Ο Γιώργος Φλωρίδης γράφει για το νόημα της «επιστροφής» μιας βιώσιμης Κεντροαριστεράς που μπορεί να γίνει μόνο μέσα από δύσκολες υπερβάσεις
Παραφράζοντας την περίφημη ρήση του Μαρξ για την Ιστορία, θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι κάθε προσπάθεια «επιστροφής» πολιτικών φαινομένων του παρελθόντος σε μια μεταβατική εποχή κατακλυσμιαίων αλλαγών, όπως η σημερινή, αποτελεί είτε αυταπάτη είτε απόπειρα αναπαλαίωσης, καταδικασμένης σε αποτυχία. Η υπόσχεση της «νικηφόρας επανόδου» με αναφορά σε ένα ένδοξο παρελθόν δεν έχει προϋποθέσεις επιτυχούς παρουσίας σε ένα ριζικά διαφορετικό παρόν και μέλλον.
Έτσι, η τελευταία πολυσυζητημένη «επιστροφή» της σοσιαλδημοκρατίας στον Δυτικό κόσμο θα είχε κάποιο ουσιαστικό νόημα μόνον ως ριζικά αλλαγμένη πολιτική οντότητα, απόλυτα συνδεδεμένη με τις ανάγκες ενός ταχέως μεταβαλλόμενου κόσμου. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν συμβαίνει, τουλάχιστον μέχρι τώρα. Δεν προκύπτει ότι πρόκειται για έναν νέο κύκλο πολιτικής ηγεμονίας.
Αυτό που τελευταία συμβαίνει με την Κεντροαριστερά στην Ευρώπη, με αιχμή τη Γερμανία, δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια πολιτική έξαρση κυβερνητικής επανεμφάνισής της στον σταθερά επαναλαμβανόμενο κύκλο εναλλαγής Κεντροδεξιάς-Κεντροαριστεράς, κυρίως μέσα από συμμαχικά σχήματα. Κύκλο που παραμένει συνεχώς πολιτικά στάσιμος και με συνεχιζόμενη εκλογική φθορά, στα πλαίσια μιας γενικής κρίσης των πολιτικών συστημάτων της Δύσης. Αυτή νομίζω ότι είναι η σημαντική παράμετρος που καθορίζει τη σημερινή ποιότητα και δυναμική της Κεντροαριστεράς, αλλά βεβαίως και της πολιτικά αντίπαλης Κεντροδεξιάς.
Στη χώρα μας, τα πράγματα είναι πιο δύσκολα για τον κεντροαριστερό χώρο για δύο λόγους:
Πρώτον, διότι τη μάταιη λογική της «επιστροφής» στο παρωχημένο μοντέλο που χρεοκόπησε τη χώρα τη βίωσε ως τραυματική κυβερνητική εμπειρία ο ελληνικός λαός πρόσφατα από τη συριζέικη κεντροαριστερή συνιστώσα του. Δεύτερον, διότι η κεντροδεξιά διακυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη έχει καταφέρει, τουλάχιστον σε κάποιον βαθμό μέχρι σήμερα, να οικειοποιηθεί τον προοδευτικό χαρακτήρα μεταρρυθμίσεων και αλλαγών που χρειάζεται η ελληνική κοινωνία, και οι οποίες, υπό άλλες συνθήκες, θα αποτελούσαν βασικό προγραμματικό πλαίσιο μια κεντροαριστερής διακυβέρνησης.
Σε κάθε περίπτωση, μια ουσιαστική επάνοδος της Κεντροαριστεράς, ανεξαρτήτως των πολιτικών και εκλογικών επιδόσεων της συγκυρίας, προϋποθέτει υπερβάσεις ιδεολογικές και πολιτικές. Πιο συγκεκριμένα, ιδιαίτερα στη λεγόμενη «αριστερή συνιστώσα» της, χρειάζονται ριζικές αναθεωρήσεις στην αντιδυτική γεωπολιτική στάση της, στην ελλειμματικότητά της στο εθνικό ζήτημα και τη μεταναστευτική προσέγγιση, στα ζητήματα ασφάλειας και δημοκρατίας, στην επαναπροσέγγιση του παραγωγικού ζητήματος πέραν των σχέσεων δημόσιου - ιδιωτικού κ.ά.
Σε ό,τι αφορά την πολιτική στάση και πρακτική, η ελληνική Κεντροαριστερά, όπως αυτή σήμερα κυριαρχείται από την αριστερή εκδοχή της, οφείλει να αναμετρηθεί με ορισμένα κομβικά σημεία, όπως η απορριπτική και καταστροφική λογική της απέναντι σε σημαντικές αλλαγές που χρειάζεται η χώρα, καθώς και η διχαστική και ταξικά μεροληπτική αντίληψη των πραγμάτων. Κάτι που, όπως φαίνεται, η συριζέικη εκδοχή της Αριστεράς ούτε επιθυμεί ούτε μπορεί να πραγματοποιήσει.
Σήμερα, η συγκρότηση εναλλακτικού κεντροαριστερού πόλου απέναντι στην υπάρχουσα κεντροδεξιά υπεροχή δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα από ενδεχόμενες εκλογικές συμμαχίες, που θα προκύψουν από τις εσωτερικές εκλογικές αλλαγές ηγεσίας του χώρου. Ούτε βεβαίως μέσα από τυχόν κενά πολιτικής αριθμητικής, που μπορούν να δημιουργηθούν από το εύθραυστο εκλογικό σύστημα της απλής αναλογικής.
Η όντως βιώσιμη συγκρότηση κεντροαριστερού εναλλακτικού πόλου με κυβερνητικές προσδοκίες μπορεί να γίνει τελικά μόνο μέσα από δύσκολες υπερβάσεις, οι οποίες αντιστοιχούνται στο νόημα και τις προκλήσεις της νέας εποχής. Στην πραγματικότητα, όπως μας διδάσκει και η σύγχρονη πολιτική Ιστορία της χώρας, κάτι τέτοιο θα γίνει εφικτό, όταν στον κεντροαριστερό πόλο κυριαρχήσει το σύγχρονο πολιτικό κέντρο, με την ταυτόχρονη περιθωριοποίηση της παρδαλής αριστερής του συνιστώσας.
