Πώς και γιατί το Τέξας ψηφίζει νόμους που αντιβαίνουν στους ομοσπονδιακούς και γιατί οι Τεξανοί πιστεύουν ότι η πολιτεία τους είναι «χώρα»
Όταν το 1821 το Μεξικό ανεξαρτητοποιήθηκε από την Ισπανία, το Τέξας ήταν μέρος του Μεξικού. Στη συνέχεια, πλήθος Βορειομερικανών «κατέβηκαν» προς τα νότια: το Μεξικό επέτρεψε σε μη Ισπανούς να εγκατασταθούν στις μεγάλες πεδιάδες. Αλλά μόλις μαζεύτηκαν αρκετοί άποικοι, εξεγέρθηκαν και αποσχίστηκαν από το Μεξικό ζητώντας να γίνουν πολιτεία των ΗΠΑ ― πράγμα που συνέβη το 1845. Έπειτα, καθώς τότε οι Ηνωμένες Πολιτείες αγόραζαν ακόμα εδάφη ―το 1803 είχαν αγοράσει τη Λουιζιάνα― η προεδρία πρότεινε να αγοράσει από το Μεξικό την περιοχή που εκτείνεται από το Τέξας μέχρι τον Ειρηνικό Ωκεανό· το Μεξικό όμως δεν την πουλούσε και είχε τσαντιστεί: το 1819, όταν η Ισπανία έδωσε τη Φλόριντα στις ΗΠΑ με τη Συνθήκη Άνταμς-Ονίς, είχε συμφωνηθεί ότι οι ΗΠΑ θα παραιτούνταν κάθε δικαιώματος σχετικά με το Τέξας. Έτσι, το 1846 αψιμαχίες στα σύνορα του Τέξας με το Μεξικό οδήγησαν σε ένοπλη σύγκρουση, που εξελίχθηκε στον αμερικανο-μεξικανικό πόλεμο. Το πιθανότερο είναι ότι η προεδρία του James K. Polk μπήκε εύθυμα στον πόλεμο για να προσαρτήσει την περιοχή που το Μεξικό δεν δεχόταν να πουλήσει: εκείνη την εποχή οι Αμερικανοί πίστευαν στην «προφανή μοίρα» της παναμερικανικής κατάκτησης. Για να μην τα πολυλογώ, οι Ηνωμένες Πολιτείες νίκησαν στον πόλεμο και η Συνθήκη Γουαδελούπης Χιντάλγκο που υπογράφτηκε το 1848 παραχωρούσε στις ΗΠΑ τα εδάφη που θα αποτελούσαν τις δυτικές πολιτείες Αριζόνα, Καλιφόρνια, Νέο Μεξικό, Νεβάντα, Γιούτα, Κολοράντο και Γουαϊόμινγκ. Οι ΗΠΑ πλήρωσαν στο Μεξικό 15 εκατομμύρια δολάρια για να παραιτηθεί από το Τέξας, αλλά το 1861, ως η 28η πολιτεία της Ένωσης ακολούθησε την τακτική του Νότου και αποσχίστηκε για να επανέλθει όπως όλες στο τέλος του εμφυλίου πολέμου το 1865.
Μερικοί από τους Αμερικανούς υπερήρωες ―όπως οι στρατιώτες του Άλαμο Jim Bowie, Willian Travis, Davy Crockett― είναι συνδεδεμένοι με το Τέξας: είτε με το Τέξας ως Φαρ Γουέστ, είτε την τεξανή επανάσταση, είτε με τον αμερικανομεξικανικό πόλεμο, είτε με τη μετέπειτα ανάδυση του Τέξας ως κτηνοτροφική και πετρελαιοπαραγωγική πολιτεία. Η καθεμιά από αυτές τις διαστάσεις έχει συνεισφέρει με τη μυθολογία της στην αμερικανική εικόνα, στο εθνικό αφήγημα και στην πρόσληψη των ΗΠΑ στο εξωτερικό ―καουμπόηδες, πιστολάδες, μεγιστάνες του πετρελαίου και της ξυλείας· η θριαμβική αρρενωπότητα του Τζον Γουέιν. Το Τέξας ξέρει να γράφει και να ξαναγράφει την ιστορία, να αναδεικνύει δόξες όπου δεν υπάρχουν και να αποκρύπτει τις κηλίδες. Εξάλλου, αν και η μυθολογία του παραμένει απαράλλακτη επί δύο αιώνες, η οικονομία του έχει εξελιχθεί: αεροναυπηγική, πληροφορική, βιοεπιστήμες, εναλλακτικές μορφές ενέργειας.
Όπως κάθε άλλη πολιτεία, δεν είναι ομοιόμορφο: όταν το διασχίζεις με το αυτοκίνητο, το ανατολικό μέρος είναι ένας κάπως βαρετός κάμπος με τις αγελάδες να σε κοιτάνε μέσ’ από τους φράχτες· το δυτικό μέρος είναι, ας πούμε, country and western, με κάποια γραφικότητα και φωτογένεια, με λιγότερες εκκλησίες και περισσότερα roadhouses ―αν και στο Λάμποκ του βορειοδυτικού Τέξας, γενέθλια πόλη του Buddy Holly, είχα την εντύπωση ότι οι εκκλησίες ήταν περισσότερες από τα σπίτια. Πάντως, παρά τις διαφορές πολιτικής και πολιτιστικής ατμόσφαιρας μεταξύ Σαν Αντόνιο, Όστιν, Ντάλλας και Χιούστον, το Τέξας στο σύνολό του διατηρεί όσο μεγαλύτερη απόσταση μπορεί από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση εξαντλώντας όλες τις πολιτειακές διαιοδοσίες: διοικητικά και οικονομικά είναι ελευθεριακό ―εξού και η απαγόρευση του υποχρεωτικού εμβολιασμού― πολιτιστικά και πολιτικά είναι συντηρητικό.
Από την έναρξη των εργασιών του νομοθετικού σώματος τον περασμένο Ιανουάριο, η πολιτεία έχει ψηφίσει 600 νόμους οι περισσότεροι εκ των οποίων αντιβαίνουν στον ομοσπονδιακό νομικό πολιτισμό ―τον οποίον οι Τεξανοί θεωρούν «κατεστημένο». Υπάρχει νοοτροπία γαλατικού χωριού που εκδηλώνεται με δυσπιστία όχι μόνο έναντι της κεντρικής κυβέρνησης αλλά όλων των ξένων, συμπεριλαμβανομένων των κατοίκων από τις γειτονικές πολιτείες. Τα παραδοσιακά συνθήματα είναι «Don’t Mess With Texas» και «Love it or Leave it» αν και στην πραγματικότητα το σύνθημα είναι «Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια» κι αυτό τα λέει όλα. Η ενοριακή νοοτροπία συνοδεύεται από υπαρξιακό φόβο των μη ισπανοφώνων λευκών ότι θα επικρατήσουν οι ισπανόφωνοι κι ότι η δημογραφική αλλοίωση θα προκαλέσει στροφή στην πολιτική― ότι θα κυριαρχήσει η λογική των μειονοτήτων, του ιστορικού ρεβιζιονισμού και της απομυθοποίησης. Έτσι, το Τέξας απορρίπτει το παιδαγωγικό «πρόγραμμα 1619» το οποίο συνίσταται στη μεταρρύθμιση του μαθήματος της ιστορίας και της γεωγραφίας προκειμένου να αναδεικνύονται οι συνέπειες της δουλείας και του ρατσισμού. Το πνεύμα του είναι κάπως διαφορετικό: ο κυβερνήτης Greg Abbott ―Ρεπουμπλικανός: όχι ότι έχει ιδιαίτερη σημασία― κατάφερε να περάσει πολιτειακό νόμο που ονόμασε «πρόγραμμα 1836» με σκοπό την προπαγάνδα της τεξανής επανάστασης ―η οποία ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 1836― προκειμένου να τονώσει τον τοπικό πατριωτισμό. Με λίγα λόγια, το Τέξας είναι το κατ’ εξοχήν πεδίο των πολιτιστικών πολέμων που εκτυλίσσονται ανάμεσα στην πατριωτική ακροδεξιά και στην απομυθοποιητική αριστερά η οποία προωθεί την πολιτική ορθότητα. Προς το παρόν, στο Τέξας, η πολιτική ορθότητα εξοστρακίζεται με παράλληλη άνοδο της ακροδεξιάς.
Ο Greg Abbott ―κυβερνήτης από το 2015― συνεχίζει μια μακρά σειρά τοπικής διοίκησης που αψηφά την Ουάσιγκτον ιδιαίτερα αν στο Λευκό Οίκο κατοικεί κάποιος σαν τον Ομπάμα ή τον Τζο Μπάιντεν. Ο πρόσφατος περιορισμός του δικαιώματος στην άμβλωση ανατρέπει, στην πραγματικότητα, έναν ομοσπονδιακό νόμο που ήταν και είναι εύθραυστος σε πολλές πολιτείες. Ο Abbott πέρασε επίσης μια σειρά διατάξεις που δυσχεραίνουν την πρόσβαση στις ψηφοφορίες: για παράδειγμα, απαγορεύτηκε η ψήφος δια αλληλογραφίας και το να είναι ανοιχτά τα εκλογικά κέντρα επί 24 ώρες τις ημέρες των εκλογών. Όσο για την οπλοφορία, που είναι πολύ διαδομένη ως αναφαίρετο συνταγματικό δικαίωμα, ο Abbott, μετά από τους περιορισμούς που έθεσε η πολιτεία της Νέας Υόρκης, κάλεσε τους Νεοϋρκέζους να μετακομίσουν στο Τέξας. Οι αρχές του Τέξας κυκλοφόρησαν μια διαφήμιση λέγοντας ότι «το Τέξας καλωσορίζει τους νομοταγείς κατόχους και χρήστες όπλων. Ελάτε στο Τέξας: χαμηλοί φόροι και επιχειρηματικές ευκαιρίες.» Αυτό ήταν ανέκαθεν το πνεύμα: οι Νεοϋρκέζοι μπορούν να έρθουν αν είναι νομοταγείς και ξέρουν καλό σημάδι, οι Μεξικανοί όμως δεν μπορούν ― το Τέξας έχει διοχετεύσει πολλά χρήματα στη φύλαξη των συνόρων στον Ρίο Γκράντε. Η επιχείρηση έχει το όνομα της πολιτείας: «Lone Star» και είναι μια απάντηση στη δήθεν χαλαρότητα της Ουάσιγκτον έναντι της μετανάστευσης. Αυτό που δεν ομολογεί η προτροπή «Ελάτε στο Τέξας» είναι ότι οι χαμηλοί φόροι έχουν αποτέλεσμα υπηρεσίες χαμηλής ποιότητας, ακόμα και στην υγεία παρότι ο τομέας της ιατρικής έρευνας είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένος.
Το παράδειγμα του Τέξας, το οποίο μπήκε στον κόπο να απαγορεύσει μέχρι και την αγοραπωλησία σεξουαλικών παιχνιδιών, δείχνει μια θεμελιώδη αμερικανική αντίφαση για την οποία οι Αμερικανοί δεν έχουν πλήρη επίγνωση. Αν και ένα από τα στοιχεία της αμερικανικότητας είναι η απόρριψη του κρατικού παρεμβατισμού ―η έννοια της ελευθερίας ταυτίζεται με το να μην έχεις το «κράτος» πάνω από το κεφάλι σου― σε καμιά άλλη χώρα στον κόσμο οι διοικήσεις δεν ρυθμίζουν τις λεπτομέρειες της ατομικής ζωής όπως τις ρυθμίζουν στις ΗΠΑ. Εν πάση περιπτώσει, ο θρησκευτικο-πατριωτικός συντηρητισμός κέρδισε έδαφος επί Ομπάμα ―τον οποίον οι Τεξανοί μίσησαν για την coolness, για τη μεντιατική του γοητεία― και οξύνθηκε επί Ντόναλντ Τραμπ για τους αντίθετους λόγους· ο Τραμπ, αν και καταγόταν από το Κουίνς, ενσάρκωνε το πνεύμα του Τέξας. Το πρόβλημα τώρα είναι πως αυτό το μείγμα από θανατικές καταδίκες και εκτελέσεις, μέτρα για την αποκαλούμενη έκλυση των ηθών, πολεμοχαρή οπλοφορία και παιδεία προσανατολισμένη στη λευκή υπεροχή μπορεί να βάλει σε πειρασμό πολλές συντηρητικές πολιτείες. Αν και ο συσχετισμός των δυνάμεων στο Τέξας είναι πιο περίπλοκος από όσο μπορώ να αναλύσω σε ένα άρθρο, έχει ενδιαφέρον να σημειώσουμε πως την ακροδεξιά τύπου Greg Abbott στηρίζουν οι περισσότεροι ισπανόφωνοι: η μετατόπιση του Δημοκρατικού κόμματος σε αριστερά κινήματα αντιρατσισμού, δικαιωμάτων των ομοφυλοφίλων και τα λοιπά έχει αποξενώσει τη βάση των Δημοκρατικών στον Νότο ―οι φτωχοί και συντηρητικοί Αμερικανοί έχουν στραφεί προς τους Ρεπουμπλικανούς.
Όπως θα περίμενε κανείς, δεδομένης της δυσαρέσκειας των Τεξανών έναντι των ελίτ της ανατολικής ακτής ―η φράση «ελίτ της ανατολικής ακτής» έχει καταντήσει κλισέ― εκτυλίσσεται κίνημα ανεξαρτητοποίησης του Τέξας. Δηλαδή οδεύουμε ολοταχώς προς τον 19ο αιώνα. Το πρότυπο του Texas Nationalist Movement είναι …το Brexit: οι άνθρωποι κάνουν λόγο για Texit ζητώντας δημοψήφισμα και για να ενισχύσουν το επιχείρημά τους αναφέρουν τη Σκοτία, την Καταλονία και το Κουρδιστάν. Στο βάθος υπάρχει κάποια λογική: το Τέξας έχει αυτάρκεια σε τρόφιμα, ενέργεια και βιομηχανικά αγαθά ―αν ήταν ανεξάρτητη χώρα θα αποτελούσε τη 10η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο― ενώ συνεισφέρει με 103 δις δολάρια ετησίως στο ομοσπονδιακό ταμείο· το ποσό φαίνεται υπερβολικό ιδίως αν οι φορολογούμενοι πιστεύουν ότι οι τεχνοκράτες-γραφειοκράτες της Ουάσιγκτον τρώνε με χρυσά κουτάλια χωρίς να προσφέρουν τίποτα. Ωστόσο, η εντονότερη παρόρμηση της απόσχισης προέρχεται από το αίσθημα της διαφοράς, από μια μορφή τοπικιστικού ναρκισσισμού η οποία μεγεθύνει τις ήσσονες διαφορές από τις άλλες πολιτείες: Τexas, the Greatest Country of the World, η μοναδική πολιτεία όπου οι δάσκαλοι έχουν το δικαίωμα στη σφαλιάρα.
10°
