Πόλεμος στην Ουκρανία: σχόλιο για τη ρητορική επίθεση των Μπόρις Τζόνσον και Κιρ Στάρμερ στον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Από το 2015 και το δημοψήφισμα που έφερε το Brexit πολλά έχουμε σύρει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δικαίως σε μεγάλο βαθμό, καθώς πάνω απ’ όλα το Brexit ερμηνεύτηκε – σωστά – από τους περισσότερους ως μια σπασμωδική κίνηση του αγγλικού πολιτικού συστήματος – και ειδικά των συντηρητικών – να επιστρέψουν σε ένα status quo μιας παγκοσμιοποίησης στα βρετανικά μέτρα του περασμένου αιώνα. Οι Άγγλοι ευρωσκεπτικιστές τελικά τα κατάφεραν, και εδώ και δύο χρόνια περηφανεύονται για την «κυριαρχία» που ανακατέλαβαν, τη στιγμή που οι πολίτες της ΕΕ έχουν γυρίσει την πλάτη τους στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπως δείχνουν όλες οι σχετικές δημοσκοπήσεις.
Όμως το Ηνωμένο Βασίλειο χτες μας έβαλε τα γυαλιά, για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται. Ίσως μόνο για μια μέρα, οι βαθιά διχασμένοι βρετανοί πολίτες μπορούν να νιώσουν περήφανοι για την κοινή στάση των επικεφαλής των δύο μεγαλύτερων κομμάτων της χώρας απέναντι στην εισβολή του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία. Οι Μπόρις Τζόνσον και Κιρ Στάρμερ δεν περιορίστηκαν στη μονίμως εκνευριστικά χλιαρή διπλωματική γλώσσα των Βρυξελλών, και αποκάλεσαν των Πούτιν με τις δύο ιδιότητες που μάλλον τον χαρακτηρίζουν περισσότερο από οποιεσδήποτε άλλες: «δικτάτορας» και «τύραννος.»
Τι είπε ο Μπόρις Τζόνσον
Στη χτεσινή του δήλωση, ο ευρωσκεπτικιστής συντηρητικός Βρετανός πρωθυπουργός δήλωσε πως «ο πρόεδρος Πούτιν εξαπέλυσε πόλεμο στην κοινή μας Ευρωπαϊκή ήπειρο.» Αφού καταδίκασε την απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας, επεσήμανε πως η Ουκρανία δεν είναι «μια μακρινή χώρα για την οποία δε γνωρίζουμε πολλά» όπως είχε πει ο προκάτοχος του, Γουίλτ Τσάμπερλεϊν, στον οποίο χρεώνεται η προσπάθεια κατευνασμού της Ναζιστικής Γερμανίας πριν το ξέσπασμα του Β’ παγκοσμίου πολέμου, σε έναν έμμεσο – αλλά ξεκάθαρο – παραλληλισμό του Πούτιν με τον Αδόλφο Χίτλερ. Στη συνέχεια, ο Τζόνσον δήλωσε πως το Ηνωμένο Βασίλειο «σε πλήρη αρμονία με τους συμμάχους του» θα πρέπει να απαντήσει «διπλωματικά, πολιτικά, οικονομικά, και τελικά στρατιωτικά» απέναντι καθώς «η φρικαλέα και βάρβαρη πρωτοβουλία του Πούτιν πρέπει να αποτύχει» ενώ τόλμησε να εκφράσει το προφανές – και αυτό που οι περισσότεροι σκεφτόμαστε – λέγοντας πως «παρά τις βόμβες, τα τανκ, και τους πυραύλους του, ο Ρώσος δικτάτορας δε θα καταφέρει να υποτάξει το εθνικό φρόνημα των Ουκρανών και την παθιασμένη πίστη τους στην ελευθερία της χώρας τους.» Ναι, ο Τζόνσον το πάλεψε πολύ να μιμηθεί τον Ουίνστον Τσόρτσιλ με το συγκεκριμένο διάγγελμα, όμως κανείς δημοκράτης δε μπορεί να πει πως έχει άδικο.
Τι δήλωσε ο Κιρ Στάρμερ
Από τη μεριά του, ο ευρωπαϊστής σοσιαλδημοκράτης Κιρ Στάρμερ – ο οποίος προηγείται σταθερά στις δημοσκοπήσεις – στάθηκε και εκείνος στο ύψος των περιστάσεων. Στις δηλώσεις του που ακολούθησαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, ο ηγέτης των Εργατικών δήλωσε πως «όλοι όσοι πιστεύουν στον θρίαμβο της Δημοκρατίας εναντίων των δικτατοριών πρέπει σήμερα να υποστηρίξουν την Ουκρανία» προειδοποιώντας τον Βλαντιμίρ Πούτιν πως «θα μάθει το ίδιο μάθημα που έμαθε οποιοδήποτε Ευρωπαίος τύραννος του προηγούμενου αιώνα» δηλαδή πως η απάντηση της δημοκρατίας «είναι πολύ ισχυρότερη από εκείνη που (ο κάθε τύραννος) φαντάζεται και πως η θέληση για ελευθερία καίει περισσότερο από ποτέ» ειδικά σε τέτοιες περιστάσεις. Όπως και ο Τζόνσον, έτσι και ο Στάρμερ, κάλεσε για την επιβολή των αυστηρότερων δυνατών κυρώσεων στη Ρωσία από το ΝΑΤΟ, ενώ σε μια ιδιαίτερα ιδεολογική τοποθέτηση προσέθεσε πως «το φως θα κυριαρχήσει» αλλά και πως είναι ώρα για τη Δύση να αντιστοιχήσει τη ρητορική της με την απάντηση της προς τη ρωσική κυβέρνηση. Με άλλα λόγια, Τζόνσον και Στάρμερ κινήθηκαν στον ίδιο ακριβώς τόνο, παρά τις θεμελιώδεις πολιτικές και πολιτισμικές διαφορές τους, αλλά και τα αντικρουόμενα πολιτικά συμφέροντα τους.
Η απογοητευτική ρητορική αντίδραση της ΕΕ στον Πούτιν
Κάπως έτσι, η τραγική σημερινή ηγεσία της ΕΕ το κατάφερε το αδιανόητο. Μπροστά στην απροκάλυπτη και εξωφρενικά αυταρχική κίνηση του Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία, η πρώτη της αντίδραση – μετά τα γελοία tweets του αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Κομισσιόν, Ζοζέπ Μπορέλ από τα οποία ο Σεργκέι Λαβρόφ πιθανώς να κινδύνεψε πάθει έμφραγμα από τα γέλια - ήταν μια σειρά από αόριστες ηθικολογίες της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, η οποία μίλησε για «κυρώσεις με μεγάλο αντίκτυπο» και «μέτρα που θα αποδυναμώσουν τεχνολογικά τη Ρωσία» αποφεύγοντας ωστόσο οποιονδήποτε χαρακτηρισμό απέναντι στον Πούτιν. Αντίθετα, το Ηνωμένο Βασίλειο του Brexit, του διχασμού, και των χιλίων πολιτικών, κοινωνικών, και οικονομικών διχασμών, βρήκε το κουράγιο να απαντήσει στον Πούτιν όπως του αξίζει, αντιμετωπίζοντας τον ως αυτό που είναι: ένας «δικτάτορας» και ένας «τύραννος» στον οποίο η Δύση πρέπει να απαντήσει όπως αρμόζει στο καθεστώς του και στην αποτρόπαια κίνηση του να εισβάλει στην Ουκρανία.
Αυτή τη στιγμή τη σημαία της ευρωπαϊκής αντίδρασης – τουλάχιστον σε ρητορικό επίπεδο – την κρατάει το Ηνωμένο Βασίλειο, είτε μας αρέσει, είτε όχι. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία – αλλά και η σκληρή απάντηση του βρετανικού πολιτικού συστήματος απέναντι στη ρωσική κυβέρνηση την ώρα που στις Βρυξέλλες διεξάγονται συναντήσεις επί συναντήσεων – αποδεικνύουν για ακόμα μια φορά πως η ΕΕ έχει καταφέρει να είναι ταυτόχρονα μια οικονομική υπερδύναμη, αλλά και ένας γεωπολιτικός νάνος, ο οποίος όχι μόνο δε μπορεί να απαντήσει στρατιωτικά – κάτι που είναι ομολογουμένως δύσκολο, καθώς ο συντονισμός 27 χωρών φλερτάρει έντονα με το αδύνατο – αλλά δεν έχει καν το σθένος να χρησιμοποιήσει χαρακτηρισμούς απέναντι σε έναν αντίπαλο της, ο οποίος έχει κάνει τα πάντα για να αποδείξει πως τους αξίζει απόλυτα· η ρητορική έχει σημασία στον πόλεμο, και η ηπειρωτική Ευρώπη θα έπρεπε να το θυμάται περισσότερο απ’ όλους. Το γεγονός πως τουλάχιστον τέσσερα κράτη-μέλη της ΕΕ μπλόκαραν την αποβολή της Ρωσίας από το διεθνές τραπεζικό δίκτυο SWIFT – μια κύρωση στην οποία επιμένουν οι Βρετανοί – είναι ενδεικτικό του φόβου, αλλά και της έλλειψης συνοχής που διακατέχει την ένωση.
Χτες, οι δύο σημαντικότεροι πολιτικοί ηγέτες του Ηνωμένου Βασιλείου έδειξαν στην Ευρώπη το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει απέναντι στη Ρωσία, τουλάχιστον σε επικοινωνιακό επίπεδο. Η ΕΕ οφείλει να ακολουθήσει σε αυτόν τον τόνο· το οφείλει όχι μόνο απέναντι στους Ουκρανούς που βλέπουν ανήμποροι τη χώρα τους να τεμαχίζεται, αλλά και στον εαυτό της, ώστε να αποδείξει έστω και στο ενενήντα πως έχει κάτι παραπάνω να προσφέρει πέρα από διπλωματικές καταδίκες και όσο το δυνατόν πιο μετρημένες κυρώσεις – καθώς η ΕΕ έχει σαμποτάρει τον εαυτό της με την εξάρτηση της στο ρωσικό αέριο. Τώρα είναι καιρός για τολμηρή και ιδεολογική ηγεσία και δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η άοσμη, απρόσωπη, και γραφειοκρατική ηγεσία της ΕΕ ήταν ένας από τους καθοριστικούς παράγοντες που οδήγησαν στην τραγωδία του Brexit και την απώλεια του Ηνωμένου Βασιλείου από την ένωση· με τη στάση της απέναντι στη Ρωσία, η ΕΕ οφείλει να αποδείξει πως αντιλαμβάνεται το συναίσθημα των πολιτών της, διαψεύδοντας τους επικριτές της, και προχωρώντας ταχύτερα την ενοποίηση της. Ειρωνικά, το Ηνωμένο Βασίλειο σήμερα δείχνει στην ΕΕ το δρόμο που πρέπει να ακολουθήσει· ας το τολμήσει, έστω για μια φορά, αυτό είναι που επιθυμούν όλοι οι πραγματικοί ευρωπαϊστές πολίτες. Αν όχι τώρα, πότε;
18°
