Τα σπάει με το ρόλο του Σταύρου στο εξαιρετικό έργο του Γιάννη Τσίρου «Άγριος σπόρος». Ευτυχώς, γιατί έγινε αφορμή να συναντήσω ίσως τον πιο άνετο (και αληθινό) τύπο που κυκλοφορεί στο ελληνικό θέατρο.
Βρεθήκαμε Κυριακή πρωί στο Αερόστατο. Δεν ξέρω πόσες φορές μου ζήτησε συγνώμη, γιατί με κουβάλησε κυριακάτικα… στη γειτονιά μου (ναι, αυτός ήρθε να με συναντήσει). Κόσμος μάς διέκοπτε για να τον χαιρετήσει. Στο έργο του Τσίρου παίζει έναν «αυθαίρετο» Έλληνα. Σκέψη: ταιριάζει ο ρόλος στο ζαμανφουτισμό του. Ισχύει, όμως, η εικόνα που αποφασίσαμε να του δώσουμε; Τα συμπεράσματα δικά σας.
«Ο τύπος του Σταύρου υπάρχει στην Ελλάδα πάρα πολλά χρόνια. Ζει μέσα στην αυθαιρεσία και θεωρεί πως με τον παραβατικό τρόπο μπορεί να επιβιώσει – το ότι δεν προσπαθεί να πλουτίσει δεν ξέρω αν μπορούμε να το δούμε οπωσδήποτε ως ελαφρυντικό. Αλλά και η κοινωνία στην οποία ζει είναι παρακμιακή γι’ αυτό και αποδέχεται τις παρανομίες του – μέχρι που εμφανίζεται ο ξένος παράγοντας. Και τότε όλοι τον δείχνουν ως δολοφόνο. Ο Σταύρος γίνεται η αιτία να σκεφτούμε τα περί ατομικής ευθύνης. Έχουμε βρεθεί να παίζουμε μπάλα σ’ ένα γήπεδο όπου επιμένουμε να μη θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε αν φταίνε οι πολιτικοί ή όλοι μας και πώς επιμερίζεται η ευθύνη. Το γεγονός είναι πως είχαμε μάθει να ζούμε έτσι για πολλά χρόνια. Με την κρίση ή την εμφάνιση των ξένων που ζητούν το λόγο, το “έτσι” άρχισε να επιδέχεται κριτική – και πάλι όχι απ’ όλους. Ωστόσο συνεχίζουμε να θέτουμε ψευδή ερωτήματα και να δίνουμε αληθοφανείς απαντήσεις.
» Το βίωμα από μόνο του δεν είναι τέχνη. Πάντα ζούσα στους δρόμους και ίσως αυτό βοήθησε να προσεγγίσω το ρόλο. Ο ρόλος έβγαλε πράγματα που ήταν εν υπνώσει. Ο Σταύρος κατηγορείται ως δολοφόνος εξαιτίας και των προκαταλήψεων που υπάρχουν για το άτομό του. Φυσικά ζούσα και ζω με προκαταλήψεις. Όταν συναντούσα έναν Σταύρο τον αφόριζα και δεν ήθελα να είχα καμία σχέση μαζί του. Τώρα με ενδιαφέρει να μάθω το γιατί του.
» Δεν ξέρω αν εσύ το δεις ως προκατάληψη, πάντως για μένα η Ελλάδα εξακολουθεί και είναι ένα απέραντο σκυλάδικο. Δυστυχώς το έχω αποδεχτεί. Θα ήθελα να αλλάξει αυτός ο τόπος –μάλλον δεν συνέβαλα ούτε εγώ στο να συμβεί– και τώρα ζούμε αυτό που ζούμε. Την αγαπάω την Ελλάδα. Μπορεί να γκρινιάζω, αλλά δεν θα ήθελα να ζω πουθενά αλλού. Ίσως γιατί είμαι και σε αυτή την ηλικία. (γέλια)
» Έχω δύο κόρες (η μία μόλις πέρασε Αρχιτεκτονική και η άλλη ετοιμάζεται να δώσει εξετάσεις). Συνεννοούμαι μια χαρά μαζί τους κι ας έκοψα το ποτό μήπως μετά κάνω αγόρι. (γέλια) Η σχέση μας πιστεύω είναι πολύ καλή και ανοιχτή. Οκ, ο χωρισμός με τη μητέρα τους σίγουρα τους στοίχισε – γαμώτο, πώς γίνεται και οι μορφωμένοι άνθρωποι κάποιες φορές να γίνονται Κατίνες; Τέλος πάντων. Θυμάμαι που τους είχα πει πως αν ζήσουν όλη τους τη ζωή οργισμένες και θυμωμένες απέναντι στους δύο “μαλάκες” που έτυχαν να είναι οι γονείς τους θα το πληρώσουν κάποτε άσχημα και δεν αξίζει ο κόπος. Νομίζω πως με άκουσαν. Εξαιτίας, λοιπόν, των παιδιών μου έρχομαι σε επαφή με νέο κόσμο. Είναι απίστευτο που δεν ζηλεύω τα νιάτα – μάλλον φταίει η εποχή. Φοβερό δεν είναι; Αλλά δεν καταλαβαίνω και τα νέα παιδιά. Βλέπω τη μεγάλη μου κόρη, που διαθέτει ένα ωραίο και ξεχωριστό μυαλό. Με φέρνει σε αμηχανία η μοναξιά που νιώθει – αισθάνεται πως δεν μπορεί να συνεννοηθεί εύκολα. Με τρελαίνει και όλο αυτό με την τεχνολογία. Βλέπεις δύο παιδιά μέσα στην καύλα τους και αντί να ασχολείται ο ένας με τον άλλον ασχολούνται με το κινητό τους. Τρομάζω. Από την άλλη κι εμείς ερχόμαστε με κάποια κλισέ από το παρελθόν. Συζητούσα με τη μεγάλη κόρη μου που σπουδάζει στα Χανιά και της έλεγα πόσο ωραία ήταν παλιά στην Κρήτη με τα χασίσια, τα τσίπουρα και τα άλλα ωραία. Την ώρα που έφευγε με ρώτησε “ρε πατέρα, όσα μου είπες τα πιστεύεις;”. “Όχι” της απάντησα. (γέλια)
» Έζησα όλες τις εκφάνσεις της Αριστεράς – μέχρι και από το ΚΚΕ πέρασα όταν πήγαινα νυχτερινό γυμνάσιο, αλλά δεν το άντεξα. Μεταξύ μας ούτε τη λεγόμενη Ανανεωτική Αριστερά άντεξα, αν και περισσότερο προς τα εκεί ταίριαζα. Πάντοτε έλεγα πως θεωρώ τον εαυτό μου αριστερό και πως πουθενά και σε κανέναν δεν τον χαρίζω, κι έτσι καθάρισα. Το θέμα είναι πως πολλοί από αυτούς που συνάντησα μέσα σ’ αυτούς τους χώρους μεγάλωσαν τον αυριανό τσόγλανο και δεν το πήραν χαμπάρι. Ήθελα να μου εξηγήσει ένας φίλος γιατί αγόρασε ένα αυτοκίνητο μεγάλου κυβισμού στην κόρη του και οι εξηγήσεις του δεν έβγαζαν νόημα – αυτός όμως το αντιμετωπίζει ως κάτι απολύτως φυσιολογικό.
» Μικρός έζησα σε μια μη συντεταγμένη οικογένεια –ήταν λίγο μπάχαλο–, αλλά σήμερα αναγνωρίζω στους δικούς μου πως αυτοί και η γενιά τους ήταν πιο στέρεοι σε κάποια πράγματα. Θα στο πω κάπως και γράψ’ το όπως θέλεις. Πήγαινε, ρε παιδί μου, ο άνδρας με τον κασμά στο βουνό να βγάλει βολβούς. Γυρνούσε σπίτι και η γυναίκα του τον έλεγε “πασάααα μου”. Δεν την αφορούσε πόσους βολβούς έβγαλε. Έτσι ήταν και απέναντι στα παιδιά τους. Μου πήρε χρόνια να καταλάβω την αξία μιας απλής συμπεριφοράς. Ή να αποδεχτώ τους δασκάλους μου. Είμαι παιδί που έφαγε πολλές σφαλιάρες κι όμως σήμερα καταλαβαίνω πως από αυτούς έμαθα.
» Γεννήθηκα και ζούσα στην Αίγινα μέχρι τη Δευτέρα Γυμνασίου. Ακόμα θυμάμαι τις βόλτες στην παραλία με αγκαλιά το τίποτα. Τρελαινόμουν από το τίποτα και το έσκαγα στον Πειραιά στο σπίτι της γιαγιάς μου. Η αστυνομία με έφερνε πίσω, αλλά πάλι τα ίδια. Ευτυχώς, στο τέλος, με άφησαν να μείνω στης γιαγιάς όταν πήγαινα γυμνάσιο και έφτασα να φύγω από τον Πειραιά στα 32 μου.
» Είμαι συμφιλιωμένος με τη μέχρι σήμερα πορεία μου. Δεν το λέω ως Βασιλάκης Καΐλας, αλλά επειδή από μικρός βρέθηκα στους δρόμους αναγκάστηκα να συμφιλιωθώ με πολλά πράγματα. Ό,τι κι αν βρήκα, το βρήκα μόνος μου. Δούλεψα ξυλουργός, οικοδομή, και αν και τα πήγαινα καλά με τη λάσπη δεν μπόρεσα να συνεχίσω. Κατέληξα πως η καλύτερη δουλειά είναι αυτή του μπάρμαν. Ξέρεις, ωραίες γυναίκες… πιτσιρίκια, μωρέ, ήμασταν και όλα έδειχναν ωραία. Παράλληλα όμως γούσταρα να μαθαίνω πράγματα – δεν έχει σημασία ότι δεν ήμουν καλός μαθητής. Πάντοτε είχα δε λόξα με το σινεμά ή να διαβάζω λογοτεχνικά περιοδικά. Δεν ήξερα γιατί, απλά το ένιωθα ως ανάγκη. Τελικά ξεκίνησα να δουλεύω ηθοποιός, αν και πάντα το όνειρό μου ήταν η σκηνοθεσία. Μόνο που δεν μπόρεσα να τη σπουδάσω όπως ήθελα. Η σχολή Σταυράκου για μένα ήταν μόνο μια σχολή για να πάρεις αναβολή από το στρατό.
» Στρατό έκανα στο Νεοχώρι της Ορεστιάδας. Στην αρχή πήγα να το παίξω κατάθλιψη προκειμένου να τη γλιτώσω, αλλά το σταμάτησα. Για να τη βγάλω καθαρή διάβαζα συνέχεια στο φυλάκιο που φυλούσαμε, μήπως μπουν οι κομμουνιστές και οι Τούρκοι. Παλιότερα έστελναν μακριά τους πολιτικά αντίθετους. Την εποχή που πήγα εγώ έστελναν τους “παραβατικούς”. Μια χαρά συνεννοήθηκα μαζί τους. Μάλιστα θα μπορούσε να γίνει και ταινία η σχέση που ανέπτυξα μ’ ένα παιδί. Του έλεγα. “Καλά, βρε μαλάκα, 20 χρονών και δεν ξέρεις να διαβάζεις; Είσαι και Ολυμπιακός και δεν μπορείς να διαβάσεις τα νέα της ομάδας σου;”. Έτσι ξεκινήσαμε μαθήματα. Όταν παίχτηκε η “Γλυκιά συμμορία” με περίμενε απ’ έξω με μια αγκαλιά λουλούδια. Απίστευτα συγκινητικό. Μια άλλη τέτοια συνάντηση που με συγκίνησε ήταν αυτή με τη φιλόλογό μου από το νυχτερινό σχολείο. Είχαμε σχέση στο σχολείο, απλά το διαλύσαμε μετά γιατί καταλάβαμε πως δεν γινόταν άλλο. Πέρασαν τα χρόνια και βρέθηκα στο Βερολίνο με την «Πρωινή περίπολο» του Νικολαΐδη. Βλέπω μπροστά μου μια λεπτή κυρία να με περιμένει στην αίθουσα. Είχε δύο παιδιά πλέον και καριέρα εκεί. Με ξενάγησε στο Βερολίνο σε όλες τις σκηνές τζαζ – θυμόταν πως ήταν η αγαπημένη μου μουσική. Υπέροχη συνάντηση. Όχι σαν αυτές τις συναντήσεις των παλιών συμμαθητών. Κάποτε μου είχαν πει να βρεθούμε και πήγα κρυφά με την κόρη μου να δω. Όταν είδα πως πολλοί από αυτούς είχαν μια τόσο μεγάλη μπάκα που δεν τους επέτρεπε να πιάσουν το ποτήρι, έκοψα πέρα.
» Δεν αλλάζω τη συνήθεια να διαβάζω την εφημερίδα μου πίνοντας τον καφέ μου (espresso σκέτο) και καπνίζοντας τα τσιγάρα μου. Εντάξει, μακάρι να έκοβα το τσιγάρο. Ευτυχώς, μετά το χωρισμό, μάλλον ηρέμησα και το ελάττωσα. (γέλια) Έχω και ένα θέμα με την καθαριότητα και επειδή κάνω στριφτά βάζω από κάτω ένα ειδικό πιάτο. Με κοροϊδεύουν οι κόρες μου, αλλά τι να κάνω; (γέλια) Τελικά έχω πολλά πράγματα που δεν συνάδουν ούτε με τα μαλλιά ούτε με το στιλάκι ζαμανφού! Όχι πως δεν εκμεταλλεύτηκα το στιλάκι, αλλά δεν το αναπαρήγαγα όσο θα ήθελαν.
» Είναι απίστευτο πώς σε ταυτίζουν με τους ρόλους. Μετά τη “Γλυκιά συμμορία” όλοι με περνούσαν για ροκά. Καμία σχέση. Όλα μου τα νιάτα τα πέρασα ακούγοντας τζαζ κι ακόμα αυτή ακούω. Εντάξει, πλάκα έχει να σε σκέφτονται για αντιεξουσιαστή, το πρόβλημα είναι όμως πως δεν είμαι. (γέλια) Το θέατρο το γουστάρω, η μεγάλη μου όμως αγάπη είναι η σκηνοθεσία. Τώρα γράφω το σενάριο για τη νέα μου ταινία, ενώ συνεχίζω να κάνω ντοκιμαντέρ για την Unesco στο Βέλγιο. Τους είχε αρέσει η προηγούμενη ταινία μου και ήρθαν και με βρήκαν».
Με κλειστό το μαγνητόφωνο του είπα πως όταν είχα δει νέος τη «Γλυκιά συμμορία» είχα πάθει την πλάκα μου, αλλά όταν την είδα πρόσφατα δεν μου είπε κάτι. Αναφέρθηκα στο πόσο είχα κολλήσει με τη Δέσποινα Τομαζάνη. «Θυμάμαι στα γυρίσματα, την ώρα που έσερνα το “πτώμα” της, έλεγα “μανάρι μου, τι ωραία πόδια έχεις”, για να μου απαντήσει “σκάσε, είμαι πεθαμένη!”. Πολύ ωραίος τύπος ήταν. Μακάρι να με γουστάρει ως άνθρωπο ακόμη». Σχολιάσαμε ταινίες, «είχα πει πως μου άρεσε “Το ταξίδι στα Κύθηρα” του Αγγελόπουλου και με έβριζαν. Βλέπεις οι περισσότεροι σκηνοθέτες μισούσαν τον Αγγελόπουλο». Μου μίλησε για όλους τους συναδέλφους που «την άρπαξαν με την πάρτη τους. Έλεγα προχθές σε έναν που κυκλοφορούσε με απίστευτο υφάκι, και καλά λόγω ρόλου. “Δηλαδή, κατά τη γνώμη σου, ο Πατσίνο έπρεπε να προχωράει και να πυροβολεί; Ούτε που με ενδιαφέρει που κάποιοι δεν μου μιλούν γιατί τους τα λέω. Βρε παιδί μου, είναι λες και έχει κλείσει το Δαφνί κι αυτοί κάνουν τα πάντα προκειμένου να μπουν μέσα. Να παραγγείλω άλλο έναν καφέ ή βαρέθηκες την κουβέντα μας;» Για να μη σου πω και τρίτο…
