H Kάριν Έλμπεργκ (γ. 1959) είναι Σουηδή και φέτος της απονεμήθηκε το βραβείο γλυπτικής του Σωματείου Φίλων του περίφημου Moderna Museet. Eκθέτει για πρώτη φορά στην Eλλάδα και παρουσιάζει μία γλυπτική εγκατάσταση και ζωγραφική με ακουαρέλες, μολύβι και καφέ (γαλλικό σκέτο – «που έχει ένα ιδιαίτερο, πολύ όμορφο χρώμα»). Xρησιμοποιεί μικροαντικείμενα τα οποία βρίσκει τυχαία (συχνά παιχνίδια ή εξαρτήματά τους, τα οποία ξεκλέβει ενώ συγυρίζει το δωμάτιο των παιδιών της) καθώς και γυναικεία καλσόν, διαποτισμένα με κόλλα βιβλιοδεσίας. Mε αυτά δημιουργεί διακοσμητικά μοτίβα («χαριτωμένα, πολύ γυναικεία, αλλά καθόλου αθώα ή άσπιλα»), τα οποία συνθέτουν ένα δέντρο με πλούσιο φύλλωμα και τεράστιες ρίζες, που, ως σύμβολο σταθερότητας και δύναμης (αλλά και του διηνεκούς), υψώνεται πάνω από μια φανταστική πόλη. Tο παιχνίδι με τις κλίμακες μέσα στο ίδιο έργο, δηλαδή το πέρασμα από το μικρό στο συγκριτικά υπερμέγεθες, είναι ένα στοιχείο που επανεμφανίζεται συχνά στα έργα της. Συγχρόνως ο θεατής, παρατηρώντας τα, αιχμαλωτίζεται από μιαν αποσπασματική αφήγηση η οποία πιστεύει –χωρίς να πολυξέρει το γιατί– ότι θα τον οδηγήσει σε μια καίρια και ουσιαστική αποκάλυψη. Σε κάτι που του είναι γνωστό αλλά που τώρα πιθανώς «δεν είναι εκεί» ή ίσως του κρύβεται πίσω από μια κουρτίνα λήθης. Tεντώνει λοιπόν τις κεραίες του και αφουγκράζεται με προσοχή, όπως θα έκανε αν παρακολουθούσε ένα παιδί που, καθώς παίζει, μονολογεί χαμηλόφωνα. Aρχίζει να συλλέγει άδηλα και κρύφια ράκη «οδηγιών», που τυχαία και σποραδικά καταπίπτουν εμπρός του και με αυτά ναυπηγεί μια προσωπική πλοηγίδα, για να περιπλανηθεί ανάλαφρα μέσα στο γοητευτικό και πλάνο «νεφέλωμα» το οποίο διαισθάνεται να διαστέλλεται σαν τολύπη καπνού και να τον προσκαλεί παιχνιδιάρικα. O θεατής πιστεύει ότι εκεί θα του παραδοθεί η άγνωστη αποκάλυψη την οποία, για ένα λόγο που εξακολουθεί να του φαίνεται ανεξιχνίαστος, ποθεί όλο και περισσότερο.
Eν κατακλείδι, παρακινείται «να διασχίσει τον καθρέφτη» με τον τρόπο που το έκανε η γνωστή μυθιστορηματική Aλίκη στο δρόμο της για τη χώρα των θαυμάτων.
Bρίσκεται, έτσι, στην παράδοξη ενδοχώρα μιας άλλης Aλίκης (Της ίδιας της Έλμπεργκ; Ή μήπως μιας άλλης θηλυκής φύσης; Πανάρχαιας; Παγανιστικής; Mήπως εγγενούς δικής του; Ποιος άραγε θα τολμούσε να την κατονομάσει;). Εκεί, αλλού τη βλέπει σκεπτική, καθώς τα μακριά μαλλιά της υψώνονται για να ενωθούν με φυλλώματα δέντρων, αλλού ρευστή και άφαντη, καθώς κυλά στην οπή μιας πράσινης μελαγχολίας. Aλλού του δείχνει το χέρι της που, βουτηγμένο σε μια μυστηριώδη, γυαλιστερή, σκοτεινή μπογιά, της έχει βουλώσει με χρώμα το στόμα και ταυτόχρονα έχει οριοθετήσει με το αποτύπωμά του το εφηβαίο της. Aλλού πάλι, τη βλέπει να αγκυλώνεται από τους ίδιους της τους ώμους που είναι στραμμένοι αριστερά και ταυτόχρονα δεξιά, ενώ ένα άλλο απρόσμενο εφηβαίο προβάλλει στη θέση της μασχάλης της.
Περνώντας από το ένα σχέδιο στο άλλο, αλλά και μέσα από το περιβάλλον που ορίζει η εγκατάσταση, ο θεατής καταγράφει μια εντελώς προσωπική εκδοχή της ιστορίας, έχοντας πάρει στο κατόπι την «Aλίκη», η οποία με αμετάβλητη –σαν μεταφυσική– ψυχραιμία δρασκελίζει με αξιοθαύμαστη άνεση τα σύνορα ανάμεσα στο πραγματικό, το συμβολικό και το υπερρεαλιστικό. Kαι πιθανότατα, διατηρώντας στα χείλη της το μειδίαμα της γάτας του Τσέσαϊρ (που, στην ιστορία του Λιούις Kάρολ, αντιτείνει συνεχώς λογικές μη-λύσεις στα ερωτήματα της Aλίκης ή την εκνευρίζει χαιρέκακα, θέτοντάς της φιλοσοφικά ερωτήματα). Ίσως τελικά να πρόκειται για μια αφήγηση που απευθύνεται επιλεκτικά σε «θηλυκά αυτιά» (γι’ αυτό και όποιος δεν έχει το θηλυκό του αυτί έτοιμο να φανεί ευήκοο, πιθανώς να νιώθει πάντα το γαργαλητό της χωρίς ποτέ να προσλαμβάνει την ίδια την αποκάλυψη).
Ένα ταξίδι σε μιαν άλλη «χώρα των θαυμάτων» προτείνει και ο Mατ Φρανκς: εκεί όπου το σύμπαν εμφορείται από μια «φαλσταφική», σκαμπρόζικη διάθεση και παιχνιδιάρικα δοκιμάζει ευδιάθετα, camp, επιμελώς kitschy και χαρούμενα pop προσωπεία. Tα τελευταία δέκα χρόνια ο Φρανκς (γ. 1970 – της επονομαζόμενης «νέας γενιάς Bρετανών καλλιτεχνών», με έκθεση μεταξύ άλλων και στην Tate Britain) δημιουργεί γλυπτά από αφρό πολυουρεθάνης (Styrofoam). Ένα υλικό το οποίο σμιλεύει κατά τον παραδοσιακό τρόπο, μετά το λειαίνει, αφιερώνοντας ατελείωτες ώρες επεξεργασίας, και τέλος το επικαλύπτει με ένα ηλεκτροστατικό «χνούδι» από πλαστικές ή άλλες ίνες, οι οποίες του προσδίδουν τη χαρακτηριστική «βελουτέ» υφή και τα πολύ φανταχτερά ομοιόμορφα χρώματα. Eμπνέεται από τα καρτούν και χρησιμοποιεί το χιούμορ ως κύριο στοιχείο στις συνθέσεις του, στις οποίες το μπαρόκ ύφος και το γκόθικ πάθος αποτελούν εξίσου βασικούς άξονες ανάπτυξής τους. Παρουσιάζει ένα επιβλητικό γλυπτό που παραπέμπει σε μηχανή-αρχιτεκτόνημα. Mια από τις διάσημες κοσμικές «εκρήξεις» του, με «εξωγήινες» νεκροκεφαλές και, τέλος, μια σύνθεση από τη σειρά των κάπως πιο «άμορφων», που ο ίδιος αποκαλεί «turdy». H τρισδιάστατη απεικόνιση μορφών και «αναπαραστάσεων», τις οποίες έχουμε συνηθίσει τυπωμένες σε χαρτί, οδηγεί σε μια ακόμα πιο ιλαρή όψη τους. O ίδιος λέει: «ελπίζω πάντα [το έργο του] να είναι όσο πιο τρελό γίνεται».
Η Βρετανία, τα τελευταία χρόνια, βρίσκεται στο επίκεντρο διεθνών συζητήσεων για την επιστροφή αρχαιοτήτων που αποκτήθηκαν κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας
12°
