Ο λαϊκισμός που διέλυσε τα σχολεία

Είναι μάλλον απαραίτητο να ξεκαθαρίσω από την αρχή τι θα πει «λαϊκισμός»: Είναι κάθε πράξη ή έκφραση που χρησιμοποιεί δήθεν λαϊκές μεθόδους, αξίες, νόρμες ή κατακτήσεις. Και πάντα επιδιώκει έναν και μοναδικό στόχο: Την ανέξοδη αποδοχή! Του πολιτικού από τον ψηφοφόρο, του διαφημιστή από τον καταναλωτή, του δημοσιογράφου από τον τηλεθεατή, του γονέα από το παιδί, του δασκάλου από τον μαθητή στο σχολείο.

Ο λαϊκιστής προφανώς δεν γεννιέται αλλά «εκπαιδεύεται» από το γενικότερο σύστημα των εξουσιών εντός των θεσμών. Για να συμβάλλει με τον υποτακτικό του ρόλο, στην ανωριμότητα ολόκληρης της κοινωνίας.

Στα ελληνικά σχολεία πραγματοποιήθηκε από την δεκαετία του 1980 ένα πείραμα υποκριτικού «εκδημοκρατισμού» στην προσπάθεια του τότε κυβερνώντος κόμματος να «πολιτικοποιήσει» τα πάντα. Όπως περίπου έκαναν όλα τα σοσιαλιστικά ή εθνικοσοσιαλιστικά καθεστώτα στις «λαϊκές δημοκρατίες», για να «διαπαιδαγωγήσουν» ιδεολογικά τους νέους.

Το εγχείρημα είχε απόλυτη επιτυχία. Από τότε ως σήμερα, δεν άλλαξε τίποτα. Με όλες τις κυβερνήσεις, μηδεμιάς εξαιρουμένης. Γιατί δεν είναι θέμα προσώπων. Αλλά πολιτικών που καθορίζονται πλέον, πολύ αυστηρά, από το εκλογικό σύστημα ανάδειξης αντιπροσώπων στην κεντρική εξουσία. Και στη συνέχεια διαχέονται ως βασικές «αρχές» συμπεριφοράς στην κοινωνία και στους θεσμούς της.

Το σχολείο αποτελεί πια έναν αναχρονιστικό θεσμό που η κοινωνική ανάγκη (κοινωνικοποίηση και ανάπτυξη προσωπικότητας) για την οποία δημιουργήθηκε δεν εξυπηρετείται. Ο κόσμος άλλαξε πολιτισμικά (κινητά, επικοινωνία, αγορές, οικονομίες νέες συνήθειες κ.τ.λ.), αλλά ο ρόλος της εκπαιδευτικής διαδικασίας βρίσκεται πολλές δεκαετίες πριν.

Αυτός είναι ο βασικότερος λόγος που κανείς δεν σέβεται το σχολείο. Ούτε οι «ανώριμοι» δάσκαλοι ούτε οι «ανώριμοι» μαθητές ούτε οι «ανώριμοι» γονείς. Και για αυτό επιτρέπουν στις μειοψηφίες της αδιαφορίας, της βίας, της παραβατικότητας, πολλές φορές και της εγκληματικότητας να δρουν ανεξέλεγκτα εις βάρος των άλλων.

Γιατί μιλάμε ασφαλώς για μειοψηφίες. Μαθητών, γονέων, καθηγητών και εκπαιδευτικών μονάδων. Αλλά τόσο «δραστικών» που αποτελούν καταστροφικές «κρίσιμες μάζες» για την διάβρωση όλου του εκπαιδευτικού συστήματος.

Ο λαϊκισμός των υπουργείων, των διευθύνσεων, των δασκάλων, των γονέων και των μαθητών έχει σαφή χαρακτηριστικά. Η φυσιογνωμία του λαϊκιστή για όλες τις περιπτώσεις είναι ίδια: ναρκισσισμός, ανευθυνότητα, δειλία, ανωριμότητα και τεράστια ανάγκη για αποδοχή!

Η «ανώριμη» οικογένεια που οι πάντες επικαλούνται ως αιτία όλων των κακών του μαθητή, είναι άλλος θεσμός. Μη ελεγχόμενη από το κράτος, όπως το σχολείο. Και κατά συνέπεια οι ευθύνες που πρέπει να της ζητηθούν είναι δια του σχολείου και όχι δια της αοριστίας των γενικών επικρίσεων.

Τι πρέπει να αλλάξει; Να γίνει το σχολείο ένας θεσμός που θα τον σέβονται όλοι. Κάτι που χρειάζεται αλλαγή του ρόλου του στην κοινωνία και στην ανάπτυξη της χώρας.

Προσδοκία που ασφαλώς δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί αν το εκπαιδευτικό σύστημα συνεχίσει να καθοδηγείται από τον συγκεντρωτισμό της οποιασδήποτε κεντρικής εξουσίας. Γιατί η ίδια θα αναπαράγει το δικό της διαχρονικό μοντέλο λαϊκισμού στα σχολεία.

Ο λαϊκισμός έχει δημιουργήσει εδώ και δεκαετίες τον μικρό, ταπεινό και ψοφοδεή «ανθρωπάκο». Είτε μιλάμε για πολιτικό, είτε για διευθυντή, για καθηγητή, για μαθητή, για γονέα. Δύσκολα θα αλλάξει κάτι που έχει γίνει πολιτισμικό πρότυπο επιβίωσης για τους περισσότερους.

Το πιο «ωραίο» με τους λαϊκιστές είναι ότι «υπερασπίζονται» τα συμφέροντα των «λαϊκών» αδυνάτων. Αλίμονο λοιπόν, στις «λαϊκές» γειτονιές, στις «λαϊκές» οικογένειες και στα «λαϊκά» σχολεία. Αλίμονο στους άτυχους μαθητές που δεν έχουν ούτε τα χρήματα ούτε την δυνατότητα να γλυτώσουν από την «λαϊκή προστασία» των «προστατών» τους…