Η ρωσο-ουκρανική μαφία πίσω από τον πόλεμο

Έτος 2000 και κάτι, λίγο μετά την αλλαγή της χιλιετίας. Η ρωσο-ουκρανική μαφία, από τη μία, και ο έλεγχος του λιμανιού της Οδησσού από ομάδες του οργανωμένου εγκληματικού υπόκοσμου, από την άλλη, εξακολουθούν να είναι δύο κύκλοι ενός περίεργου σχήματος. Ενώνονται με τέτοιο τρόπο που σχηματίζουν το σύμβολο του απείρου. Έρχονται από πολύ παλιά, πηγαίνουν πολύ μακριά και κανείς δεν έχει τολμήσει να βάλει τέλος στην κοινή τους πορεία. Κυβερνητικοί υπάλληλοι, πλούσια πρώην στελέχη του κομμουνιστικού κόμματος και νυν CEO ιδιωτικοποιημένων κρατικών εταιρειών πρώτης γραμμής – η γνωστή νομενκλατούρα, ανώτατα στελέχη αστυνομικών υπηρεσιών, πρώην πράκτορες της άλλοτε KGB και νυν FSB (Federal Security Service), εκπρόσωποι δικαστικών και εισαγγελικών αρχών, όλοι σε ένα μαφιόζικο κουβάρι μεταξύ Μόσχας και Κιέβου, αποτελούσαν μία από τις πιο σύνθετες και πολυπλόκαμες μαφιόζικες ορχήστρες του κόσμου. Ένας από τους διευθυντές της ορχήστρας είχε το πολυτελές γραφείο του στο Προεδρικό Μέγαρο της Ουκρανίας. Ο τωρινός πόλεμος, η καταστροφή και ο ανείπωτος όλεθρος, όπως ισχυρίζονται σήμερα κάποια κέντρα, κυρίως μυστικών υπηρεσιών δυτικών χωρών, συνδέονται με πολλούς και μυστηριώδεις τρόπους.

Στην Κεντρική Ουκρανία, 145 χιλιόμετρα από το Κίεβο, βρίσκεται η πόλη Ταράστσα. Είναι γνωστή για την εξόντωση των Εβραίων της πόλης από τα ναζιστικά στρατεύματα. Από τον Αύγουστο μέχρι και τον Νοέμβριο του 1941 υπολογίζεται ότι στην πόλη βρήκαν τον θάνατο περισσότεροι από 1.000 Εβραίοι. Στην ιστορία των τελευταίων ετών, η πόλη είναι γνωστή και για ακόμα έναν θάνατο που κέρδισε τη δημοσιότητα για όσα αναγκαστικά ακολούθησαν. Στις αρχές Νοεμβρίου του 2000 σε ένα παγωμένο δάσος από οξιές αποκαλύφθηκε το ακέφαλο πτώμα του Ουκρανού δημοσιογράφου Γκεόργκι Γκονγκάντζε. Ήταν 31 ετών, είχε εξαφανιστεί δύο μήνες πριν και είχε ήδη γίνει γνωστός για τις αποκαλύψεις του για τη ρωσο-ουκρανική μαφία και τα εγκληματικά νήματα που κινούσε ο τότε πρόεδρος της χώρας Λεοντίν Κούτσμα. 

Στην ουκρανική Βουλή, τότε, είχε οριστεί μία Επιτροπή Έρευνας για το Οργανωμένο Έγκλημα και τη Διαφθορά. Επικεφαλής ήταν ένας μαχητικός βουλευτής, ο Χριχόρι Ομελτσένκο, που ήταν γνωστός για δύο πράγματα. Το ένα ήταν ότι δεν μασούσε τα λόγια του και το άλλο ήταν το μεγάλο και παχύ του μουστάκι. Σε μία από τις ομιλίες του, μετά την αποκάλυψη του πτώματος του δημοσιογράφου, κατονόμασε χωρίς περιστροφές τον Κούτσμα ως αρχηγό της ουκρανικής μαφίας που σε συνεργασία με ομάδες του ρωσικού οργανωμένου εγκλήματος ήλεγχαν κάθε παράνομη δραστηριότητα στην περιοχή και όλες τις εταιρείες που ξέπλεναν το ρωσικό βρώμικο χρήμα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Οι πρεσβείες των δυτικών χωρών στο Κίεβο απλώς κοιτούσαν...

Ο Γκεόργκι Γκονγκάντζε είχε δημοσιεύσει μια σειρά από άρθρα στα οποία αποκάλυπτε με αδιάσειστα ντοκουμέντα ότι η ουκρανική κυβέρνηση είχε διαβρώσει και επιστρατεύσει το δικαστικό σώμα, την αστυνομία, τον στρατό, τις υπηρεσίες ασφαλείας, τις μεγάλες βιομηχανικές μονάδες κάτω από έναν και μοναδικό σκοπό: τη συσσώρευση προσωπικού πλούτου από την εκμετάλλευση πρώην κρατικών «μηχανών» παραγωγής χρήματος τις οποίες η κατάρρευση του κομμουνισμού έφερε στα χέρια μαφιόζων που ήταν και οι μόνοι που μπορούσαν να λειτουργήσουν με ιεραρχία και σχέδιο. 

Για την παραδοσιακή σχέση του οργανωμένου εγκλήματος με τα καθεστώτα στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή του κόσμου, είτε ως ΕΣΣΔ είτε και μετά την κατάρρευση του κομμουνισμού, έχουμε αναφερθεί και στο ρεπορτάζ μας «Πούτιν και οργανωμένο έγκλημα: Από τη Μόσχα με αγάπη». Αυτό, όμως, που είχε συμβεί στην Ουκρανία ήταν πρωτόγνωρο. Είχε καταργηθεί κάθε απόσταση μεταξύ πολιτικών και οικονομικών δραστηριοτήτων του οργανωμένου εγκλήματος. Δεν υπήρχε το παραμικρό πρόσχημα, κάτι που δεν ίσχυε ούτε στη Ρωσία επί ηγεσίας Γιέλτσιν, ενός ακόμα εκ των πρωταθλητών του συγκεκριμένου μοντέλου άσκησης εξουσίας. Οι παρατηρητές του οργανωμένου εγκλήματος συγκλίνουν στην εκτίμηση ότι το 2004, έτος της λεγόμενης «Πορτοκαλί Επανάστασης», μπήκαν τα θεμέλια για την αλλαγή του μοντέλου στην Ουκρανία. Ηγέτες εκείνης της επανάστασης ήταν ο Βίκτορ Γιουντσένκο και η Γιούλια Τιμοσένκο, πρώην σύμμαχοι και συνεργάτες του προέδρου Κούτσμα, ο οποίος εφέρετο να έχει στήσει όλο τον μηχανισμό της κρατικής διαφθοράς, της σχεδόν απόλυτης, δηλαδή, ταύτισης ολιγαρχών - μαφιόζων - Κρεμλίνου και Κιέβου, πάντα με την καταλυτική βοήθεια της περίφημης, τότε, SBU (Security Service of Ukraine). Της μυστικής υπηρεσίας που είχε ιδρυθεί παράλληλα με την απόκτηση της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας το 1991, αρχικά ως ουκρανική εκδοχή της KGB αλλά μετά και από την «Επανάσταση της Αξιοπρέπειας», γνωστότερης ως «Επανάσταση του Μεϊντάν», το 2014, τα χαρακτηριστικά και οι σκοποί της εναρμονίστηκαν με τις ανάγκες του νέου καθεστώτος. 

Οι παράνομες ηχογραφήσεις του Μίκολα Μελιντσένκο από το προεδρικό μέγαρο 

Στα τέλη Οκτωβρίου του 2002, ο ταγματάρχης Μίκολα Μελιντσένκο, ένας αξιωματικός της SBU που υπηρετούσε στο πλάι του Κούτσμα, κατόρθωσε και ταξίδεψε σχετικά άνετα στη Δύση. Στις αποσκευές του είχε καλά κρυμμένες 1.000 ώρες μεταξύ του ίδιου του προέδρου και πολλών συνεργατών του. Μέρος αυτού του περιεχομένου αναφέρεται στη δολοφονία του δημοσιογράφου
1. Ο πρόεδρος Κούτσμα συνομιλεί με έναν άγνωστο:

-Κούτσμα: …η Ukrainska Pravda, λοιπόν, αυτή η απόλυτη μαλακία, η αναίδεια. Ο μπάσταρδος, σκατά. Η Γεωργιανή, η Γεωργιανή πουτάνα (σ.σ. Ο Γκογκάνζε ήταν μισός Ουκρανός, μισός Γεωργιανός)
-Άγνωστος: Ο Γκονγκάντζε; 
-Κούτσμα: Ο Γκονγκάντζε. Ποιος θα μπορούσε να τον χρηματοδοτεί; 
-Άγνωστος: Λοιπόν, αυτός συνεργάζεται έντονα με τον Μορόζ (μέλος του κοινοβουλίου) και με την εφημερίδα Hrani. 
-Κούτσμα: Ίσως στο δικαστήριο. Να οι εκπρόσωποι του λαού. Άσε τους δικηγόρους να τον πάνε στο δικαστήριο. Θα καταλήξει στον εισαγγελέα, έτσι δεν είναι; Είναι τελείως σκατά. Υπάρχουν και όρια, πουτάνας γιε, σκατά… Απέλασέ τον, την πουτάνα, στη Γεωργία, πέτα τον εκεί πέρα…
-Άγνωστος: Ναι, τον πάμε στη Γεωργία και να τον πετάξουμε εκεί… 
-Κούτσμα: Πρέπει να τον πάρουν οι Τσετσένοι και να τον πάνε εκεί να τον πετάξουν… 

Λίγους μήνες μετά βρέθηκε το πτώμα του δημοσιογράφου, χωρίς το κεφάλι του. Τόσο η ίδια η δολοφονία όσο και το περιεχόμενο των κασετών του Μελιντσένκο οδήγησαν, μια ώρα γρηγορότερα, στην πτώση της κυβέρνησης Κούτσμα. 

Ο Ρομπέρτο Σαβιάνο και οι αποκαλύψεις για τη ρωσική και ουκρανική μαφία

Αυτό που κράτησε μαζί τη Ρωσία και την Ουκρανία ήταν η συνύπαρξη της ρωσικής με την ουκρανική μαφία, όπως ισχυρίζεται σε πρόσφατο άρθρο του στην Corriere della Sera ο Ρομπέρτο Σαβιάνο. Ένας άνθρωπος που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην παρακολούθηση και την καταγραφή του οργανωμένου εγκλήματος, όχι μόνο στην πατρίδα του. Ο Σαβιάνο ισχυρίζεται, μεταξύ άλλων, ότι οι δύο βασικές ρωσόφωνες περιοχές της Ουκρανίας, το Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ, είναι «Δημοκρατίες της μαφίας», καθώς η μαφία βρίσκεται πίσω από τις πολύνεκρες εξεγέρσεις, αλλά και ότι διοικούνται από στελέχη του οργανωμένου εγκλήματος που έχουν την έδρα τους στο Κρεμλίνο. Ο Σαβιάνο ισχυρίζεται ότι είναι χαρακτηριστικό το γεγονός πως στη μεγαλύτερη μαφιόζικη οργάνωση της Ρωσίας, τη Solncevskaja Bratva, ο έλεγχος ασκείται από έναν Ρώσο και από έναν Ουκρανό, τον Σεργκέι Μιαχήλοφ και τον Σεμιόν Μογκίλεβιτς. Διακίνηση ναρκωτικών, εμπόριο γυναικών προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, τεράστιοι μηχανισμοί ξεπλύματος μυθικών ποσών μαύρου χρήματος. 

Ο έλεγχος της Κριμαίας ήταν το πρώτο μεγάλο στοίχημα με καθοριστική σημασία για όλες τις υπόλοιπες δραστηριότητες της ρωσο-ουκρανικής μαφίας. Είναι η μεγαλύτερη βάση του λαθρεμπορίου στη Μαύρη Θάλασσα μεταξύ Ευρώπης και Ρωσίας και η χρόνια ένταση στα σύνορα Ρωσίας - Ουκρανίας, η οποία κατά καιρούς έπαιρνε διάφορες προσχηματικές μορφές με κυριότερη την εθνικιστική, ωφελούσε μόνο τις ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος, κυρίως τις προερχόμενες από τον Βορρά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σαβιάνο υιοθετεί για την Κριμαία τον χαρακτηρισμό με τον οποίον είναι γνωστή στα διεθνή κυκλώματα του οργανωμένου εγκλήματος: «Ουκρανική Σικελία». «Τα κεφάλαια που συγκεντρώνουν οι μαφιόζοι επενδύονται σε Ευρώπη, ΗΠΑ και Ισραήλ. Μόνο το 2018 ξέπλυναν 50 εκατ. ευρώ στην κτηματαγορά της Ισπανίας και της Ελβετίας», αναφέρει ο Σαβιάνο. Ο γνωστός ερευνητής θα επιμείνει ότι το μεγάλο κόλπο ήταν «η συμμαχία για το φυσικό αέριο» εμπλέκοντας σε αυτή τη διαδικασία τις εταιρείες RosUkr Energo, Gazprom και Naftogaz. Βασίζει μάλιστα τον ισχυρισμό του στο ότι επρόκειτο για μια υψηλού επιπέδου συμμαχία, τα νήματα της οποίας κινούσαν από κοινού ο Ουκρανός Μογκίλεβιτς και ο σύνδεσμος του Πούτιν με τον έως το 2014 «διορισμένο» από το Κρεμλίνο, πρόεδρο της Ουκρανίας, Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Το όνομα του συνδέσμου του Πούτιν με τον Γιανουκόβιτς ήταν Ντμίτρο Φιρτάς. 

Ρωσική και ουκρανική μαφία και επαφές και με τον Τραμπ

Ο τελευταίος είναι πολύ γνωστός για τη σχέση του με τους δικηγόρους του Τραμπ αλλά και με τον ίδιον τον προηγούμενο Πρόεδρο των ΗΠΑ και κατά κάποιους θεωρείται και ο σύνδεσμος σε «επιχειρηματικά συμβόλαια» μεταξύ Πούτιν και Τραμπ. Ο ίδιος έχει μιλήσει για μεγάλες «μηχανές διακίνησης αφορολόγητου χρήματος». Η Ρωσίδα δημοσιογράφος Yuliya Polukhina το είχε περιγράψει, τότε, ως εξής: «Οι ωφελούμενοι αυτού του πολέμου είναι πολιτικοί, ολιγάρχες και γκάνγκστερ. Άνθρακας, χρυσός, βενζίνη και καπνός. Για αυτό πολεμούν στην ανατολική Ουκρανία». Η κατάκτηση του Ντονμπάς και της Κριμαίας χρησίμευσε πάνω από όλα στην προστασία των «επιχειρήσεων» που είχε στήσει το οργανωμένο έγκλημα στην περιοχή και αυτό χρεώθηκε σε ολόκληρο τον μηχανισμό του Κρεμλίνου και προσωπικά στον ίδιον τον Πούτιν καθώς η παραμονή του στην εξουσία είναι εξαρτώμενη από τη σχέση του με όλες αυτές τις «επιχειρήσεις». Η πυροδότηση της εξέγερσης και η δημιουργία «αυτόνομων δημοκρατιών» στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ οδήγησε επί της ουσίας στη δημιουργία αυτών των δημοκρατιών της μαφίας οι οποίες κυβερνώνται από «αντιπροσώπους» της Μόσχας. Οι ηγέτες της τότε εξέγερσης, όπως αναφέρει ο Mark Galeotti, ένας από τους παγκοσμίως κορυφαίους μελετητές της ρωσικής μαφίας, έχουν όλοι τους τα ίδια παρατσούκλια που είχαν όταν διοικούσαν τις ρωσικές ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος: Motorola, Batman, Shooter.

Η μέθοδος της διασύνδεσης κρατικής εξουσίας και οργανωμένου εγκλήματος, που κρατά από την εποχή της κομμουνιστικής ΕΣΣΔ, μεταλλάχθηκε μετά την πτώση του καθεστώτος και προσαρμόστηκε αναλόγως μετά την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, το 1991, και άρχισε να κορυφώνεται από τότε που η τελευταία ξεκίνησε και επισήμως τις επαφές και τις διαδικασίες για την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κάτι που και η ίδια γνώριζε ότι δεν θα γινόταν δεκτό από τους μηχανισμούς του Κρεμλίνου. Ο μηχανισμός στην Ουκρανία που ελέγχετο από τη Μόσχα μέσω του Γιανουκόβιτς σταμάτησε να δουλεύει απότομα το 2014 μετά την «Επανάσταση της Αξιοπρέπειας» και την απώλεια της εξουσίας του. Για την ιστορία, να αναφέρουμε ότι εκείνη η εξέγερση διήρκεσε περισσότερο από δύο μήνες και η καταπνίγηκε με τρομερές θηριωδίες της αστυνομίας υπό τις εντολές του Γιανουκόβιτς. Οι νεκροί ήταν περισσότεροι από εκατό. 

Η προσέγγιση που φέρει τον σημερινό πόλεμο να κινείται από τα κίνητρα αυτών των ρωσο-ουκρανικών ομάδων του οργανωμένου εγκλήματος που έχασαν τον έλεγχο αποτελεί μία από τις σημαντικότερες παραμέτρους. Οι υποστηρικτές της επικεντρώνουν σε πολύ συγκεκριμένα θέματα. Για παράδειγμα, ισχυρίζονται ότι η πολιορκία της Μαριούπολης στοχεύει στη χερσαία διασύνδεση του διαδρόμου Κριμαίας - Ντονμπάς. Αυτό θα εξασφάλιζε τον έλεγχο τουλάχιστον του 80% της ακτογραμμής της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα και θα άνοιγε οριστικά τον δρόμο για τον έλεγχο του λιμανιού της Οδησσού. Και από εκεί όλοι οι θαλάσσιοι δρόμοι οδηγούν παντού ενώ το λιμάνι θα μπορεί να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε όλα τα είδη λαθρεμπορίου που μπορεί να φανταστεί κανείς. Αν κάποιος θέλει να κατανοήσει τις βαθύτερες αιτίες αυτού του πολέμου, θα πρέπει να δει και τον τρόπο που λειτουργούν οι ομάδες του οργανωμένου εγκλήματος στις συγκεκριμένες περιοχές. Μόνο που υπάρχει μια μεγάλη διαφορά. Οι χιλιάδες νεκροί και τα εκατομμύρια των προσφύγων μόνο από την τηλεόραση είχαν ακούσει για μαφιόζους και οργανωμένο έγκλημα…