Νέα εποχή για την Εθνική Βιβλιοθήκη

Την ώρα που ετοιμάζει καφέ μού λέει: «Έρχεται μια Ελληνίδα, πανεπιστημιακός, που δουλεύει χρόνια στην Ιταλία. Μου εξομολογείται, εδώ μέσα στο γραφείο μου, πως όταν ήταν φοιτήτρια η Εθνική Βιβλιοθήκη ήταν πάντα η τελευταία επιλογή στην έρευνά της. Της φτιάχνω καφέ, πάντα εγώ φτιάχνω τον καφέ – εξάλλου πίνω πολλούς στη διάρκεια της ημέρας. “Κατανοώ τι λέτε, ακόμη είναι ίσως αφιλόξενη” της λέω. “Όχι” μου απαντάει. “Μου φτιάξατε καφέ!”. Για να πάρεις από τον άλλο κάτι καλό θα πρέπει να νιώσει ότι τον προσέχεις, πως δεν απειλείται. Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας φαίνεται πως ήταν αφιλόξενη για τους ερευνητές, ίσως και λόγω έλλειψης επαγγελματισμού σε ορισμένους τομείς. Η αντιστροφή της εικόνας εξαρτάται από εμάς και δουλεύουμε γι’ αυτό βάζοντας διάθεση, μυαλό, καρδιά. Μπορεί να είναι εις βάρος του χρόνου, αλλά και τι έγινε; Ούτε μία ούτε δύο φορές ήταν που στην Κύπρο με είχαν κλειδώσει στο κτίριο και έψαχνα μετά τρόπο να βγω. Πρέπει να μάθουμε να λειτουργούμε με το “οφείλω” να κάνω το καλύτερο, να εξυπηρετώ, το πώς θα διορθώσω την αποστολή μου. Η ΕΒΕ είναι ένας κρυφός θησαυρός και το στοίχημα είναι να τον αναδείξουμε. Προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε βάση πέντε κριτηρίων τα “πολύτιμα” από τη γενική συλλογή των βιβλίων: τα αρχέτυπα, δηλαδή τα βιβλία που εκδόθηκαν πριν το 1500∙ τα σπάνια λόγω της μοναδικής εκτύπωσής τους. Δύσκολο να φανταστεί κανείς πόσες εκπλήξεις μάς επιφυλάσσει κάθε μέρα η συλλογή της. Έχουμε σπουδαία βιβλία και χειρόγραφα που δεν είχαν για χρόνια, μεταξύ άλλων, συστηματικά καταγραφεί».

Τέτοια είναι τα βιβλία που βλέπω εδώ στο γραφείο σας;

Βρίσκονται καταχρηστικά εδώ γιατί δεν υπάρχει άλλος χώρος φύλαξης – τουλάχιστον προφυλάσσονται από τη σκόνη επειδή οι βιβλιοθήκες του γραφείου μου έχουν τζάμια.

Είναι οι συνθήκες κατάλληλες;

Επίτηδες έκλεισα την πόρτα γιατί θα ανεβεί η θερμοκρασία σήμερα. Το θερμόμετρο που έχω εδώ δείχνει αυτή τη στιγμή 26°C. Κανονικά αυτά τα βιβλία θέλουν 17 με 22°C. Μην τρομάζετε. Αναμφίβολα δεν είναι σωστές οι συνθήκες, αλλά απ’ ό,τι φαίνεται, ευτυχώς, έχουν μάθει να επιβιώνουν. Σκεφτείτε το ευχάριστο σοκ που θα πάθουν όταν μεταφερθούν στο καινούργιο –με τις ιδανικές συνθήκες θερμοκρασίας και αερισμού– κτίριο μετά από περισσότερα από 100 χρόνια ζωής εδώ. Ένα χρόνο τώρα μετράμε καθημερινά τη θερμοκρασία και την υγρασία ώστε να διαθέτουμε χρήσιμα στοιχεία για τη μεταφορά. Πρέπει να δούμε κάτω από ποιες συνθήκες θα γίνει. Αυτό θα λυθεί από ειδικούς σε διεθνές επίπεδο.

Πόσα βιβλία φιλοξενεί η ΕΒΕ;

Όσα μαζεύτηκαν εδώ και 183 χρόνια. Εγγεγραμμένοι στο βιβλιογραφικό κατάλογο είναι 598.000 τίτλοι από τους οποίους σχεδόν 490.000 είναι βιβλία. Επιπλέον 300.000 από τους τίτλους τους έχουμε και σε (δεύτερο) αρχειακό αντίτυπο, για την περίπτωση που ένας καταστραφεί, κλαπεί κ.λπ. Τα υπόλοιπα είναι περιοδικά. Πριν απ’ όλα να εξηγήσω την αποστολή της ΕΒΕ... Πρέπει να συγκεντρώνει, να οργανώνει, να συντηρεί και να διαθέτει το υλικό λόγου που δημοσιεύεται στη χώρα είτε σε έντυπη είτε σε ηλεκτρονική μορφή. Βιβλίο, εφημερίδα, περιοδικό, τεχνική έκθεση, αφίσα κ.λπ. Έχουμε την κατά νόμου κατάθεση ή προσφορά, όπως λέγεται, όπου υποχρεώνεται ο εκδότης ή ο αυτοεκδότης να καταθέτει δύο αντίτυπα ενός τίτλου που εκδίδει συν ένα για το ISBN. Σε σχέση με τα περιοδικά και τις εφημερίδες είμαστε καλυμμένοι στο 60%. Το πρόβλημα είναι πως υπάρχουν περίοδοι που δεν είναι καλυμμένες, όπως υπάρχει πρόβλημα και με τις εκδόσεις εξωτερικού που αφορούν την Ελλάδα.

Καλά τα βιβλία, αλλά όταν αναφέρεστε σε περιοδικά συγκεντρώνετε ακόμη και τσοντοπεριοδικά;

Η ΕΒΕ συγκέντρωνε κι αυτά, αλλά αποφάσισα πως δεν έχει νόημα. Τα ποικίλης, όμως, ναι. Γιατί δεν μπορείς ποτέ να φανταστείς πώς μια πληροφορία θα χρειαστεί στο μέλλον. Η θητεία ενός συμβουλίου μιας βιβλιοθήκης, ενός προσωπικού ή ενός διευθυντή είναι συγκεκριμένη. Δεν ισχύει όμως αυτό για την ίδια τη βιβλιοθήκη. Ο χρόνος της ξεκινάει από το χρόνο έκδοσης του παλιότερου αντίτυπου που έχει στα ράφια της. Η Γραμματική του Κωνσταντίνου Λασκάρεως είναι το πρώτο βιβλίο που εκτυπώθηκε στην ελληνική γλώσσα. Είναι εδώ, στη βιβλιοθήκη του γραφείου μου. Τυπώθηκε το 1476 στο Μιλάνο, λίγα μόλις χρόνια μετά την εφεύρεση της τυπογραφίας. Μπορεί να φανερωθεί και άλλο στην πορεία, αλλά αυτό είναι το πρώτο με βεβαιότητα χρονολογημένο που έχει η βιβλιοθήκη μας αυτή τη στιγμή.

Με τα χειρόγραφα τι γίνεται; Πώς έγινε η συνεργασία της ΕΒΕ με το CSNTM (Κέντρο Χειρογράφων Καινής Διαθήκης του Τέξας);

Στην ΕΒΕ υπάρχουν 300 χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης από τα 5.700 που υπάρχουν στον κόσμο. Οι Τεξανοί, ειδικευμένοι στην ψηφιοποίηση, ήρθαν και τα ψηφιοποίησαν ξοδεύοντας αυτοί 800.000 δολάρια. Στη συμφωνία που υπογράφηκε ήταν να τους παραχωρήσουμε το δικαίωμα να διαθέτουν στο χώρο τους αλλά και online, δηλώνοντας την πηγή, ψηφοποιημένο αντίγραφο. Φυσικά έχουμε κρατήσει όλα τα δικαιώματα. Δίπλα τους, ανέξοδα, μάθαμε πάρα πολλά για την τεχνική της ψηφιοποίησης. Έχουμε επίσης μια μεγάλη συλλογή χειρογράφων που αφορούν τη βυζαντινή μουσική, αλλά και αριστοτελικά. Τα τελευταία ενδιαφέρθηκαν Γερμανοί φιλόλογοι, παλαιογράφοι, να τα ψηφιοποιήσουν. Τους πρότεινα να αναλάβουμε να το κάνουμε εμείς στο άμεσο μέλλον, όταν μεταφερθούμε στην καινούργια βιβλιοθήκη – η δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος περιλαμβάνει και μηχανήματα ψηφιοποίησης. Από αυτούς θα ζητήσουμε τη βοήθεια και χρηματοδότηση για τη βιβλιολογική τεκμηρίωση.

Διακρίνω μια στρατηγική;

Ακριβώς. Οι Τεξανοί μάς «έμαθαν» τεχνικές για την ψηφιοποίηση και οι Γερμανοί θα μας βάλουν στο επόμενο στάδιο. Η Γερμανική Ακαδημία Ερευνών θα χρηματοδοτήσει Έλληνες παλαιογράφους να κάνουν τη δουλειά. Γιατί προσωπικό υπάρχει στην Ελλάδα και πρέπει να αξιοποιηθεί. Συνεργασίες, λοιπόν. Τελείως απαραίτητες για να συνεχίσουμε. Φυσικά, προαπαιτούμενο είναι η αρωγή της πολιτείας. Ακόμη και σήμερα αρνούμαι να απαντάω σε διλήμματα τύπου «μα εδώ δεν έχουμε γάζες στα νοσοκομεία, τα βιβλία θα σκεφτούμε;». Αυτό είναι υπεκφυγή, παρόλο που και η δικιά μου ζωή κινδυνεύει από την έλλειψη γαζών. Πρέπει να συγκρίνουμε τη βιβλιοθήκη με τις βιβλιοθήκες των άλλων κρατών, τα νοσοκομεία με τα νοσοκομεία κ.λπ. Πάντως, δηλώνω αισιόδοξος.

Από την εποχή που ήταν έφορος εδώ ο Ροΐδης η πολιτεία δεν μπορούσε να συνειδητοποιήσει το ρόλο μιας Εθνικής Βιβλιοθήκης. Εσείς δηλώνετε αισιόδοξος;

Όσο δεν πληρώνουμε φόρο για την αισιοδοξία, θα παραμείνω. Δεν θα διαφωνήσω στο ελάχιστο με αυτά που λέτε και δεν πρόκειται να τα ρίξω στην κρίση. Ξέρετε, έχω συναντήσει πολιτικούς που μπερδεύουν την ΕΒΕ με τη Γεννάδιο Βιβλιοθήκη! Αυτό λέει πολλά. Επειδή όμως δεν μ’ αρέσει να μιλάω χωρίς νούμερα, ας δούμε αυτόν τον πίνακα...

Μου τον φέρνει από το γραφείο του. Σ’ ένα γράφημα καταγράφονται οι προϋπολογισμοί Εθνικών Βιβλιοθηκών της Ευρώπης σε όρους κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Πρώτη η Βρετανία (3.732), τελευταία η Ελλάδα (43). Σοκάρεσαι, βλέποντάς το. Μου εξηγεί πως λείπει η Γαλλία (8.000), που είναι πρώτη. Αν έμπαινε αναλογικά στο γράφημα δεν θα χωρούσε η Ελλάδα – χρησιμοποιεί το χάρακα για να μου δείξει, και η Γαλλία βρίσκεται εκτός σελίδας.

«Αυτή τη στιγμή διασταυρώνονται με ακρίβεια τα στοιχεία. Δεν αναφέρεται το γράφημα στα χρήματα, γιατί μπορεί αναλογικά να είναι περισσότερα τα χρήματα που δίνει μια χώρα με μικρότερο ΑΕΠ στη βιβλιοθήκη της από μία με μεγαλύτερο. Εμείς μπορεί να δίνουμε περισσότερα χρήματα απ’ ό,τι η Λετονία, για παράδειγμα, αλλά στην αναλογία και βάση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ είμαστε έντεκα θέσεις πίσω (τελευταίοι). Προσπάθησα να αποδώσω με χρηματικούς όρους αξίες κοινωνίας. Ο μέσος όρος των μικρών χωρών που δεν κάνουν πολιτική με τις εθνικές βιβλιοθήκες, όπως η Ρωσία, η Βρετανία, η Γαλλία και η Βρετανία, είναι 560. Δεν είμαστε κάπου, αλλά στο τέλος. Δεκαπέντε θέσεις μακριά από το μέσο όρο. Αυτό ας το καταλάβουμε. Και όχι λόγω της οικονομικής κρίσης».

Ποιος είναι ο σημερινός προϋπολογισμός;

Γύρω στο ένα εκατομμύριο επτακόσιες χιλιάδες ευρώ. Από αυτά, μεικτά είναι γύρω στο ένα εκατομμύριο για μισθούς σαράντα τριών ατόμων. Από τις υπόλοιπες επτακόσιες χιλιάδες οι τετρακόσιες πηγαίνουν στο κτίριο του Βοτανικού για την αποπληρωμή του δανείου και τη λειτουργία του. Είναι τραγελαφικό. Ως άτομο δεν χρωστάω πουθενά και ξαφνικά με ειδοποίησαν πως χρωστάω ογδόντα χιλιάδες. Τρελάθηκα. Μου εξήγησαν πως χρωστάω ως Εθνική Βιβλιοθήκη στην εταιρεία που διαχειρίζεται τη λειτουργία του κτιρίου του Βοτανικού. (σ.σ. το κτίριο στεγάζει υπηρεσίες της ΕΒΕ, η αγορά του στοίχισε δέκα εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα έξι αντλήθηκαν από κοινοτικά κονδύλια και τα τέσσερα βαραίνουν ως δάνειο την ΕΒΕ.)

Για πόσα χρόνια είναι ακόμη το δάνειο;

Είναι είκοσι πέντε χρόνων και μένουν δεκαεπτά. Οι τόκοι είναι €240.000 το χρόνο. Πολλά έχουν ακουστεί για την αγορά του συγκεκριμένου κτιρίου. Για μένα, όμως, ήταν λύση ανάγκης η αγορά του.

Μια αγορά που έγινε ενώ είχε ανακοινωθεί η πρόθεση του Ιδρύματος για την κατασκευή καινούργιας βιβλιοθήκης. Δεν θα επιμείνω γιατί δεν ήσασταν τότε εδώ. Όμως, δεν σας κληρονόμησε πολλά προβλήματα το κτίριο; Πόσες φορές έχει κοπεί το ρεύμα;

Αν ο προϋπολογισμός της ΕΒΕ ήταν στο επίπεδο που θα έπρεπε, κανείς δεν θα ασχολείτο με το ποσό του δανείου. Αυτή είναι η αλήθεια. Για τη συντήρηση του κτιρίου πληρώνουμε στη διαχείριση του κτιρίου, ακόμη και το ρεύμα. Όταν μου τηλεφώνησαν να μου ανακοινώσουν πως θα το κόψουν πάλι, απάντησα πως αν το κόψουν δεν θα πληρωθούν ποτέ. Γιατί τώρα υπάρχει διευθυντής στην ΕΒΕ, άρα πρόσωπο που θα κάνει τα πάντα προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα. Και λύθηκε. Ξέρετε, είμαστε οκτώ χρόνια πίσω στην καταλογογράφηση, που σημαίνει πως 80.000 τρέχοντες τίτλοι βιβλίων είναι εκτός καταλόγων ΕΒΕ. Κανονικά έπρεπε να δουλεύουν για την καταλογογράφηση 15-16 άτομα – δεν είναι τυχαίο νούμερο αυτό που λέω, το έχω ξανακάνει στην Κύπρο και γνωρίζω καλά τα δεδομένα. Στην ΕΒΕ δουλεύουν 5 με 6 άτομα, τα οποία όταν κοβόταν το ρεύμα αναγκαζόντουσαν να έρθουν εδώ από τον Βοτανικό με τα προσωπικά τους λάπτοπ. Άλλη μια μεγάλη αιτία καθυστέρησης. Δεν μπορεί η δουλειά να γίνεται μόνο από φιλότιμο. Αυτοί οι άνθρωποι προσπαθούν να «μειώνουν» κάθε χρόνο ένα μήνα καθυστέρησης στην καταλογογράφηση, αλλά και πάλι με τίποτα δεν θα προλάβουν να καλύψουν το κενό, αν σκεφτείς πως είναι τόσο λίγοι και στο μεταξύ έρχονται συνεχώς καινούργια βιβλία.

Τι μάθατε σ’ αυτούς τους μήνες που διευθύνετε την ΕΒΕ;

Πως πρέπει να βλέπουμε πιο μπροστά. Πως δεν μπορεί να δουλέψει ένας αλλά πολλοί μαζί. Πως πρέπει να γίνονται συνεργασίες. Πως δεν πρέπει να έχουμε άγχος να πηδήσουμε σε κάποιο τρένο που ήδη τρέχει με ιλιγγιώδη ταχύτητα στις άλλες χώρες, γιατί θα φάμε τα μούτρα μας. Πρέπει να φτιάξεις δικές σου ράγες με εκπαιδευόμενους μηχανοδηγούς, ελεγκτές, ακόμη και επιβάτες. Αυτή τη στιγμή προσπαθούμε στυστηματικά να καλύψουμε τα προηγούμενα κενά για να μπούμε στο μέλλον. Το καινούργιο κτίριο έχει περισσότερες απαιτήσεις και θα δέχεται πολύ περισσότερους ερευνητές.

Οι οποίοι όμως θα βρίσκουν, ας πούμε, ξένη γραμματεία που αναφέρετε στην Ελλάδα;

Αυτή τη στιγμή υπάρχει ένα εικοσαετές κενό. Λείπουν βιβλία είκοσι χρόνων. Θα πρέπει να καλυφθεί. To Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος μέσω της συμφωνίας δίνει χρήματα και για την αγορά βιβλίων ώστε να καλυφθούν ανάγκες. Όπως δίνει χρήματα για την αγορά εξοπλισμού, την εκπαίδευση προσωπικού και την ανάπτυξη κοινού, την ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών και τη δημιουργίας ανοιχτής δημόσιας βιβλιοθήκης.

Όταν όμως τελειώσουν οι υποχρεώσεις του Ιδρύματος απέναντι στην ΕΒΕ τι θα γίνει;

Πρώτα απ’ όλα το Ίδρυμα είπε «δείξτε πώς κάνετε σωστή δουλειά κι εμείς είμαστε εδώ». Πρέπει να αποδείξουμε πως γνωρίζουμε τι κάνουμε. Έχουμε δημιουργήσει ένα επιχειρησιακό πλάνο για να αυξήσουμε τα έσοδα της ΕΒΕ – δεν αναφέρομαι στις τυχόν χορηγίες. Υπολογίζω να φτάσουν τα έσοδα οριακά γύρω στα 700.000 ευρώ. Από την ενοικίαση του κτιρίου στον Βοτανικό –ήδη έχουμε αιτήματα για την ενοικίαση–, αφού πρώτα αδειάσει και δούμε ότι πραγματικά δεν καλύπτει όλες τις μελλοντικές αποθηκευτικές ανάγκες το καινούργιο κτίριο. Μπορούμε να χρεώσουμε €7 τη χορήγηση του ISBN σε κάθε τίτλο – μέχρι τώρα ήταν δωρεάν. Να αποκτήσουμε έσοδα από την ψηφιοποίηση. Πρέπει να δημιουργήσουμε υλικό προς πώληση για τους τουρίστες. Υπολογίζουμε πως χρειαζόμαστε κοντά στα οκτώ εκατομμύρια το χρόνο για μια αξιοπρεπέστατη λειτουργία. Το θέμα είναι το κράτος να δίνει τουλάχιστον τα πέντε κι εμείς να κάνουμε τα πάντα για να βρούμε τα υπόλοιπα τρία.

Έχετε κάποιο plan B;

Βεβαίως και έχω, αλλά η συνδρομή της πολιτείας ακόμη και σ’ αυτό υπάρχει. Είμαστε συνέχεια σε εγρήγορση. Ας πούμε, αυτή τη στιγμή δεν έχουμε μεγάλους σαρωτές βιβλίων (book scanners). Από κοινού με το Πανεπιστήμιο απευθυνθήκαμε στην Υπηρεσία Στρατιωτικών Αρχείων, που μόλις έχει τελειώσει ένα τεράστιο έργο ψηφιοποίησης – αυτό το διάστημα δεν δουλεύουν κάποιους από τους σαρωτές τους και συμφωνήσαμε να τους χρησιμοποιούμε εμείς. Εργαζόμενοι στην ΕΒΕ μαζί με φοιτητές –έχουμε ξεκινήσει και προγράμματα συνεργασίας με τα πανεπιστήμια–, πάνε εκεί, ψηφιοποιούν βιβλία και μετά τα τεκμηριώνουν εδώ. Η συνεργασία με φοιτητές βοηθά τη βιβλιοθήκη, και κυρίως δείχνει σ’ αυτούς μια καινούργια διέξοδο για δουλειά. Αρχίζει και γίνεται ένας κορμός γνώσης γύρω από την Εθνική Βιβλιοθήκη. Βέβαια πρέπει να βρεθούν τα κονδύλια για να αμείβονται. Αυτό το κτίριο που στεγαζόμαστε σήμερα είναι δωρεά των Βαλλιάνων. Σήμερα είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος – κάτι δηλώνει αυτό. Πάντα υπάρχουν οι δωρητές που φροντίζουν να εμπλουτίζεται το υλικό της βιβλιοθήκης. Όλοι αυτοί δεν σου αφήνουν περιθώρια να εφησυχάζεσαι.

Χρειάζεται αλλαγή νομικού πλαισίου για την αυριανή λειτουργία της;

Μου τέθηκε θέμα αν είναι καλύτερα να μετατραπεί η ΕΒΕ σε νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου ώστε να κερδηθεί ευελιξία. Είπα ναι, αλλά για ποιο λόγο; Για να διαχειριστώ το σημερινό ελλειμματικό προϋπολογισμό και συγχρόνως να προσπαθώ να καλύψω το μισθό των εργαζομένων; Να κλείσουμε δέκα χρόνια με πλεονασματικό προϋπολογισμό και τότε να το κάνουμε. Πώς θα ανταμείψω αυτή τη διευθύντρια τμήματος που καθαρίζει και σφουγγαρίζει η ίδια τα απορρίμματα των ναρκομανών, λέγοντας, μη βάζουμε τους αποσπασμένους να το κάνουν, γιατί αυτή είναι δική μας δουλειά.

Ωραίο παράδειγμα εργαζομένου, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ πως μέσα σε τόσα θέματα δεν έχετε και υπαλλήλους φορετούς, που δεν κάνουν για τη δουλειά. Επιπλέον, ακούω και για αποσπασμένους.

Ναι, υπάρχουν γύρω στους σαράντα αποσπασμένους – μεταξύ αυτών εξαιρετικές περιπτώσεις. Έχω επιμείνει να μείνουν άνθρωποι που τους έκοψαν την απόσπαση, όπως και δεν δέχτηκα να συνεχιστεί άλλων. Σε μια από τις περιπτώσεις αφέθηκε να εννοηθεί πως δεν θα χαιρόταν κάποιος υπουργός, αλλά δεν έκανα πίσω. Όταν ήρθα είχα συναντήσει ένα απίστευτο σκηνικό. Όλες οι υπηρεσίες αιμορραγούσαν γιατί για λίγες ώρες και εκ επιτροπής άνθρωποί τους κρατούσαν πόστο στο αναγνωστήριο. Για δεκαπέντε χρόνια πληροφορικοί έκαναν βάρδια στο αναγνωστήριο! Ήταν από τα πρώτα πράγματα που άλλαξα όταν ήρθα. Πλέον όλα λειτουργούν βάση των κριτηρίων που βάζει η ΕΒΕ για την πρόσληψη ή την απόσπαση προσώπων. Η ΕΒΕ είναι ένας μικρόκοσμος της κοινωνίας. Αντιμετωπίζει τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε όλοι μας. Γραφειοκρατία που δεν συμμαζεύεται, επτά υπογραφές χρειάζεται να βάζω για κάθε κίνηση. Θα μου πεις, δεν γίνεται διαφορετικά. Να το δεχτώ. Αλλά γιατί να χρειάζονται έξι μήνες για να απαντήσει η εφορία σε κάτι που έχουμε ανάγκη και αφορά οικονομικά ζητήματα ή τον τρόπο που πρέπει να κινηθούμε; Αλλά, προχωράμε.

Πόσοι υπάλληλοι υπολογίζετε πως θα χρειάζονται για να λειτουργήσει η ΕΒΕ μετά τη μεταφορά της;

Τον Μάρτιο του 2016 παραδίδεται το κτίριο στο Ελληνικό Δημόσιο και αυτό έχει δύο μήνες καιρό να το παραλάβει. Τον Ιούνιο του ’16 βάζουμε το πρώτο βιβλίο. Η μελέτη που έκανε το Ίδρυμα το 2009 μιλούσε για την αναγκαιότητα 240 ατόμων για να λειτουργήσει η βιβλιοθήκη. Λόγω των οικονομικών συνθηκών να πούμε 200; Υπάρχουν τα διεθνή πρότυπα με τα οποία οφείλουμε να συμμορφωθούμε.

Τι γίνεται με το κόστος μετεγκατάστασης;

Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος δίνει γι’ αυτό το λόγο στην ΕΒΕ πέντε εκατομμύρια ευρώ και ζήτησε –και για το ηθικό της υπόθεσηςνα συμβάλει και το ελληνικό κράτος. Τη δωρεά αυτή την πετύχαμε αφού υποβάλαμε μια πλήρη μελέτη. Τον Αύγουστο του 2015 εγκρίθηκε και από το κράτος η διάθεση του ποσού των δύο και εκατομμυρίων ευρώ. Αν τελικά τα εισπράξει η ΕΒΕ εξαρτάται από τη γενικότερη οικονομική κατάσταση που θα βρίσκεται τότε το κράτος. Αλλά η κίνηση έγινε.

Μου περιγράφει τον τρόπο μεταφοράς των βιβλίων. Είναι μια επιχείρηση που περιλαμβάνει διαχωρισμούς, καθαρισμούς, απεντομώσεις, τη χρήση τελευταίας τεχνολογίας, αλλά και ρίσκο (τα βιβλία των τελευταίων δέκα χρόνων δεν προλαβαίνουν να τα περάσουν από τη διαδικασία της απεντόμωσης). Για την απεντόμωση μόνο όλα τα βιβλία ένα προς ένα πρέπει να μείνουν κλεισμένα σε ειδικά κιβώτια σ’ ένα μη οξυγονομένο «θύλακα» για σχεδόν ένα μήνα. Η μετεγκατάσταση υπολογίζεται να κρατήσει ένα χρόνο και θα αρχίσει κάπου τον Ιούνιο του 2016. Για κάποιους μήνες θα σταματήσει να λειτουργεί το αναγνωστήριο. Σίγουρα αξίζει η διαδικασία να καταγραφεί σε ένα φίλμ.

Το υπάρχον κτίριο τι θα γίνει;

Πρώτα απ’ όλα είναι και θα παραμείνει Εθνική Βιβλιοθήκη. Η δεξιά πτέρυγά της θα συνεχίζει να στεγάζει τη συλλογή του (δεύτερου) αρχειακού αντιτύπου ασφαλείας ‒ αφού αποκατασταθεί, θωρακιστεί και αποκτήσει τις κατάλληλες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. Αυτή τη στιγμή αυτό το υλικό φυλλάσσεται σε ένα κτίριο στη Χαλκηδόνα. Κάποιοι λένε πως πρέπει εδώ να αφήσουμε τα χειρόγραφα, γιατί συνάδει στο κτίριο. Μου θυμίζει το στίχο του Νεγρεπόντη «πάει πολύ με τον μπουφέ, που είναι και αντίκα». Πρέπει επιτέλους κι αυτά να αρχίσουν να ζουν σε κατάλληλες συνθήκες. Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τα χαρακτηριστικά του κτιρίου. Κάθε μήνα το επισκέπτονται πέντε με έξι χιλιάδες άνθρωποι μόνο για να το θαυμάσουν. Αυτή την τουριστική ροή πρέπει να την εκμεταλευτούμε και ναι, γιατί όχι, να τη συνδέσουμε με το καινούργιο κτίριο. Οπότε τι καλύτερο από το να γίνει ένα μουσείο της Εθνικής Βιβλιοθήκης, για την ιστορία του ελληνικού βιβλίου, της ελληνικής γραφής. Εκθέσεις με το πολύτιμο υλικό της. Ιδέες υπάρχουν. Μπαίνουμε σε μια νέα εποχή. Φτάνει με τη μεμψιμοιρία. Στο χέρι μας είναι να αλλάξουμε την κατάσταση και θα την αλλάξουμε.

Ποιος είναι ο Φίλιππος Τσιμπόγλου: Πτυχιούχος του Οικονομικού Τμήματος (ΑΣΟΕ) με διδακτορικό δίπλωμα στη Βιβλιοθηκονομία-Επιστήμη Πληροφόρησης (Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο). Τίτλος της διατριβής: «Συνεργασία επιστημονικών βιβλιοθηκών σε ψηφιακό περιβάλλον. Μια συστημική προσέγγιση της ελληνικής πραγματικότητας».

Έχει διατελέσει: Προϊστάμενος 3 τμημάτων στο Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωση / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και υπεύθυνος Ευρωπαϊκών, διαρθρωτικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων (1983-1999).

Διευθυντής Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Κύπρου, ex officio μέλος της Συγκλήτου του Πανεπιστημίου (1999-2014).

Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος (2014-)δ 

Φωτογραφίες: Θανάσης Καρατζάς