο της Αγοράς παρουσιάζοντας την πολύχρωμη βεντάλια των δράσεών τους.

Επισκεφθήκαμε και εμείς το κτίριο - κόσμημα της περιοχής που για άλλη μια φορά ζωντανεύει. Εκεί συναντήσαμε την κ. Κατερίνα Αποστολοπούλου από το συνΑθηνά, οργάνωση-πρωτοβουλία του Δήμου, συνυπεύθυνη για το χώρο, η οποία μίλησε για την Αγορά της Κυψέλης και τους στόχους της για το μέλλον.

Όπως μας εξήγησε η ίδια, τρεις είναι οι άξονες γύρω από τους οποίους κινείται η εκδήλωση. Η θέληση είναι να ζωντανέψει και πάλι η Αγορά άμεσα, δίνοντας φωνή σε κάθε έναν που επιθυμεί να εκφραστεί −κάτοικο και μη της περιοχής−, αλλά και να λειτουργήσει σαν παράδειγμα για το πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ένας κοινόχρηστος χώρος που ανήκει, πάνω απ’ όλα, στους πολίτες. Είναι, επίσης, ένας τρόπος να δοκιμαστεί και στην πράξη τι ταιριάζει στην Αγορά της Κυψέλης και ποιες δράσεις λειτουργούν καλύτερα σε αυτή.

Κοσμοσυρροή στην έκθεση φωτογραφίας ON Elite Now

«Στόχος μας είναι η Αγορά να γίνει ένα πολυσυλλεκτικό εγχείρημα, που θα περιλαμβάνει όλες τις κοινωνικές ομάδες και πληθώρα δράσεων. Με σύνθημα την εξωστρέφεια, ονειρευόμαστε η ανανεωμένη Αγορά να σηματοδοτήσει μια νέα εποχή για την Κυψέλη.

Θέλουμε αυτό το ιστορικό σημείο να γίνει πόλος έλξης για όλη την Αθήνα, να έρχεται νέος κόσμος πέρα από τα όρια της Κυψέλης. Έχω την εντύπωση πως κάτι τέτοιο έχει ήδη αρχίσει να συμβαίνει στην περιοχή σε ένα γενικότερο πλαίσιο και θέλουμε η Αγορά να ενισχύσει αυτό το ρεύμα».

Η έκθεση ON Elite Now μας δείχνει την Κυψέλη όπως είναι: πολύπλευρη

Στο βάθος του αίθριου, που θα παραμείνει κοινόχρηστος χώρος της Αγοράς, ανοικτός σε όλους τους κατοίκους και μη της Κυψέλης, μας περίμενε μια ιδιαίτερη φωτογραφική έκθεση, το «ON Elite Now». Αφιερωμένη στο θρυλικό φωτογραφικό στούντιο που βρισκόταν στην οδό Θήρας, το «Φωτο-Elite», αντλεί από αυτό την έμπνευση της παρουσίασής της, αλλά κι από τον ιδιοκτήτη του, Τάσο Κουτσούκο – γνωστότερο ως κύριο Elite. Δεκαεπτά φωτογράφοι - κάτοικοι της περιοχής, ή δραστηριοποιούμενοι σε αυτή, γίνονται οι νέοι «κύριοι Elite» και εκθέτουν ο καθένας την δική του οπτική από την πολύμορφη και γοητευτική αυτή περιοχή της πρωτεύουσας, μέσα από εικόνες που ο φακός τους απαθανάτισε τον τελευταίο χρόνο. Σκιές κτιρίων, παιδιά που παίζουν και νεαροί στις πλατείες είναι μόνο κάποια, από τα πολύ ενδιαφέροντα δείγματα της προσωπικής τους ματιάς.

Όλοι είναι ευπρόσδεκτοι στην νέα Αγορά. Οι τετράποδοι φίλοι μας δεν εξαιρούνται

Αλλά οι δραστηριότητες που αγκαλιάζει ο χώρος δεν σταματούν εκεί. Την ημέρα της επίσκεψής μας η Αγορά τυλίχτηκε με πολύχρωμα αφρικάνικα υφάσματα, ενώ ο μπουφές φιλοξενούσε μυρωδάτες νοστιμιές από την Μαύρη Ήπειρο. Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «μικρόφωνο στους πολίτες», το βήμα δόθηκε στην Οργάνωση Ενωμένων Γυναικών της Αφρικής.

Ζώντας εδώ και πολλές δεκαετίες στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στην Κυψέλη, ο σύλλογός τους μετρά σχεδόν 12 χρόνια ζωής – από το 2005 διεκδικεί το δικαίωμα στην εκπαίδευση των μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς, καθώς και τα εργασιακά δικαιώματα των Αφρικανών γυναικών. Παρά τα τόσα χρόνια δράσης του, στην γειτονιά και όχι μόνο, ο σύλλογος δεν έχει καταφέρει ακόμη να βρει το δικό του σπίτι.  

Πριν ξεκινήσουν την ομιλία τους, η ιδρύτριά του, κ. Loretta Macauley, μοιράστηκε μαζί μας κάποιες σκέψεις της.

Η Loretta Macauley επιμελείται τον μπουφέ με φόντο ένα όμορφο μπλε ύφασμα της Αφρικής. Φωτο: Ραφαήλ Φωτόπουλος

«Ζω τόσα χρόνια εδώ… έφτασα στην Αθήνα μικρό κοριτσάκι και τώρα είμαι γιαγιά» λέει χαμογελώντας. «Στον δρόμο, πολλές φορές μου μιλούν στα αγγλικά ή γαλλικά −είναι αστείο αν σκεφτείς πως μένω στην Ελλάδα πάνω από τριάντα χρόνια. Σας γνωρίζουμε πλέον πολύ καλά, τα ήθη και τα έθιμά σας είναι κομμάτι της καθημερινότητάς μας. Πιστεύω πως ήρθε η στιγμή να σπάσουμε το τείχος που μας χωρίζει, την ξενοφοβία… Ξένος είναι αυτός που δεν γνωρίζεις. Επιθυμούμε, διεκδικώντας τον δικό μας χώρο στην Αγορά, να ανοιχτούμε και να μας γνωρίσετε και εσείς μέσα από τις δράσεις μας. Υπάρχει και μια όμορφη πλευρά που δεν φαίνεται συχνά και αξίζει να τη γνωρίσει κανείς. Η δική μας παράδοση, όπως τα ρούχα μας, τα φαγητά μας, όλη η κουλτούρα μας που παραμένει άγνωστη μετά από τόσα χρόνια».

Το πανό της Ένωσης. Φωτο: Ραφαήλ Φωτόπουλος

Μα τι συνέβη, τελικά, σ’ αυτό το κτίριο-σύμβολο της Φωκίωνος Νέγρη;

Μια μικρή αναδρομή στην νεότερη ιστορία της Αγοράς

Μετά τον σεισμό του 1999, το όμορφο αρχιτεκτόνημα του μεσοπολέμου άρχισε σιγά σιγά να βυθίζεται στην εγκατάλειψη. Το 2003 έκλεισε και το τελευταίο κατάστημα που παρέμενε ανοικτό στον χώρο. Υπήρχαν φήμες, μάλιστα, που το ήθελαν να κατεδαφίζεται για να γίνει πάρκινγκ ή ένα πολυόροφο εμπορικό.

Προς ανακούφιση πολλών, το 2005 η ιστορική Αγορά της Κυψέλης κρίθηκε, τελικά, διατηρητέα. Παρέμενε, όμως, κλειστή με τη μοίρα της αβέβαιη. Ένα χρόνο αργότερα, μια μερίδα κατοίκων της περιοχής, ανήσυχοι για το μέλλον του κτιρίου, άνοιξαν με δική τους πρωτοβουλία και πάλι τις πόρτες του, αυτοοργανώθηκαν και στέγαζαν σε αυτό ένα ευρύ φάσμα πολιτιστικών δράσεων από διάφορες ομάδες και οργανώσεις της Κυψέλης.

Αυτά ως τo 2012 όπου, μετά από επέμβαση της αστυνομίας, το κτίριο περνά ξανά στα χέρια του Δήμου Αθηναίων. Όχι, όμως, για να μείνει και πάλι με τις πόρτες του σφαλιστές. Η Αντιδημαρχία Κοινωνίας των Πολιτών και Κοινωνικής αποκέντρωσης, με εκπρόσωπο την κ. Αμαλία Ζέππου, και η ομάδα του συνΑθηνά, σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, αποφασίζουν ότι η νέα λειτουργία του κτιρίου θα έχει χαρακτήρα που θα απευθύνεται σε όλες τις κοινωνικές ομάδες της Κυψέλης, ανοικτό σε κάθε πολίτη, λαμβάνοντας υπ’ όψιν τις επιθυμίες και ιδέες των κατοίκων της ιστορικής γειτονιάς.

Ξεκίνησαν, λοιπόν, τριετείς εργασίες, χρηματοδοτούμενες από το ΕΣΠΑ και ευρωπαϊκά κονδύλια με σκοπό να αποκατασταθούν και πάλι όλοι οι χώροι του κτιρίου.

Το μεγάλο αίθριο ανακαινίζεται

Το 2015 το συνΑθηνά και η Αντιδημαρχία πραγματοποίησαν στη γειτονιά δημόσια διαβούλευση, με σκοπό να συλλέξουν προτάσεις από τους κατοίκους και τις δημιουργικές ομάδες της Κυψέλης, αλλά και της ευρύτερης Αθήνας. Η διαβούλευση είχε ηλεκτρονική αλλά και φυσική παρουσία – μέσα από παιχνίδια και εργαστήρια στην Φωκίωνος Νέγρη. συγκεντρώθηκαν πάνω από 450 προτάσεις για το νέο πρόσωπο της Αγοράς. Κάποιοι πρότειναν να λειτουργήσει ως βιβλιοθήκη, άλλοι να διατηρήσει τον εμπορικό της χαρακτήρα.

Από την ομαδοποίηση όλων των ιδεών προέκυψε ένα σχήμα μεικτό: Ένα κομμάτι της Αγοράς θα προσφέρει υπηρεσίες για τους Δημότες – ήδη στον χώρο άνοιξε πολυσύχναστο ΚΕΠ. Τα άλλα δύο κομμάτια θα είναι αφιερωμένα στον Πολιτισμό και την Κοινωνική Επιχειρηματικότητα: Χώροι για το βιβλίο, το θέατρο, τοπικές δράσεις και καταστήματα, βιολογική αγορά.

Το νέο πρόσωπο της Αγοράς

Με ποιον τρόπο, όμως, θα μπορούσε να υλοποιηθεί η καινούργια Αγορά στην πράξη;

Ένα χρόνο μετά, οι εργασίες ανακαίνισής της ολοκληρώθηκαν. Τον περασμένο Ιούνιο έλαβε χώρα, υπό την οργάνωση της Αντιδημαρχίας και του συνΑθηνά, ένας άτυπος ανοιχτός διαγωνισμός. Μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και δημιουργικοί φορείς της πόλης καλέστηκαν να καταθέσουν τα σχέδιά τους για να γίνει το νέο μοντέλο της Αγοράς πραγματικότητα.

Συνολικά κατατέθηκαν 17 προτάσεις, από τις οποίες ξεχώρισαν 4. Επιλέχθηκε, τελικά, το μοντέλο του Impact Hub ως το πλέον άρτιο και πιστό στην αρχική ιδέα. Η Αντιδημαρχία το πρότεινε στον Δήμο Αθηναίων, όποτε αναμένεται η απόφαση του Δημάρχου, την πρώτη μέρα του καινούργιου χρόνου, η οποία θα ορίζει τον νέο διαχειρηστή της Αγοράς.

Ακόμα κι έτσι, πάντως, πνέει ήδη φρέσκος άνεμος στην Αγορά της Κυψέλης. Στο αίθριό της φιλοξενούνται καθημερινά ποίκιλες δράσεις, με νόημα και θετικό αντίκτυπο για την περιοχή αλλά και όλη την πόλη, ενώ όλα δείχνουν ότι οι καλύτερες μέρες της έρχονται. Αναμένουμε να δούμε το τελικό της πρόσωπο. Τι θα φιλοξενήσει, άραγε, στο μέλλον;

Το πρόγραμμα για αυτόν τον μήνα

Info: Δημοτική Αγορά Κυψέλης, Ζακύνθου 2, www.agorakypselis.gr