Η σύζυγος του σκηνοθέτη και συγγραφέα Νίκου Νικολαΐδη, Μαρί Λουίζ Βαρθολομαίου, και ο γιος του, Συμεών Νικολαΐδης, συνομιλούν με τον Νίκο Τριανταφυλλίδη.
Πίσω από το αφιέρωμα στο σύνολο του έργου του σκηνοθέτη Νίκου Νικολαΐδη στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, το restoration των ταινιών του και την επανέκδοση των βιβλίων του, κρύβονται δύο άνθρωποι: η αγαπημένη του σύζυγος Μαρί Λουίζ Βαρθολομαίου και ο γιος του Συμεών Νικολαΐδης – γνωστός ως Simon Bloom. Ο φίλος τους, σκηνοθέτης Νίκος Τριανταφυλλίδης, τους επισκέφτηκε στο σπίτι στο Κεφαλάρι και τα λένε για λογαριασμό της ATHENS VOICE.
Πρέπει να πάψεις πια
να ασχολείσαι με αυτούς εκεί κάτω
όσο τους δίνεις σημασία τόσο πιο πολύ μπαίνουν στη ζωή σου
και στη ζωή μας
και στο τέλος δεν ξέρω πώς
γίνεται αυτό αλλά τρως
όλη σου τη ζωή με αυτούς
σ’ έφεραν στο σημείο να τους
παρακολουθείς εσύ
και όχι αυτοί εσένα
αυτή είναι η παγίδα τους .!!.
και δεν νομίζω ότι ενδιαφέρονται
για μας
κανείς δεν ενδιαφέρεται για μας
...κοίτα τις κάμερες...
NN - «The Zero Years»
Υπάρχει ένας κατακλυσμός δημοσιευμάτων για το Αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη – αρκετά, γραμμένα από ανθρώπους πολύ νεότερους του Νίκου...
Συμεών Νικολαΐδης: Έχω δει τόσα πράγματα δημοσιευμένα στο διαδίκτυο, από πολλούς ανθρώπους με διαφορετικές αφετηρίες...
Μαρί Λουίζ Βαρθολομαίου: Υπάρχει μια αύρα, μια ενέργεια πολύ θετική, κάτι σαν ένας υπόγειος σίφουνας που ξεσπάει.
Μ.Λ.Β. Πάντα υπήρχε μια αποδοχή του έργου του Νίκου, αλλά την κρατούσαν υπόγεια, δεν την άφηναν να δυναμώσει. Τώρα υπάρχει μεγάλος ενθουσιασμός για τη δουλειά του. Χαίρομαι πολύ, ειδικά για τα νέα παιδιά, που έχουν τέτοια δίψα. Αυτό ήθελε και ο Νίκος.
Ο Νίκος πάντα έκανε παρέα με νεότερους, πολλές φορές ήταν και πιο νέος από αυτούς.
Μ.Λ.Β. Ήταν και πολύ καλός ψυχαναλυτής.
Πάρα πολύ καλός.
Μ.Λ.Β. Ε, εσύ το ξέρεις από πρώτο χέρι!
Μπορεί να έφυγε ο Νίκος πρόσφατα, αλλά έκτοτε έχουν αλλάξει τόσο πολύ τα πράγματα.
Σ.Ν. Έφυγε τη σωστή στιγμή, γιατί από εκείνη τη στιγμή και μετά, ήταν που ήταν τα πράγματα άσχημα, ε, πήγαν κυριολεκτικά κατά διαβόλου. Είχε ήδη περάσει πολλά και δεν νομίζω πως είχε όρεξη να δει και αυτά που ζούμε σήμερα...
Όλα αυτά που, άλλωστε, βλέπουμε και στο έργο του. Κάποιοι λέγανε τις τελευταίες του ταινίες αυτιστικές και γεμάτες μονομανίες αλλά, με το σύντομο πέρασμα του χρόνου, αποκτούν τρομακτικές διαστάσεις σαν δυσοίωνες προφητείες για όλα αυτά που ζούμε σήμερα.
Σ.Ν. Ο λογιστής μας, ένας άνθρωπος που έχει βαθιά σχέση με το έργο του Νίκου, μου έλεγε πως, ουσιαστικά, το «Zero Years» μιλάει για την Ελλάδα. Πηγαίνοντας ακόμη πιο βαθιά, η γυναίκα που είναι στείρα και πουτάνα είναι η σημερινή Ελλάδα. Δεν δημιουργεί απολύτως τίποτα, δίνεται σε όλους και πουλάει τα πάντα.
Μ.Λ.Β. Τα κορίτσια της ταινίας τουλάχιστον χτυπούσαν τους πελάτες!
Σ.Ν. Τα είχε μυριστεί όλα αυτά από πριν.
Μ.Λ.Β. Ανέκαθεν ο Νίκος έβλεπε πολύ πιο μπροστά. Το ατύχημα του Τσερνομπίλ έγινε μόλις δυο μήνες μετά την «Πρωινή περίπολο».
Σ.Ν. Είχε μια διαίσθηση να βλέπει ξεκάθαρα κάποια πράγματα που οι υπόλοιποι δεν είχαν καν αντιληφθεί.
Μ.Λ.Β. Tο «Zero Years», πάντως, όταν πρωτοβγήκε, το είδαν ελάχιστοι.
Ο Νίκος έλεγε πως μετά το «Zero Years» δεν θα ξανακάνει σινεμά. Το εννοούσε;
Μ.Λ.Β. Τότε που το είπε το εννοούσε.
Σ.Ν. Ήθελε να ασχοληθεί με τη μουσική και το γράψιμο.
Μ.Λ.Β. Εγώ, όμως, είμαι σίγουρη πως μετά από κάνα δυο χρόνια θα ξαναέκανε ταινία! Είχε και τόσα σενάρια στο συρτάρι. Πάντως είχε κουραστεί και απογοητευτεί.
Πιστεύεις πως έκλεισε μόνος του το διακόπτη;
Μ.Λ.Β. Πιστεύω πως στο τέλος τέλος, ήθελε να φύγει.
Σ.Ν. Δεν ξέρω.
Μ.Λ.Β. Αυτός ήξερε καλύτερα από μας. Σκέφτομαι πως βιαζόταν πολύ για να προλάβει. Του πήρε μόνο έντεκα μήνες να γράψει τον «Μοντεζούμα». Ήταν ένα ταξίδι στη νιότη του που ήθελε να το ζήσει. Καθόταν και γελούσε μόνος του με αυτά που έγραφε! Το γούσταρε τόσο πολύ.
Σε όλους μας λείπει το γέλιο του.
Μ.Λ.Β. Πάντα τον θυμάμαι όμορφο, γελαστό και καλά. Αν έπαιρνες τοις μετρητοίς όλα όσα διέδιδαν γι’ αυτόν θα νόμιζες πως είναι ένα ανθρώπινο τέρας!
Μ.Λ.Β. Είχαν πει πως έχουμε και κροκόδειλους στον κήπο! Ο Νίκος Παναγιωτόπουλος είχε ζηλέψει τόσο πολύ! Το είχε πει κιόλας: «Μακάρι να το έλεγαν και για μένα»!
Πάντως ο Νίκος διασκέδαζε πολύ με όλες αυτές τις φήμες.
Σ.Ν. Αυτό που δεν κατάλαβα ποτέ ήταν που τον έλεγαν «μισάνθρωπο» και «μισογύνη». Πώς μπορεί να είναι μισογύνης ένας άνθρωπος που ασχολήθηκε τόσο πολύ με τις γυναίκες στις ταινίες του;
Ακριβώς το αντίθετο ήταν!
Νομίζω πως πολλοί δεν μπορούσαν να δεχτούν τόσο δυναμικές και όμορφες γυναίκες να έχουν το πάνω χέρι – όπως συμβαίνει στις ταινίες του Νίκου.
M.Λ.Β. Ε, ναι, η ομορφιά, άλλωστε είναι απειλητική.
Σ.Ν. Ειδικά όταν δεν κάνει πράγματα νορμάλ.
Μ.Λ.Β. Τότε κάποιοι σκηνοθέτες έδειχναν τις γυναίκες να κατουράνε στην τουαλέτα και το θεωρούσαν και πολύ πρωτοπορία. Ε, ο Νίκος τις έδειχνε να κάνουν εμετό και ωραίο έρωτα.
Σ.N. Και εμείς ανακαλύπτουμε τώρα τόσα πολλά καινούργια πράγματα και για τον εαυτό μας και για τον Νίκο, κοιτάζοντας τόσο προσεκτικά το έργο του με το restoration των ταινιών και την επανέκδοση των βιβλίων «Οργισμένος Βαλκάνιος», «Γουρούνια στον άνεμο», «Τυμβωρύχοι» από την ATHENSVOICE BOOKS. Τα πράγματα είναι πολύ πιο βαθιά από ό,τι νομίζαμε.
Εσύ, Συμεών, πώς ένιωσες όταν σου πρότεινε να παίξεις στον «Χαμένο»;
Σ.Ν. Μου είχε προτείνει και παλαιότερα να παίξω και του είχα πει κατευθείαν «με τίποτα»! Σιγά σιγά, μέσα από τις κοινές μας εμπειρίες βρήκε τον τρόπο να με προσεγγίσει και να με βάλει μέσα στο trip του.
Η σχέση σου με τον Αγγελάκα στην ταινία θυμίζει τη σχέση πατέρα και γιου. Βλέπω τον Γιάννη σαν μια πατρική φιγούρα.
Σ.Ν. Είναι κάποια πράγματα που είχε μέσα του ο Νίκος και θα ήθελε να είχαμε περάσει μαζί, κάποια άλλα που προλάβαμε και κάναμε...
Μ.Λ.Β. Ίσως είχε την ανάγκη να στο δείξει γιατί δεν μπορούσε να στο εξηγήσει αλλιώς, να στο δώσει σαν δώρο.
Σ.Ν. Σίγουρα ήταν ένας τρόπος επικοινωνίας μεταξύ μας. Λίγο ακριβός θα έλεγα!
Ο Νίκος θα ήταν στο facebook;
Σ.Ν. Σίγουρα!
Μ.Λ.Β. Του άρεσε πολύ η επικοινωνία.
Σ.Ν. Είχε προλάβει να κάνει μια σελίδα στο my space, δύο μήνες πριν φύγει.
Θα του άρεσε το αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη;
Μ.Λ.Β. Σαν πάρτι και χαβαλές μάλλον θα του άρεσε. Πάντως σίγουρα δεν θα μας άφηνε να ξοδέψουμε τόσα χρήματα για το restoration των ταινιών και την κυκλοφορία των DVD, οπότε θα ξεμέναμε με τις άθλιες κόπιες που κυκλοφορούσαν.
Σ.Ν. Αισθανόταν πως δεν υπήρχε ιδιαίτερος λόγος γιατί δεν είχε την ανταπόκριση που περίμενε, ιδιαίτερα με την τελευταία ταινία του, το «Zero Years». Την πίστεψε τόσο πολύ αυτή την ταινία αλλά τελικά δεν ενδιαφέρθηκε σχεδόν κανένας από το κύκλωμα να τη στηρίξει.
Ήταν μια σκοτεινή ταινία μέσα σε μια ψεύτικη νεοελληνική ευδαιμονία και κανένας δεν είχε τότε όρεξη για τέτοιες σκοτούρες.
Μ.Λ.Β. Τώρα έχουν σειρά τα νέα παιδιά. Είναι αυτό που έλεγε και ο Νίκος. Μέσα από τη σκατίλα, βγαίνουν άνθη.
Φωτό: Από την οικογενειακή φωτογραφία (Μαρί Λουίζ και Συμεών) λείπει η Θεοδώρα Πικρού - Βαλεντή, κόρη του Νίκου και παραγωγός του ντοκιμαντέρ για τον Ν.Ν. «Directing Hell» του Χρήστου Χουλιάρα (προσεχώς στους κινηματογράφους). Η συνέντευξη της αφιερώνεται.
Φωτό: Κώστας Χαρβάτης.
Με αφορμή το αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη ζητήσαμε από συνεργάτες και φανατικούς φίλους της δουλειάς του Νίκου Νικολαΐδη να μας μιλήσουν για όσα τους συνέδεαν μαζί του, για το πώς τους επηρέασε ή τους ενέπνευσε το έργο του.
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ
Γιώργος Πανουσόπουλος Θεωρώ πως η καλύτερη δουλειά μου ως διευθυντής φωτογραφίας, σε ταινία άλλου σκηνοθέτη, ήταν για την ταινία του Νίκου «Ευρυδίκη Β.Α. 2037». Με τον Νίκο ήμασταν φίλοι και πριν από την ταινία – για τη σχέση μας αναφέρομαι στο ντοκιμαντέρ που έγινε γι’ αυτόν. Έτσι, για την ιστορία, να πω πως η ηθοποιός που παίζει στην ταινία είναι η δισέγγονη του Τσέχοφ, την οποία γνώρισα στη Γερμανία που είχα πάει για δουλειές. Της είχα πει για τον Νίκο και την ταινία, είπε ναι και έγινε η πρωταγωνίστρια.
Γιώργος Χατζηνάσιος Τον γνώρισα σαν σκηνοθέτη στα «Κουρέλια». Είχα εντυπωσιαστεί από τη σκηνοθετική σκέψη του. Μου είχε κάνει εντύπωση ότι δεν είχε βάλει οriginal μουσική. Μετά από κάποιον καιρό συναντηθήκαμε μετά από πρόσκληση ενός δημοσιογράφου. Μου πρότεινε να γράψω τη μουσική για μια νέα ταινία που ετοίμαζε. Ήρθε στο σπίτι μου μια μέρα με το σενάριο της «Γλυκιάς συμμορίας». Καθετί που ήθελε να τονίσει το μαρκάριζε με μαρκαδόρους σε διαφορετικά χρώματα με τρομακτική επιμέλεια. Έβλεπες έναν επαναστάτη στο έργο του που ήταν τόσο μεθοδικός. Μου είχε κάνει εντύπωση ότι και στη «Γλυκιά συμμορία» και στην «Πρωινή περίπολο» ήταν πάντα δίπλα μου στο πιάνο, άκουγε τα θέματα, δεν μου έκανε ποτέ κριτική, αλλά όταν τα φανταζόταν διαφορετικά μου έλεγε «Διέλυσέ το». Εννοούσε να μην είναι γλυκανάλατο κάποιο μέρος γιατί σίγουρα το contrast που κάνει η μουσική στη «Γλυκιά συμμορία» είναι στα όρια του γλυκανάλατου, γιατί αυτό ακριβώς θέλαμε να κάνουμε. Αλλά κάποια στιγμή ήθελε να το χαλάσω, να μην είναι τόσο όμορφο. «Διέλυσέ το, ρε Γιώργο».
Παύλος Σάμιος Πρόθεσή μου ήταν μέσα από τις ιδέες των σύγχρονων εικαστικών δημιουργών ν’ ανοίξει ένας διάλογος με το έργο του Νίκου Νικολαΐδη, να υπάρξει μια νέα προσέγγιση.
Φώτης Πεχλιβανίδης «Αυτή η χώρα είναι το πιο ανώµαλο ρήµα του κόσµου». Ξέρετε καµιά πιο ταιριαστή ατάκα που να περιγράφει καλύτερα τη σηµερινή κατάσταση αυτής της αφασικής χώρας; Μ’ αυτή την κολασµένη φράση από τον «Οργισµένο Βαλκάνιο» κόλλησα κι εγώ µε την περίπτωση του ιδιαίτερου αυτού δηµιουργού σαν κάποιος που βρήκε χρυσάφι σε σκουπιδότοπο. Βέβαια, το κόλληµα ξεκινάει απ’ τις ταινίες του. Με αφηγηµατικότητα και αισθητική που προέρχονται απ’ την αµερικάνικη µαζική κουλτούρα, ταινίες βιωµατικές, κλειστοφοβικές, βγαλµένες µέσα από τα σωθικά και την καρδιά του, που έγραψαν ανεξίτηλα στη µνήµη µας. Κάθε καρέ τους είναι ένας πίνακας ζωγραφικής ή ένα έξοχο κόµικ (απ’ αυτά που τουλάχιστον αρέσουν σε µένα, noir ατµόσφαιρα και γυναίκες-θάνατος). Συνδύαζε όλα αυτά που µας γοητεύουν και µας συγκινούν στους δηµιουργικούς ανθρώπους. Αντισυµβατικός, ακόµα και όταν οι αντισυµβατικές συµπεριφορές αξιώνουν τίτλο νοµιµότητας. Ενοχλητικός, γιατί συγκρούεται µε την εξουσία, κάθε λογής. Αιρετικός, κατάφερνε να σοκάρει ακόµα και τη µειοψηφία από την οποία προερχόταν. ∆εν έγινε το άλλοθι κανενός. Αναρχικός απέναντι σε κάθε διδασκαλία, χωρίς να ανήκει στο κλαµπ των επαγγελµατιών ιδεολόγων. ∆ιατήρησε το ροµαντισµό του (ή τις ψευδαισθήσεις του αν θέλετε) µέσα σε µια κοινωνία αφασίας και φτηνογκλαµουριάς. Με χιούµορ, ανατρεπτική διάθεση, κριτική µατιά, αλλά και µεγάλες δόσεις πνευµατικότητας και γνώσης, υπηρέτησε την αιχµηρή τέχνη η οποία δεν υπάρχει πια. Τρυφερός και κυνικός µαζί, αµετανόητα ροµαντικός και απελπισµένος, περιέγραψε το χάος γύρω µας ή ποιος ξέρει ακόµη, µέσα µας. Στην παρατεταµένη οµίχλη των καιρών µας η βεγγαλική του ψυχεδέλεια έλαµψε όµορφα.
Περικλής Γουλάκος Ο Νίκος Νικολαΐδης έγινε δάσκαλος της ελευθερίας για τους νέους και κακό παράδειγμα για τους θεσμοθετημένους. Ο «Οργισμένος Βαλκάνιος» ήταν κάτω από το μαξιλάρι κάθε εικοσάχρονου στη δεκαετία του ’80.
ΤΑΙΝΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
Ιερά Οδός 48 & Μεγ. Αλεξάνδρου 134-136. 26/5 - 1/6.
Εισιτήρια: € 7 (δύο ταινίες), € 5 (μία ταινία), € 4 (φοιτητικό).
Ελεύθερη είσοδος σε συγκεκριμένες προβολές και στην έκθεση ζωγραφικής.
Η Α.V. είναι χορηγός επικοινωνίας.
11°
