Πολιτισμος

Λεωνίδας Καβάκος

Σονάτες για βιολί του Μπετόβεν

62222-137653.jpg
A.V. Team
2’ ΔΙΑΒΑΣΜΑ
21379-52083.jpg

Με τον Ενρίκο Πάτσε στο πιάνο ερμηνεύουν τις Σονάτες:

Αρ.4, έργο 23, Αρ.8-έργο 30/3, Αρ.9, έργο 47, «Κρόιτσερ»

Η σονάτα αρ. 4 γράφτηκε το 1801, στη βασιλεύουσα της μουσικής, την Βιέννη, όπου ο Μπετόβεν είχε εγκατασταθεί από το 1794, με προτροπή του Χάιντν. Είναι αφιερωμένη στον Κόμητα Μόριτς φον Φράιες, τραπεζίτη, προστάτη των τεχνών και παράγοντα της καλλιτεχνικής ζωής της πόλης. Στη σονάτα αυτή τα δυο όργανα αποκτούν μια ενδιαφέρουσα ισορροπία, το καθένα έχει το δικό του χαρακτήρα, εκφράζουν σε κάθε στιγμή τις μελωδικές και τις αρμονικές επινοήσεις του Μπετόβεν και ο διαρκής διάλογος μελωδίας και ακομπανιαμέντων δίνει στο έργο ένα σφρίγος με ηλεκτρικά γρήγορα μέρη και στοχαστικά αργά.

Αντίθετα με τις τρεις πρώτες σονάτες, η 4η κέρδισε την προσοχή και την αποδοχή των κριτικών. Και παρά τις πρωτότυπες και πειραματικές στιγμές της, πολλοί την θεώρησαν και εξακολουθούν να τη θεωρούν παράδοξη και απόμακρη, μοναχική μέσα στην οικογένεια των εννέα υπόλοιπων.

Η Σονάτα αρ.8, έργο 30/3 είναι αφιερωμένη στον Τσάρο Αλέξανδρο Α΄ της Ρωσίας, έναν «φωτισμένο δεσπότη», που ο Μπετόβεν θαύμαζε για τις μεταρρυθμίσεις του. Γράφτηκε το 1802 προς το τέλος της πρώτης ωριμότητας του συνθέτη, λίγο μετά την ακραία ρομαντική Σονάτα του Σεληνόφωτος και λίγο πριν την άγρια 2η Συμφωνία. Το 1802 ήταν η χρονιά της Heiligenstadt Testament με την οποία ο συνθέτης αποκάλυψε ότι είχε αρχίσει η απώλεια της ακοής του και δήλωσε με απελπισία, αλλά και πίστη στις δυνάμεις του, ότι «Θα είχα δώσει τέλος στη ζωή μου, μόνο η τέχνη με εμπόδισε. Ω, μου ήταν αδύνατο να εγκαταλείψω τον κόσμο πριν δημιουργήσω ό,τι ένιωθα πως είμαι προορισμένος να δημιουργήσω».

Η Σονάτα αρ.9, έργο 47 είναι μυθική, απαιτητική στα μέρη του βιολιού, μεγάλη σε διάρκεια (45΄) με τεράστια συναισθηματική γκάμα, με ένα πρώτο μέρος άγριο, ένα δεύτερο στοχαστικό και ένα τρίτο χαρμόσυνο και ενθουσιώδες.

Αρχικά ήταν αφιερωμένη στον Πολωνό και μιγάδα βιολονίστα Τζορτζ Μπριτζτάουερ (είχε Αφρικανό πατέρα), ο οποίος την ερμήνευσε, με τον ίδιο τον Μπετόβεν στο πιάνο, στην πρεμιέρα της, στις 24 Μαΐου 1803, στο Θέατρο Άουγκάρτεν της Βιέννης. Ήταν ένα ασυνήθιστο κοντσέρτο, που άρχισε στις 8 το πρωί, ο Μπριτζτάουερ την έπαιξε prima vista, δεν είχε δει το έργο πριν από τη συναυλία και δεν υπήρχε χρόνος για πρόβες.

Μετά την συναυλία οι δυο τους τα πίνανε σε κάποιο καφενείο, ο βιολονίστας μίλησε προσβλητικά για μια γυναίκα που ο Μπετόβεν αγαπούσε, ο συνθέτης εξαγριώθηκε, απέσυρε την αφιέρωση - “Sonata mulattica composta per il mulatto George Bridgetower, gran pazzo e compositore mulattico”- και χάρισε τη σονάτα του στον Ροδόλφο Κρόιτσερ, Γάλλο βιολονίστα, που εθεωρείτο ο κορυφαίος της εποχής.

Ο Κρόιτσερ δεν την έπαιξε ποτέ, τη θεωρούσε «σκανδαλωδώς ακατάληπτη» και άλλωστε, δεν έδειχνε κανένα ενδιαφέρον για τη μουσική του Μπετόβεν. Πίστευε ότι ο συνθέτης δεν ήξερε να γράφει για το βιολί. Συναντήθηκαν μόνο μια φορά, για λίγο, όταν ο Κρόιτσερ επισκέφθηκε το 1798 την Βιέννη.

Το 1889 ο Λέων Τολστόι δημοσίευσε την νουβέλα του «Η Σονάτα του Κρόιτσερ» εμπνευσμένη από το έργο του Μπετόβεν και το 1923 ο Λέος Γιανάτσεκ, με έμπνευση από την νουβέλα του Τολστόι, έγραψε το πρώτο του κουαρτέτο εγχόρδων με τον ίδιο τίτλο. Από το 1911 μέχρι το 2008 η Σονάτα του Κρόιτσερ έγινε επτά φορές ταινία, διασκευάστηκε τέσσερις φορές για το θέατρο και έδωσε τον τίτλο στη συλλογή ποιημάτων της μαύρης Αμερικανίδας ποιήτριας, Ρίτα Νταβ.


Σάββατο 21 Απριλίου, 20:30, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, € 15, 27, 38, 55 (Διακεκριμένη Ζώνη), 8 (Φ/ Nέοι/ Άνεργοι/ ΑΜΕΑ), 10,00 (65+/ Πολύτεκνοι)

Πληροφορίες: 210 7282.333, www.megaron.gr

ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ NEWSLETTER ΜΑΣ

Tα καλύτερα άρθρα της ημέρας έρχονται στο mail σου

ΠΡΟΣΦΑΤΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ

ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΙ ΠΑΝΤΑ

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Έχετε δει 20 από 200 άρθρα.