Δέκα αλήθειες για το ελληνικό σχολείο

Ποια είναι η κατάσταση που επικρατεί σήμερα στα σχολεία της χώρας; Νευρώσεις, αδιέξοδα, έλλειψη οράματος, εμμονή στην παράδοση και αποκλεισμός της εκπαιδευτικής κοινότητας από μία εξωσχολική πραγματικότητα που εξελίσσεται ραγδαία. Χωρίς όμως, το σύστημα  να μπορεί να την παρακολουθήσει.

Καταγράφω δέκα αλήθειες της παθογένειας της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

- Η δομή σε ολόκληρο το σύστημα είναι ως τώρα, συγκεντρωτική. Το υπουργείο Παιδείας δεν μπορεί να ελέγχει από το Μαρούσι πως λειτουργεί ένα σχολείο στην Φλώρινα. Μπορεί μόνο να εκπονεί κατά το ήμισυ της εκπαιδευτικής διαδικασίας  ένα στοιχειώδες «εθνικό πρόγραμμα». Τα σχολεία πρέπει κάποτε να περάσουν στην τοπική αυτοδιοίκηση και στις τοπικές κοινωνίες. Να αυτονομηθούν και να καταθέτουν το δικό τους πρόγραμμα προς έγκριση στο Υπουργείο.

-  Το ελληνικό σχολείο αδιαφορεί για τον πολιτισμό της κοινωνίας που μεγαλώνει ο μαθητής. Αδιαφορεί για την ηλεκτρονική  και ψηφιακή αγωγή του. Την σεξουαλική του διαπαιδαγώγηση, την πολιτική του παιδεία, την μιντιακή αγωγή, την διατροφή, την άσκηση, την ψυχική του υγεία  και πολλά άλλα που αποτελούν τη ζωή του νέου ανθρώπου. Επιμένει ανεπιτυχώς, στην παράδοση και στις «ρίζες».

- Δεν υφίσταται στα αλήθεια, διάκριση μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού σχολείου. Και τα δύο ακολουθούν το κοινό πρόγραμμα του Υπουργείου. Υπάρχει μόνο το άγχος της κοινωνικής καταξίωσης της Μεταπολίτευσης που ωθεί τους γονείς να καταφεύγουν στην ιδιωτική εκπαίδευση. Η καλύτερη οργάνωση του συστήματος θα οδηγούσε στην άμβλυνση των φαντασιώσεων της ελληνικής οικογένειας…

- Δεν υπάρχει δωρεάν δημόσιο σχολείο. Κάθε μαθητής στοιχίζει ετησίως, από 2.500 έως 4.500 ευρώ. Κάποτε πρέπει να γίνει μια επίσημη καταγραφή και να σταλεί η απόδειξη στους γονείς με την ένδειξη: «Τόσα πληρώνω ως κράτος για το παιδί σου κάθε χρόνο. Στα κρατάω από τους φόρους και σου παρέχω αυτές τις υπηρεσίες». Το πρόβλημα θα είχε λυθεί, αν κάθε οικογένεια μπορούσε να χρησιμοποιήσει το δικό της voucher για όποιο σχολείο επιθυμούσε. Τουλάχιστον όμως, ας πληροφορηθεί πως τίποτα δεν είναι τζάμπα στο κράτος….

- Κάθε αξιολόγηση που στηρίζεται σε «τυπικά προσόντα» είναι καταδικασμένη να αποτύχει. Το διδακτορικό στην Φυσική μπορεί να κάνει κάποιον καλύτερα εξειδικευμένο στην επιστήμη του αλλά όχι καλύτερο δάσκαλο ή διευθυντή σχολείου… Μέχρι τώρα η «αριστεία» προέκυπτε κυρίως από τα τυπικά προσόντα.

- Η επαγγελματική εκπαίδευση  είναι υποβαθμισμένη γιατί έχει «ιδεολογικοποιηθεί» από το πολιτικό σύστημα, ως «λαικό σχολείο» και χώρος καταφυγής «αδυνάτων». Η σύνδεση του σχολείου με την αγορά εργασίας οφείλει να ξεκινήσει πρώτα από την αναβάθμιση των τεχνικών και επαγγελματικών σχολείων.

- Ο συνδικαλισμός της ΟΛΜΕ και διάφορων άλλων ομάδων είναι παρωχημένος και έχει ελάχιστη επιρροή στην εκπαιδευτική κοινότητα. Φαίνεται από την αμελητέα συμμετοχή των εκπαιδευτικών στις απεργίες. Ο δημοκρατικός εκσυγχρονισμός της εκλογικής διαδικασίας για την ανάδειξη αιρετών θα φέρει στο προσκήνιο απαλλαγμένους από ιδεοληψίες εκπροσώπους.

- Ακόμα και οι νέοι εκπαιδευτικοί δεν επιλέγονται με ρεαλιστικά κριτήρια. Ο σύγχρονος μαθητής έχει ανάγκη από τον δάσκαλο που θα του μάθει να διαχειρίζεται τις γνώσεις, τις ιδέες και τις πληροφορίες. Κανένα απρόσωπο σύστημα επιλογής δεν μπορεί να τον επιλέξει.

- Οι εκπαιδευτικές μονάδες δεν απολαμβάνουν τον απαραίτητο σεβασμό από τις τοπικές κοινωνίες. Τα σχολεία πρέπει να διοικούνται από Συμβούλια στα οποία θα κληθούν να συμμετάσχουν άτομα κύρους και αναγνωρισμένα πρόσωπα που θα βοηθούν και θα στηρίζουν τον διευθυντή.

- Τα σχολεία έχουν ανάγκη από ιδιωτικούς πόρους για να αναπτύξουν περισσότερες δραστηριότητες. Μπορούν να τα αναζητήσουν στις χορηγίες. Υπό τον έλεγχο του Υπουργείου ή της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για το νέο σχολείο κινείται προς την αυτονόμηση και απελευθέρωση του θεσμού από τις αγκυλώσεις του παρελθόντος. Προς ένα σχολείο που θα καλλιεργήσει τις σύγχρονες δεξιότητες για τους μαθητές, τις ίσες ευκαιρίες, την καθιέρωση εναλλακτικών διαδρομών εκπαίδευσης, την ενίσχυση της αυτονομίας και την αξιολόγηση.

Χρειάζονται βεβαίως, πολύ περισσότερα. Είναι όμως μια γενναία αρχή.