Το θέμα της ευθύνης των παραγωγών –εκτός δηλαδή από την ευθύνη των καταναλωτών– στην παραγωγή απορριμμάτων, είναι τεράστιας σημασίας. Το συζητάμε από το 1980. Αλλά ο δείκτης της επίδοσης είναι κολλημένος.
Σχόλιο για τον όγκο των σκουπιδιών και την ανακύκλωση με αφορμή την επέκταση στα «Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού»
Ξέρω, τα σκουπίδια βρωμάνε, είναι σιχαμένα και ενδεχομένως επικίνδυνα (ανάλογα με την προέλευσή τους). Ξέρω επίσης ότι σε πολλά μέρη γίνεται πραγματική μάχη για να φύγουν οι κάδοι απ’ το συγκεκριμένο πεζοδρόμιο και να πάνε παρακάτω, στην «αυλή του γείτονα». Ξέρω και βλέπω με τι αηδία ο δικός μου ο γείτονας σηκώνει το καπάκι του κάδου, πώς πετάει μέσα τη σακούλα και πώς αποχωρεί απ’ το σημείο με μορφασμούς δυσφορίας και απαξίωσης (γι’ αυτό που τον ανάγκασαν να κάνει). Ξέρω ότι πολλοί από τους συμπολίτες μας αδιαφορούν για τις ενδείξεις και συχνά επιλέγουν – μέσα στη σύγχυσή τους – τον λάθος σκουπιδοτενεκέ. Ξέρω και βλέπω πώς έρχονται μετά οι ρακοσυλλέκτες και σκορπίζουν στα πέριξ το περιεχόμενο, αφού εξαντλήσουν την έρευνα. Ξέρω τέλος με τι βιασύνη και (δικαιολογημένη ως ένα βαθμό) επιθετικότητα, έρχονται τα απορριμματοφόρα για να τελειώσουν τη δουλειά.
Θα έπρεπε να λοιπόν να υπάρχει ένας μαγικός τρόπος τα σκουπίδια να εξαφανίζονται, ή τουλάχιστον να μη τα βλέπουμε μπροστά μας. Ας φροντίσουν οι οικολόγοι, οι δήμαρχοι, οι υπουργοί (για την κάθε κατηγορία ο ανάλογος μορφασμός).
Ας δούμε όμως λίγο τα στοιχεία: το ποσοστό ανάκτησης στην Ελλάδα, δηλαδή ανακύκλωση και κομποστοποίηση μαζί δεν φαίνεται να ξεπερνάει το 20%, τη στιγμή που ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι γύρω στο 40%, ενώ υπάρχουν χώρες και με 70 και 80%. Πολλές κάνουν ένα συνδυασμό ανακύκλωσης και καύσης, με αποτέλεσμα να μειώνονται στο 1% αυτά που πάνε τελικά για θάψιμο. Εμείς εκτός από το ότι είμαστε στον πάτο της λίστας, έχουμε ακόμα και ΧΑΔΑ (χώρους ανεξέλεγκτης διάθεσης). Πόσες; κανείς δεν ξέρει. Από 100 έως 200 οι επίσημα καταγεγραμμένες – γιατί υπάρχουν και τα ποτάμια και τα δάση και τα ρέματα, ακόμα και η θάλασσα, για τους ναυτιλομένους.
Τι φταίει; Σε γενικές γραμμές η υπανάπτυξη. Είναι η ίδια αιτία για τη μη έκδοση αποδείξεων, για την διαφθορά των υπηρεσιών, για την χαμηλή αξιοπιστία του κράτους, για την υπο-παραγωγικότητα, για την αντίθεση στον εμβολιασμό, για την ποιότητα της αυτοδιοίκησης, για τον υψηλό δανεισμό, για την περιφρόνηση εκ μέρους των εκάστοτε κυβερνώντων στους νόμους που οι ίδιοι ψηφίζουν ή συμφωνούν (με τους εταίρους στην ΕΕ).
Αφορμή για το άρθρο δεν είναι η μονίμως υφέρπουσα γκρίνια (του γράφοντος μη εξαιρουμένου) αλλά μια δημοσίευση που μου κίνησε την περιέργεια: αναθεωρούνται και επεκτείνονται λέει, τα «Προγράμματα Διευρυμένης Ευθύνης του Παραγωγού», σε μια σειρά από νέα (;) προϊόντα όπως είναι τα κλωστοϋφαντουργικά, τα γεωργικά πλαστικά –κυρίως από τα θερμοκήπια– οι σωλήνες άρδευσης, τα φαρμακευτικά προϊόντα που προορίζονται για οικιακή κατανάλωση, τα στρώματα ύπνου, τα είδη επίπλωσης, τα παιχνίδια και ο αθλητικός εξοπλισμός, τα ελαφριά προσωπικά ηλεκτρικά οχήματα και τα ηλεκτρικά ποδήλατα (κατά την έννοια της υποπερ. αδ‘ της περ. α‘ του άρθρου 2 του ν. 4710/2020, Α΄ 142).
Στόχος; Η προώθηση της ιεράρχησης των αποβλήτων το αργότερο έως την 3η Ιανουαρίου 2022. Στην ανωτέρω απόφαση εξειδικεύονται οι υπόχρεοι παραγωγοί, οι διακινητές των προϊόντων, και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή κ.τ.λ. κ.τ.λ. Συναρμόδιοι υπουργοί για την έκδοση της απόφασης είναι: ο Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων, ο Υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, οι Υπουργοί Ανάπτυξης και Επενδύσεων και Υγείας και ο Υπουργός Υποδομών και ο Υπουργός Μεταφορών. Προσοχή: οι Υπουργοί δεν είναι αρμόδιοι για την υλοποίηση του Προγράμματος, αλλά για την έκδοση νέων αποφάσεων.
Νομίζω πως εκεί είναι το κλειδί. Όταν οι υπουργοί αναλάβουν όχι να προωθήσουν την ιεράρχηση των δράσεων... (δηλαδή άλλα λόγια) αλλά να εφαρμόσουν τα ίδια τα Προγράμματα (με αξιολόγηση και απολογισμό!) τότε κάτι θα έχει αλλάξει σε αυτόν τον τόπο. Πώς; Με το καρότο και το μαστίγιο. Και με ανάλωση υπουργικού χρόνου. Γιατί το θέμα της «ευθύνης των παραγωγών» –εκτός δηλαδή εκτός από την ευθύνη των καταναλωτών στην οποία αναφέρθηκα στην αρχή– είναι εξίσου τεράστιο. Το συζητάμε από το 1980. Αλλά ο δείκτης της επίδοσης είναι κολλημένος.
15°
