6 ερωτήματα για την πανδημία, τα σχολεία και τα εμβόλια
Είναι σημαντικός ο ρόλος των σχολείων στην αναζωπύρωση ή τη συντήρηση της πανδημίας; Είναι αρκετά τα τρέχοντα μέτρα; Τι μπορούμε/μπορούσαμε να κάνουμε;
Ο Γιώργος Παππάς γράφει για το πού βρισκόμαστε σε σχέση με την πανδημία, τα μέτρα προφύλαξης, τους εμβολιασμούς των παιδιών
Πού βρισκόμαστε τον Σεπτέμβριο του 2021;
Έχουμε ελέγξει την πανδημία; Όχι, ίσα ίσα ξεκινάμε από μεγαλύτερη κινητικότητα του ιού στην κοινότητα, γύρω μας (και η αλήθεια είναι πως δεν δείχνουμε και κάποια θέρμη για να την περιορίσουμε). Και δυστυχώς (ή αναπόφευκτα) το τρέχον στέλεχος του ιού, το Δέλτα, είναι μεταδοτικότερο. Έχουμε υψώσει κάποιο τείχος προστασίας; Εν μέρει: η εμβολιαστική κάλυψη ενός σημαντικού ποσοστού του πληθυσμού περιορίζει τους ευάλωτους (ειδικά σε σοβαρή νόσο), αλλά δεν επαρκεί, εφόσον υπάρχει ακόμη μια μεγάλη δεξαμενή ανεμβολίαστων που κινδυνεύουν να νοσήσουν σοβαρά και επειδή η κατανομή της εμβολιαστικής κάλυψης ηλικιακά είναι ανισοβαρής – στις νεότερες ηλικίες, της μεγαλύτερης κοινωνικότητας και δυνητικής μεταδοτικότητας, η εμβολιαστική κάλυψη στην Ελλάδα παραμένει χαμηλότερη του ευρωπαϊκού μέσου όρου και χαμηλή γενικά σύμφωνα με το ECDC, οριακά στο 50%, και πολύ μικρότερη για τους 12-17 ετών, ενώ δεν υπάρχει ακόμη δυνατότητα εμβολιασμού των παιδιών κάτω των 12 ετών.
Είναι σημαντικός ο ρόλος των σχολείων στην αναζωπύρωση ή τη συντήρηση της πανδημίας;
Τα σχολεία είναι κλειστοί χώροι όπου συσσωρεύονται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα πολλά άτομα που στη μεγάλη τους πλειοψηφία δεν έχουν ανοσία απέναντι σε έναν ιό με αυξημένη μεταδοτικότητα (αν προσθέσουμε τα παιδιά που νόσησαν, τα περισσότερα το τελευταίο εξάμηνο, σε όσα εμβολιάστηκαν, πάλι θα εξακολουθούμε να είμαστε χαμηλά σε επίπεδα ανοσίας). Πληρούνται λοιπόν όλες οι συνθήκες, περισσότερο ίσως από οπουδήποτε αλλού πλέον, ώστε να υπάρξει πολλαπλή μετάδοση του ιού και συρροές. Τα σχολεία ακολουθούσαν έως τώρα τις τάσεις κινητικότητας του ιού στην ευρύτερη κοινότητα. Τώρα όμως, για τους παραπάνω λόγους, ενδέχεται να λειτουργούν πολλαπλασιαστικά.
Δεν είναι αρκετά τα τρέχοντα μέτρα;
Η τρέχουσα αντιμετώπιση εστιάζει σε μάσκες - self τεστ - ανοιχτά παράθυρα. Οι μάσκες βοηθούν πάντα, αρκεί να φορεθούν σωστά (και από τον διδάσκοντα επίσης) – σε μεταδοτικότερο στέλεχος όμως, πιθανώς να χρειάζεσαι και ισχυρότερης προστασίας μάσκα. Τα self τεστ θεωρητικά ανιχνεύουν το μεταδοτικό ασυμπτωματικό παιδί. Ξέρουμε όμως πόσο αξιόπιστα είναι εν τέλει (πόσα θετικά χάνουν) και, κυρίως, αν γίνονται στην πραγματικότητα ή απλά δηλώνονται; Χρειαζόμαστε δυστυχώς καλύτερη εργαστηριακή επιτήρηση. Τα ανοιχτά παράθυρα, τώρα: δεν είναι όλα τα παράθυρα ίδια, σε εμβαδό, στο πού βλέπουν, στις καιρικές συνθήκες, στις ροές αέρα που επάγουν. Το κυριότερο, δεν είναι όλες οι σχολικές αίθουσες το ίδιο. Και εκτίμηση της ικανότητας των παραθύρων κάθε αίθουσας να αλλάζουν τον αέρα, με έναν μετρητή CO2 για παράδειγμα, δεν είδαμε να γίνονται.
Τι περισσότερο μπορεί, μπορούσε μάλλον, να γίνει;
Η αραίωση των τμημάτων: λιγότεροι υποψήφιοι μεταδότες, λιγότεροι δυνητικά εκτεθειμένοι, λιγότερη άμεση μετάδοση εξ εγγύτητας, λιγότερο παραγόμενο και δυνητικά μολυσματικό αερόλυμα, μικρότεροι οι αναγκαίοι ρυθμοί αλλαγής αέρα, ευκολότερη η ιχνηλάτηση επί θετικού.
Λιγότερο θα βοηθήσει (αλλά κάτι θα συνεισφέρει) η σταθερότητα της σύνθεσης των τμημάτων, όχι να μπλέκει το Α3 με το Α1 στα Γαλλικά – μικρότερη η συμβολή επειδή έτσι κι αλλιώς τα παιδιά έχουν και εξωσχολικές δραστηριότητες, θα εκτεθούν κι αλλού.
Η συμβολή των γονέων (με την αρωγή της πολιτείας) με το να μένει σπίτι ένα παιδί με όποια, έστω και ήπια, συμπτώματα – μην ξεχνάμε ότι το άνοιγμα των σχολείων ενδέχεται να επαναφέρει και τα άλλα, συνήθη ιογενή παθογόνα στην επικαιρότητα. Και το παιδί θέλει κάποιον να μείνει μαζί του στο σπίτι.
Ποιο είναι το σημαντικότερο που θα έπρεπε να γίνει;
Να εξασφαλίσουμε τον καθαρό αέρα κάθε σχολικής αίθουσας. Ξέρουμε άλλωστε από καιρό πως καθαρός αέρας ισοδυναμεί με καθαρό μυαλό. Και αν αυτό δεν είναι εφικτό να γίνει όπως περιγράφηκε πιο πάνω (είτε γιατί η αλλαγή αέρα από τα παράθυρα δεν φτάνει ή γιατί τα παράθυρα βλέπουν σε θορυβώδεις δρόμους, ή γιατί η εξωτερική θερμοκρασία είναι απαγορευτική), τότε να ενισχύσουμε την καθαριότητα του αέρα – με απλές πρακτικές και συγκεκριμένης θέσης ανεμιστήρες, με HEPA φίλτρα σε υπάρχοντα σώματα κλιματισμού-θέρμανσης, με τοποθέτηση καθαριστών αέρα – η επιστήμη και η μεθοδολογία υπάρχουν, με σαφήνεια περιγραφείσες.
Να εμβολιάσουμε τα παιδιά μας;
Οι αρμόδιοι διεθνείς και εγχώριοι επιστημονικοί οργανισμοί και φορείς είναι σαφείς: τα παιδιά μπορεί να είναι λιγότερο ευπαθή σε σοβαρή νόσηση, αλλά δεν είναι άτρωτα. Και αν εκτεθεί μαζικά η παιδική ηλικία στον ιό, τότε τα «μικρά ποσοστά» θα γίνουν αληθινές τραγικές ιστορίες. Οι νοσηλείες παιδιών στις ΗΠΑ σπάνε ρεκόρ κάθε εβδομάδα, κι εκεί τα σχολεία άνοιξαν νωρίτερα. Η πιθανότητα Long COVID στα παιδιά μπορεί να είναι μικρότερη αυτής των ενηλίκων, αλλά είναι υπαρκτή, και η απορρύθμιση της παιδικής ζωής για μήνες μπορεί να είναι δυσβάσταχτη και με μακροπρόθεσμες συνέπειες.
Από την άλλη, η προστασία με τον εμβολιασμό φαίνεται να είναι πληρέστατη για τα παιδιά 12+, και οι αστερίσκοι είναι ο εξής ένας: η εμφάνιση μυοκαρδίτιδας σε αναλογία 1:15.000 σε νέα αγόρια. Ήπιας στη μεγάλη της πλειοψηφία, και σπανιότερης σύμφωνα με το CDC, της πιθανότητας να χρειαστούν αυτά τα νέα αγόρια νοσηλεία ή ακόμη και ΜΕΘ αν η πανδημία συνεχίσει να τρέχει με τους τωρινούς ρυθμούς. Γιατί δεν το κάνουν όλες οι χώρες; Ακόμη και η βρετανική έκθεση που απέρριψε τον εμβολιασμό των 12-15 εκεί, παραδέχτηκε ότι τα οφέλη υπερβαίνουν τους κινδύνους. Και προδημοσιεύσεις με «επιδέξιους» χειρισμούς των στοιχείων (σαν μία που κυκλοφορεί εδώ και λίγες ημέρες και αναπαράγεται άκριτα), οι οποίες λένε πως ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος, αυτές λοιπόν οι προδημοσιεύσεις είναι χειριστικές αλλοιώσεις της πραγματικότητας (αυθαίρετη υιοθέτηση στοιχείων, αυθαίρετη υποτίμηση της βαρύτητας της πανδημίας, αυθαίρετη εκτίμηση του εύρους της φυσικής ανοσίας, αυθαίρετη υποτίμηση των λόγων εισαγωγής στο νοσοκομείο) – δυστυχώς έχει και η επιστήμη υστερόβουλες ή υπερφίαλες πέμπτες φάλαγγες...
Κι ένα υστερόγραφο
Οι εκπαιδευτικοί διδάσκουν και προάγουν τη γνώση. Οφείλει η πολιτεία να τους προστατεύει απέναντι στους φανατικούς αντιρρησίες της πραγματικότητας, αλλά οφείλει και να ανιχνεύει τους αντίστοιχους, ελάχιστους, αντιρρησίες που υπάρχουν στους κόλπους της εκπαιδευτικής κοινότητας. Και να τους εξηγεί πως η ανοησία δεν είναι άποψη.
«Θα ήταν πολύ καλό εάν μπορούσαμε να επιλύσουμε τα διμερή προβλήματά μας με την Τουρκία με διμερή ειλικρινή διάλογο, στηριγμένο όχι μόνο στο Δίκαιο αλλά και στη λογική»
14°
