Σχόλιο για τη διαχείριση της κακοκαιρίας Ελπίδα από τον κρατικό μηχανισμό, τις ευθύνες της Αττικής Οδού και το πλαίσιο λειτουργίας των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
«Αχά! Ορίστε τα χάλια του ιδιωτικού τομέα» αναφώνησαν κάποιοι συμπολίτες μετά το δευτεριάτικο φιάσκο της Αττικής της Οδού. «Τι έχετε να πείτε τώρα εσείς που θέλετε τις ιδιωτικοποιήσεις;» φώναξαν εν χορώ οι κρατικολάτρες, δικαιωμένοι επιτέλους για τα τόσα χρόνια «αγώνων» εναντίον των ιδιωτικοποίησεων. Αυτοί οι πανηγυρισμοί θα είχαν κάποιο νόημα αν το κράτος και οι φορείς του δεν τα είχαν κάνει θάλασσα οπουδήποτε αλλού και σε κάθε περίπτωση η σύγκριση αστοχιών είναι μάλλον περιττή. Η Αττική Οδός τα θαλάσσωσε έχοντας να επιδείξει χρόνια σωστής λειτουργίας ενω το ελληνικό κράτος τα (ξανα)θαλάσσωσε μένοντας πιστό στην παράδοση της ασυνεννοησίας και της ανεπάρκειας. Αν το κριτήριο είναι η διαχρονική διαχείριση, η αναλογία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είναι η σύγκριση στο τρέξιμο του Βέγγου με τον Μπολτ.
Όμως όλη αυτή η συζήτηση, όπως κάθε οπαδική συζήτηση, είναι εξαρχής λάθος. Τα κράτη χρειάζονται σοβαρό και αποτελεσματικό ιδιωτικό τομέα για να επιβιώσουν και ο ιδιωτικός τομέας χρειάζεται ένα σοβαρό κράτος για να δουλέψει σωστά. Αν το κράτος είναι για τα πανηγύρια, το ίδιο θα είναι και ο ιδιωτικός τομέας. Αν το κράτος είναι σοβαρό, το ίδιο θα είναι και ο ιδιωτικός τομέας. Αν το κράτος είναι ελληνικό, είναι μάλλον αδύνατον ο ιδιωτικός τομέας να είναι δανέζικος.
Βλέπετε, το πλαίσιο για την λειτουργία των ιδιωτικών επιχειρήσεων ορίζεται (και πολύ σωστά) από το κράτος. Ο έλεγχος των ιδιωτικών επιχειρήσεων γίνεται (και πολύ σωστά) από το κράτος. Το κράτος είναι που όχι μόνο ορίζει τους κανόνες του παιχνιδιού αλλά τους επιτηρεί κιόλας. Είναι περίπου ό,τι και η UEFA για το ποδόσφαιρο και αν οι ιδιώτες παίκτες κάνουν τις ζαβολιές τους ανενόχλητοι, η ευθύνη είναι του κράτους που η δουλειά του είναι να ελέγχει τις ζαβολιές και να τιμωρεί τους ζαβολιάρηδες.
Συνεπώς το δίλημμα κράτος ή ιδιώτες, έτσι όπως συνήθως τίθεται, σαν να πρόκειται για δύο αντίπαλα στρατόπεδα που η ύπαρξη του ενός ακυρώνει το άλλο, δεν έχει κανένα νόημα. Σε ένα ασόβαρο κράτος και το δημόσιο και το ιδιωτικό θα είναι προβληματικά και σε ένα σοβαρό θα είναι αποτελεσματικά. Κι αν στις περιπτώσεις που ο ανταγωνισμός λειτουργεί ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να δείξει σημάδια σοβαρότητας ακόμα και με ένα ασόβαρο κράτος (δύσκολο βεβαια, αφού χωρίς έλεγχο κι ο ανταγωνισμός αργά ή γρήγορα μπορεί να εκφυλιστεί) στις περιπτώσεις μονοπωλίων η σοβαρότητα του κράτους είναι ακόμα μεγαλύτερης σημασίας.
Στο απρόσμενο φιάσκο της Αττικής Οδού το κράτος δεν φαίνεται να είναι αμέτοχο. Η απαγόρευση των φορτηγών, που εγκαίρως αποφασίστηκε έγινε για τη Νέα (Εθνική) Οδό, για έναν περίεργο λόγο καθυστέρησε να αποφασιστεί για την Αττική Οδό (η οποία, ακόμα και ιδιωτική, είναι μέρος της ελληνικής επικράτειας) και η Τροχαία της Αττικής της Οδού είτε κοιμήθηκε τον ύπνο του δικαίου (όπως και όλη η υπόλοιπη τροχαία σε όλο το λεκανοπέδιο) είτε δεν είχε δικαιοδοσία να επιβάλει διακοπή της κυκλοφορίας (πράγμα για το οποίο, αν συμβαίνει, πάλι ευθύνεται η σύμβαση άρα το κράτος). Φυσικά η εταιρεία έχει τεράστιες ευθύνες, φυσικά η εταιρεία έκανε αδικαιολόγητα λάθη και φυσικά πρέπει να υποστεί συνέπειες. Αλλά το κράτος μόνο αμέτοχο δεν ήταν κι αν έπαιζε τον ρόλο του με σοβαρότητα, μπορεί οι συνέπεις από τα λάθη της εταιρείας να είχαν αποφευχθεί ή έστω μετριαστεί.
Υπό αυτήν την έννοια η ερντογανικής λογικής πίεση στην εταιρεία που διαχειρίζεται την Αττική Οδό για αποζημίωση*, όπως και η προσπάθεια να μετατραπεί το φιάσκο της Αττικής γενικώς σε φιάσκο της Αττικής Οδού ειδικώς, είναι κάπως ακατανόητα για μια κυβέρνηση που ισχυρίζεται πως είναι υπέρμαχος των θεσμών και της ελεύθερης οικονομίας. Και μπράβο της.
ΥΓ: Η εικόνα πρωθυπουργού ή υπουργού να πιέζει και να υποχρεώνει ιδιωτική εταιρεία να καταβάλει αποζημιώσεις (έτσι παρουσιάστηκε στον τύπο και ουδέποτε διαψεύστηκε) ταιριάζει στον γείτονα Σουλτάνο ή σε κάποια άλλη κυβέρνηση τριτοκοσμικής χώρας. Στον πολιτισμένο κόσμο υπάρχουν κανόνες και θεσμοί, υπάρχουν νόμοι και δικαστήρια και η καταβολή αποζημιώσεων δεν εξαρτάται από τις κυβερνητικές ορέξεις και επιθυμίες. Ελπίζω μόνο, κρίνοντας και από τη θετική υποδοχή που είχε ο κυβερνητικός τσαμπουκάς, οι ορέξεις αυτές να μην ανοίξουν και να μην αρχίσει η κυβέρνηση να υποχρεωνεί σε καταβολή αποζημιώσεων όποια εταιρεία νομίζουν ότι το αξίζει.
15°
